Dezerter (zespół muzyczny)
 Dezerter podczas koncertu w 2023 | |
| Rok założenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Gatunek | |
| Wydawnictwo |
Tonpress |
| Powiązania | |
| Skład | |
| Robert Matera Krzysztof Grabowski Jacek Chrzanowski | |
| Byli członkowie | |
| Dariusz Stepnowski Dariusz Hajn Rafał Kwaśniewski Paweł Piotrowski Tomasz Lewandowski | |
| Współpracownicy | |
| Maciej Chmiel – menadżer (1985–1990) | |
| Strona internetowa | |
Dezerter – polski zespół punkrockowy, przedstawiciel niezależnej sceny muzycznej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Lata 80. XX wieku
[edytuj | edytuj kod]Zespół powstał w maju 1981 w Warszawie pod nazwą SS-20 (nazwa radzieckiego pocisku balistycznego zdolnego przenosić głowice nuklearne), założony przez gitarzystę Roberta „Robala” Materę, basistę Dariusza „Stepę” Stepnowskiego oraz perkusistę i autora tekstów Krzysztofa Grabowskiego. Jesienią do grupy dołączył wokalista Dariusz „Skandal” Hajn. Pierwszy ważniejszy występ muzycy zagrali w listopadzie na warszawskiej Mokotowskiej Jesieni Muzycznej. Jesienią 1982 zespół zagrał trasę „Rock Galicja” po południowej części Polski u boku TZN Xenny i Deutera[1]. Latem wystąpił na festiwalu w Jarocinie, gdzie został sfilmowany przez Pawła Karpińskiego i umieszczony w jego krótkim reportażu pt. Jarocin '82. W tym okresie została zmieniona nazwa zespołu z SS-20 na Dezerter (w Jarocinie grali jako SS-20, natomiast w reportażu Jarocin '82 w napisach końcowych są już opisani jako Dezerter)[2].
W 1983 doszło do sesji nagraniowej, podczas której zostały zarejestrowane cztery utwory wydane niewiele później na tonpressowskim singlu „Ku przyszłości” (później część nakładu płytki została zniszczona w wyniku ingerencji cenzury). Jedna z piosenek z singla „Spytaj milicjanta” ukazała się rok później na kasecie World Class Punk zawierającej nagrania grup punkrockowych z różnych krajów[3]. Tymczasem w czerwcu zespół pojawił się w kolejnym filmie Karpińskiego – To tylko Rock do którego nagrał piosenkę „Ale Show” („T.V. Show”)[4] (utwór zaopatrzony w anglojęzyczny tytuł „One Big Gang” ukazał się w 1987 na kompilacji różnych wykonawców Tour De Farce, vol. 2 wydanej przez niemiecką wytwórnię eMpTy Records[5]). W sierpniu wystąpił ponownie na FMR w Jarocinie. Jeszcze w tym samym roku został po raz kolejny uwieczniony w obrazie tym razem przez Mariusza Trelińskiego w jego etiudzie dokumentalnej pt. Film o pankach[6].
Latem 1984 muzycy po raz kolejny wystąpili w Jarocinie, gdzie wdali się w ostrą sprzeczkę z organizatorami. Nagrania jarocińskiego występu pojawiły się na kasecie Jeszcze żywy człowiek wydanej własnym sumptem przez zespół (Tank Records). Dwa utwory z Jarocina: „Nie ma zagrożenia” i „Plakat” trafiły również na oficjalną składankę pt. Fala wydaną rok później przez Polton. W 1985 w barwach Tank Records pojawiła się kolejna kaseta pt. Izolacja (zawierająca nagrania z warszawskiego klubu „Hybrydy”). W tym okresie wokalista kanadyjskiej grupy D.O.A. Joey Keithley (D.O.A. koncertował wówczas w Polsce) zabrał ze sobą taśmy z nagraniami Dezertera (materiał z singla plus nagrania z Jarocina '84 i nielegalnej sesji w studiu radiowym) do Ameryki w celu wydania albumu (płyta, która miała nosić tytuł Greatest Shits ukazała się w barwach wytwórni Maximum Rock’n’Roll dopiero w 1987 jako Underground Out of Poland)[3].
