Cyweta afrykańska
| Civettictis civetta[1] | |||
| (Schreber, 1776) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
cyweta afrykańska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[12] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Cyweta afrykańska[13] (Civettictis civetta) – gatunek drapieżnego ssaka z wiwer (Viverrinae) w obrębie rodziny wiwerowatych (Viverridae).
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w Johann Christian Daniel von Schreber nadając mu nazwę Viverra civetta[2]. Jako miejsce typowe Schreber wskazał „Gwineę, Kongo, Przylądek Dobrej Nadziei i Etiopię”[14]; ograniczone w 1924 roku przez J.A. Allena do „Gwinei”[15]. Jedyny występujący współcześnie przedstawiciel rodzaju cyweta[13] (Civettictis)[16][17][18]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
| Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe |
|---|---|---|---|
| C. c. australis | Viverra civetta australis | Lundholm, 1955 | Klaserie, rzeka Olifants, północno-wschodni Transwal[19]. |
| C. c. congica | Civettictis civetta congica | Cabrera, 1929 | Niapu, Demokratyczna Republika Konga[20]. |
| C. c. pauli | Civettictis civetta pauli | Kock, Künzel & Rayaleh, 2000 | Douda Wadi, 11°32′00″N 43°10′00″E/11,533333 43,166667, około 5 km na południowy południowy wschód od Dżibuti, około 2 km od wybrzeża, Dżibuti[21]. |
| C. c. schwarzi | Civettictis civetta schwarzi | Cabrera, 1929 | Tanzania[22]. |
| C. c. volkmanni | Viverra civetta volkmanni | Lundholm, 1955 | farma Auros, Otavi Bergen, Otavi, Namibia[23]. |
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają sześć podgatunków[18].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Civettictis: fr. civette „cyweta”, od wł. zibetto „cyweta”, od arab. zabbad „perfumy uzyskane z małego kota”[24]; gr. ικτις iktis, ικτιδις iktidis „łasica”[25].
- civetta: fr. civette „cyweta”, od wł. zibetto „cyweta”, od arab. zabbad „perfumy uzyskane z małego kota”[24].
- australis: łac. australis „południowy”, od auster, austri „południe”[26].
- congica: Kongo lub Kongo Belgijskie oraz Demokratyczna Republika Konga[27].
- schwartzi: Ernst Schwarz (1889–1962), niemiecki zoolog[9].
- volkmanni: Margarete Volkmann[9].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Cyweta afrykańska występuje w Afryce zamieszkując w zależności od podgatunku[17][18]:
- C. civetta civetta – południowa Mauretania i Senegal na wschód do Etiopii i Somalii, oraz na południe do Gabonu
- C. civetta australis – Zambia i wschodnia Botswana do Malawi i Mozambiku, i na południe Południowej Afryki i Eswatini
- C. civetta congica – południowy Sudan, Demokratyczna Republika Konga i Rwanda, na południe do Angoli i północnej Zambii
- C. civetta pauli – Dżibuti
- C. civetta schwarzi – południowa Somalia, Kenia, Uganda i Tanzania (włącznie z Zanzibarem)
- C. civetta volkmanni – północno-wschodnia Namibia i północna Botswana
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Cyweta afrykańska jest największa spośród wszystkich cywet właściwych. Zamieszkuje tereny na południe od pustyni Sahary. Długość ciała (bez ogona) 67–54 cm, długość ogona 34–46,9 cm, długość tylnej stopy 12,3–13,9 cm, długość ucha 5,4–5,8 cm; masa ciała 7–20 kg[17]. Jej ubarwienie jest żółtawo szare z licznymi cętkami w ciemnym kolorze. Na stronie grzbietowej ma dłuższą grzywę.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Zamieszkuje afrykańskie lasy deszczowe i sawanny. Żeruje w nocy, odżywia się roślinami i drobniejszymi zwierzętami (gryzonie). Ceniona zarówno ze względu na futro[przez kogo?], jak i cybet – wydzielinę z gruczołów stosowaną w przemyśle perfumeryjnym.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Civettictis civetta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1776, s. ryc. 111. (niem.).
- ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire: Catalogue des Mammifères du Muséum national d’Histoire naturelle. Paris: 1803, s. 110. (fr.).
- ↑ J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata, in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 3. Mosquae: Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. xii, 206. (łac.).
- ↑ J. Pucheran. Diagnose suivante d’une espèce nouvelle de Carnassier. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2e série. 7, s. 304, 1855. (fr.).
- ↑ P. Matschie. Ueber einige Säugetiere von Kamerun und dessen Hinterlande. „Archiv für Naturgeschichte”. 57 (1), s. 352, 1891. (niem.).
- ↑ T. Noack. Beiträge zur Kenntnis der Säugetier-Fauna von Ostafrika. „Jahrbuch der Hamburgischen Wissenschaftlichen Anstalten”. 9 (1), s. 124, 1891. (niem.).
- ↑ R.I. Pocock. The civet cats of Asia. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 36 (2), s. 429 (przypis), 1933. (ang.).
- ↑ a b c d L.G. Lundholm. Descriptions of new mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 22 (3), s. 279–303, 1955. (ang.).
- ↑ a b Á. Cabrera. Catálogo descriptivo de los mamiferos de la Guinea Española. „Memorias de la Real Sociedad Española de Historia Natural”. 16, s. 36 (przypis), 1929. (hiszp.).
- ↑ D. Kock, T. Künzel & H.A. Rayaleh. The African civet, Cirettictis civetta (Schreber 1776), of Djibouti representing a new subspecies (Mammalia, Carnivora, Viverridae). „Senckenbergiana Biologica”. 80 (1/2), s. 244, 2000. (ang.).
- ↑ E. Do Linh San i inni, Civettictis civetta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-17] (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 141. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1777, s. 418. (niem.).
- ↑ J.A. Allen. Carnivora collected by the American Museum Congo Expedition. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 47, s. 117, 1924. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Civettictis civetta. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-12].
- ↑ a b c A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 210–211. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 410. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Viverra civetta australis Lundholm, 1955. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-17]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Civettictis civetta congica Cabrera, 1929. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-17]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Civettictis civetta pauli Kock, Künzel & Rayaleh, 2000. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-17]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Civettictis civetta schwarzi Cabrera, 1929. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-17]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Viverra civetta volkmanni Lundholm, 1955. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-17]. (ang.).
- ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 52.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 109.
- ↑ australis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-17] (ang.).
- ↑ congica, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-17] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).