Jesienią 1985 Stepnowskiego zastąpił Paweł Piotrowski. W tym składzie zespół w roku nagrał w studiu kolejne utwory: „Nie ma nas” i „Uległość”, które ukazały się dopiero w 1986 na składance Jak punk to punk. Pod koniec 1986 odszedł z Dezertera „Skandal” (zmarł w 1995). Jego obowiązki przejął gitarzysta Robert Matera. W 1987 muzycy przystąpili do nagrań debiutanckiego albumu. W sesji gościnnie wziął udział „Skandal”, a także gitarzysta Rafał „Kwasek” Kwaśniewski. Płyta miała nosić tytuł Kolaboracja, ale cenzura go zablokowała i w efekcie ukazała się jako Dezerter (dopiero reedycje albumu ukazywały się pod jego oryginalnym tytułem). Niektóre fragmenty utworów na płycie zakwestionowane przez cenzorów zostały zagłuszone w nagraniach krótkimi sygnałami dźwiękowymi (tzw. „pikami”). W tym czasie wzmogła się działalność koncertowa zespołu. Muzycy występowali wówczas w kraju na ważniejszych festiwalach („FMR Jarocin” czy „Róbrege”). W 1988 grupa przystąpiła do nagrań kolejnego albumu. Płytę, która miała nosić tytuł Kolaboracja II cenzura ponownie opatrzyła tytułem Dezerter. Pierwotny tytuł albumu został przywrócony podobnie jak w poprzednim przypadku dopiero przy okazji jego reedycji w 1997[3].
Lata 90. XX wieku
[edytuj | edytuj kod]W 1990 Dezerter wystąpił w Finlandii, RFN, Szwajcarii, Francji, Japonii (Tokio, Nagoya, Osaka), a także przystąpił do rejestracji materiału na kolejny album pt. Wszyscy przeciwko wszystkim. W 1992 ukazała się płyta Blasfemia, która została także wydana we Francji. W 1993 muzycy z gościnnym udziałem wokalistki Hey Katarzyny Nosowskiej nagrali cztery nowe wersje starych utworów, które trafiły na singel „Dezerter”. Piosenki te zostały również włączone do albumu Jak powstrzymałem III wojnę światową, czyli nieznana historia Dezertera zawierającego archiwalne nagrania grupy z całego okresu działalności. W tym czasie Dezertera na rzecz Armii opuścił Piotrowski. Matera z Grabowskim i m.in. z gościnnym udziałem „Niki” (wokalistki Post Regiment) w następnym roku przystąpili do nagrań na kolejną płytę Ile procent duszy?. Po wydaniu albumu do zespołu dołączył w charakterze basisty były gitarzysta grupy Kinsky Tomasz Lewandowski („Tony von Kinsky”). W nowym składzie i z gościnnym udziałem byłego wówczas wokalisty Deutera Pawła „Kelnera” Rozwadowskiego grupa zarejestrowała i wydała w następnym roku album Deuter, zawierający kompozycje tego zespołu. Program koncertowy Dezertera został wówczas rozszerzony o utwory Deutera, które muzycy wykonywali wspólnie z „Kelnerem”[3].
Rok 1996 przyniósł kolejną płytę Mam kły mam pazury. W 1997 muzycy dokonali reedycji albumu Kolaboracja II. Do pierwotnych wersji utworów została dograna dodatkowa ścieżka gitary, a utwór „Budujesz faszyzm przez nietolerancję” został całkowicie nagrany od nowa[3] (jego pierwotna wersja z 1988 została przez cenzurę pozbawiona prawie całego tekstu). W 1997 roku zespół zaangażował się w kampanię „Muzyka Przeciwko Rasizmowi” prowadzoną przez Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”[7], a utwór „Budujesz faszyzm poprzez nietolerancję” znalazł się na składance zatytułowanej Muzyka przeciwko rasizmowi[8][9]. W 1998 ukazał się kolejny album z premierowym materiałem Ziemia jest płaska. Rok później z zespołu odszedł Lewandowski[10].
XXI wiek
[edytuj | edytuj kod]W 2001 duet: Grabowski i Matera (podobnie jak w przypadku płyty Ile procent duszy?) zarejestrowali materiał na płytę Decydujące starcie. Tuż po jej wydaniu do Dezertera dołączył basista Hey Jacek Chrzanowski. W tym składzie grupa dała m.in. koncerty z zespołami Conflict i Subhumans podczas trasy w Anglii (2002) oraz występ z Dead Kennedys i Chumbawambą (2002, Kraków)[10]. W 2003 muzycy nagrali cover zespołu Kryzys „Dolina Lalek”, który ukazał się na tribute albumie Dolina Lalek: Tribute to Kryzys vol. 1. W 2004 Matera, Chrzanowski i Grabowski nagrali kolejną płytę Nielegalny zabójca czasu[10]. Dwa lata później ukazał się dwupłytowy zestaw najbardziej znanych utworów zespołu Punk’s Not Jazz. W 2009 na płycie Gajcy! (zawierającej utwory nagrane przez różnych wykonawców do tekstów Tadeusza Gajcego) wydanej przez Muzeum Powstania Warszawskiego muzycy zaaranżowali utwór „Śpiew murów”[11]. W listopadzie tego samego roku grupa wzięła udział w koncertach w Stanach Zjednoczonych (w tym w festiwalu „Performing Revolution in Central and Eastern Europe” organizowanym przez Instytut Kultury Polskiej w Nowym Jorku z okazji dwudziestej rocznicy zerwania żelaznej kurtyny. Na festiwalu zagrały zespoły z Europy Wschodniej i Centralnej – przedstawicielem Polski był Dezerter)[12]. W 2010 członkowie zespołu przystąpili do prac nad płytą Prawo do bycia idiotą, której premiera miała miejsce 11 października 2010. Album ten uzyskał Nagrodę Muzyczną Fryderyk w kategorii rock.
W 2006 wytwórnia Jimmy Jazz Records wydała podwójny tribute album Nie ma zagrożenia jest Dezerter.
Muzycy
[edytuj | edytuj kod]Obecny skład zespołu
[edytuj | edytuj kod]- Robert „Robal” Matera – gitara, śpiew (od 1981)
- Krzysztof Grabowski – perkusja (od 1981)
- Jacek Chrzanowski – gitara basowa (od 2000)
Byli członkowie
[edytuj | edytuj kod]- Dariusz „Skandal” Hajn – śpiew (1981–1986)
- Dariusz „Stepa” Stepnowski – gitara basowa (1981–1985)
- Rafał „Kwasek” Kwaśniewski – gitara (1987)
- Paweł Piotrowski – gitara basowa (1985–1993)
- Tomasz „Tony von Kinsky” Lewandowski – gitara basowa (1994–1999)
Współpracownicy
[edytuj | edytuj kod]- Maciej Chmiel – menadżer (1984–1990)[13]
Dyskografia
[edytuj | edytuj kod]Albumy studyjne
[edytuj | edytuj kod]| Tytuł | Dane dot. albumu | Pozycja na liście | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| POL [14] | |||||||||
| Kolaboracja | – | ||||||||
| Kolaboracja II | – | ||||||||
| Wszyscy przeciwko wszystkim | – | ||||||||
| Blasfemia | – | ||||||||
| Ile procent duszy? | – | ||||||||
| Deuter | 31 | ||||||||
| Mam kły mam pazury | – | ||||||||
| Ziemia jest płaska |
|
– | |||||||
| Decydujące starcie |
|
20 | |||||||
| Nielegalny zabójca czasu |
|
33 | |||||||
| Prawo do bycia idiotą | 19 | ||||||||
| Większy zjada mniejszego | 16 | ||||||||
| Kłamstwo to nowa prawda | 4 | ||||||||
| 1986, co będzie jutro? |
|
6 | |||||||
| „–” album nie był notowany. | |||||||||
Albumy kompilacyjne
[edytuj | edytuj kod]| Tytuł | Dane dot. albumu |
|---|---|
| Underground Out of Poland | |
| Jak powstrzymałem III wojnę światową, czyli nieznana historia Dezertera |
|
| Punk’s Not Jazz |
|
DVD
[edytuj | edytuj kod]| Tytuł | Dane dot. albumu |
|---|---|
| Przystanek Woodstock 2004 |
|
Albumy koncertowe
[edytuj | edytuj kod]| Tytuł | Dane dot. albumu |
|---|---|
| Jeszcze żywy człowiek |
|
| Izolacja |
|
| Rock Galicja 82 live LP |
|
Albumy EP
[edytuj | edytuj kod]| Tytuł | Dane dot. albumu |
|---|---|
| Nienawiść 100%[40] |
|
Single
[edytuj | edytuj kod]| Tytuł | Rok | Album |
|---|---|---|
| „Ku przyszłości”[41][17] | 1983 | – |
| „Dezerter”[42] | 1993 | – |
| „Ostrzega się! deuter”[43] | 1996 | Deuter |
| „Mam kły mam pazury”[44] | 1996 | Mam kły mam pazury |
| „Ukryta kamera”[45] | 1998 | Ziemia jest płaska |
Kompilacje różnych wykonawców
[edytuj | edytuj kod]| Album | Rok | Utwór |
|---|---|---|
| World Class Punk | 1984 | "Spytaj milicjanta"[46] |
| Fala | 1985 | „Nie ma zagrożenia”, „Plakat” |
| Tour de Farce, vol. 2 | 1987 | „One Big Gang” („Ale Show”) (nagrany na potrzeby filmu To tylko Rock)[5] |
| Jak punk to punk | 1988 | „Nie ma nas”, „Uległość” |
| Muzyka Przeciwko Rasizmowi | 1997 | „Budujesz faszyzm przez nietolerancję” |
| Poniedziałek (ścieżka dźwiękowa) | 1999 | „Moja tradycja”[47] |
| Dolina Lalek: Tribute to Kryzys vol. 1 | 2006 | „Dolina Lalek” |
| Gajcy! | 2009 | „Śpiew murów” |
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]| Rok | Kategoria | Nagroda | Uwagi |
|---|---|---|---|
| 2011 | Album roku rock (Prawo do bycia idiotą) | Fryderyk | Nagroda[48] |
| 2022 | Album roku rock/metal (Kłamstwo to nowa prawda) | Fryderyk | Nominacja[49] |
| 2023 | Album roku rock (1986, co będzie jutro?) | Fryderyk | Nominacja[50] |
Film
[edytuj | edytuj kod]Fragment utworu „Spytaj milicjanta” został wykorzystany w filmie Dom zły w reżyserii Wojciecha Smarzowskiego[51].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tomasz Paulukiewicz, „Punkowcy i okularnicy” (w) Polityczny Protest? Artystyczna Kontestacja. Pokolenie’80. IPN Rzeszów 2012. ISBN 978-83-7629-359-2, s. 114.
- ↑ Jarocin '82; reż. Paweł Karpiński (1982).
- ↑ a b c d e Leszek Gnoiński, Encyklopedia polskiego rocka, Jan Skaradziński, Warszawa: Świat Książki, 1997, s. 127–131, ISBN 83-7129-570-7, OCLC 43868642.
- ↑ To tylko Rock; reż Paweł Karpiński (1984).
- ↑ a b „Tour de Farce, vol. 2". killfromtheheart.com. [dostęp 2010-02-05]. (ang.).
- ↑ Film o pankach (reż. Mariusz Treliński). www.filmweb.pl. [dostęp 2018-01-05]. (pol.).
- ↑ Marcin Kornak, Wywiad z Krzysztofem Grabowskim, „Nigdy Więcej”, 4, 1997, ISSN 1428-0884.
- ↑ „MUZYKA PRZECIWKO RASIZMOWI” CIĄGLE GRA. KULTOWA PŁYTA 20 LAT PÓŹNIEJ, „Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”” [dostęp 2018-01-16] (pol.).
- ↑ Robert Grotkowski: Różni wykonawcy: Muzyka przeciwko rasizmowi. [dostęp 2015-02-04]. (pol.).
- ↑ a b c Dezerter – Biografia. [dostęp 2019-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-24)].
- ↑ Różni wykonawcy – „Gajcy”. [dostęp 2019-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-02)].
- ↑ Dezerter w USA. www.independent.pl, 2009-11-04. [dostęp 2010-06-11]. (pol.).
- ↑ Anna Gacek, Tomas Żąda, Teksty Dezertera poprawiał... autor „Ortografii na wesoło” [online], polskieradio.pl, 22 marca 2013 [dostęp 2017-06-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-27] (pol.).
- ↑ http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=40&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=216&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=618&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=890&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=1344&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=1458&lang=
OLiS – oficjalna lista sprzedaży: Albumy (16.06.2023–22.06.2023). olis.pl. [dostęp 2023-06-29]. (pol.). - ↑ Dezerter - Kolaboracja. [dostęp 2023-01-22].
- ↑ Według opisu na okładce reedycji "Kolaboracji" z 2012 roku.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Leszek Gnoiński, Encyklopedia Polskiego Rocka, Jan Skaradziński, Warszawa: Świat Książki, 1997, s. 127-132, ISBN 83-7129-570-7, OCLC 43868642.
- ↑ Kolaboracja by Dezerter on Apple Music. [dostęp 2019-03-05].
- ↑ Kolaboracja II – Dezerter – Muzyka – WP.PL. [dostęp 2019-03-05].
- ↑ Wszyscy przeciwko wszystkim – Dezerter – Muzyka – WP.PL. [dostęp 2019-03-05].
- ↑ Wszyscy Przeciwko Wszystkim by Dezerter on Apple Music. [dostęp 2019-03-05].
- ↑ Blasfemia – Dezerter – Muzyka – WP.PL. [dostęp 2019-03-05].
- ↑ Blasfemia by Dezerter on Apple Music. [dostęp 2019-03-04].
- ↑ Ile procent duszy? – Dezerter – Muzyka – WP.PL. [dostęp 2019-03-05].
- ↑ Ile Procent Duszy? by Dezerter on Apple Music. [dostęp 2019-03-04].
- ↑ Deuter – Dezerter – Muzyka – WP.PL. [dostęp 2019-03-04].
- ↑ Mam kły mam pazury – Dezerter – Muzyka – WP.PL. [dostęp 2019-03-04].
- ↑ Mam Kły Mam Pazury by Dezerter on Apple Music. [dostęp 2019-03-04].
- ↑ Ziemia jest płaska – Dezerter – Muzyka – WP.PL. [dostęp 2019-03-04].
- ↑ Dezerter – Decydujące starcie – Muzyka w Interia.pl.
- ↑ Dezerter – Nielegalny zabójca czasu – Muzyka w Interia.pl.
- ↑ Dezerter – Prawo do bycia idiotą – Muzyka w Interia.pl.
- ↑ Prawo Do Bycia Idiotą by Dezerter on Apple Music. [dostęp 2019-03-04].
- ↑ DEZERTER zapowiada nowy album!. [dostęp 2019-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-06)].
- ↑ Większy Zjada Mniejszego by Dezerter on Apple Music. [dostęp 2019-03-04].
- ↑ „Kłamstwo to nowa prawda” – nowa płyta zespołu Dezerter. [dostęp 2021-01-29].
- ↑ Kłamstwo to nowa prawda by Dezerter on Apple Music. [dostęp 2021-02-01].
- ↑ Underground Out Of Poland – Dezerter – Muzyka – WP.PL. [dostęp 2019-03-05].
- ↑ Dezerter - Rock Galicja '82. [dostęp 2023-02-02].
- ↑ Dezerter prezentuje nowy materiał. [dostęp 2019-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-28)].
- ↑ Dezerter – Ku Przyszłości | Releases | Discogs [online], www.discogs.com [dostęp 2020-07-08] (ang.).
- ↑ Dezerter – Dezerter | Releases, Reviews, Credits | Discogs [online], www.discogs.com [dostęp 2020-07-08] (ang.).
- ↑ Dezerter – Ostrzega Się! Deuter (1995, CD) | Discogs [online], www.discogs.com [dostęp 2020-07-08] (ang.).
- ↑ Dezerter – Mam Kły Mam Pazury (1996, CD) | Discogs [online], www.discogs.com [dostęp 2020-07-08] (ang.).
- ↑ Dezerter – Ukryta Kamera (1998, CD) | Discogs [online], www.discogs.com [dostęp 2020-07-08] (ang.).
- ↑ TOUR DE FARCE #2 tape. Punk Music from 34 countries. [dostęp 2019-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-11)]. (ang.).
- ↑ filmpolski.pl: PONIEDZIAŁEK.
- ↑ Fryderyki 2011 rozdane: Acid Drinkers i Monika Brodka triumfują. muzyka.onet.pl. [dostęp 2011-05-09]. (pol.).
- ↑ Fryderyk 2022 [online] [dostęp 2022-04-20] (pol.).
- ↑ Fryderyk 2023 [online] [dostęp 2023-03-22] (pol.).
- ↑ FilmPolski.pl, „FilmPolski” [dostęp 2017-10-05] (pol.).