Zasłonak wonny
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak wonny |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius traganus (Fr.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 281 (1838) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
.JPG)
_Fr_273917.jpg)
Zasłonak wonny (Cortinarius traganus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisany został opisany w 1818 r. przez E. M. Friesa jako Agaricus traganus, w 1838 ten sam autor przeniósł go do rodzaju Cortinarius[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus traganus Fr. 1818
- Inoloma traganum (Fr.) Wünsche 1877
- Phlegmacium traganum (Fr.) M.M. Moser 1953
Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1975 r., wcześniej (w 1955 r.) Stanisław Domański opisywał ten gatunek jako zasłonak koźli[3], Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1985 r. jako zasłonak brodaty[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 4–14 cm, u młodych owocników kulisty, fioletowy i jedwabiście błyszczący, o srebrzystym wierzchołku. Z czasem staje się wypukły, w końcu rozpostarty. Fioletowa powierzchnia młodych owocników z czasem płowieje i staje się szarożółtawa, potem ochrowa[5]. Często bywa promieniście popękana, zwłaszcza podczas suchej pogody. Z brzegu zwieszają się rdzawobrązowe resztki zasnówki, czasami znajdują się one również na obrzeżach kapelusza[6].
Gęste, dość grube i szeroko przyrośnięte. Mają szerokość 7–15 mm[6]. U młodych owocników są jasnoochrowe, z czasem stają się żółtawobrązowe, u dojrzałych rdzawobrązowe[5].
Wysokość 5–10 cm, grubość 2–5 cm, u młodych owocników podstawa jest silnie bulwiasta, u dojrzałych trzon staje się maczugowaty. Powierzchnia u młodych owocników fioletowa, z czasem, poczynając od podstawy stopniowo zaczyna blaknąć. Okryty jest zasnówką, która na początku ma jasnoróżowofioletową barwę, później wskutek zabarwienia zarodnikami staje się rdzawobrązowa[5], a z czasem tworzy wyraźnie zaznaczający się pierścień[4].
Gruby, o barwie początkowo brudnożółtawej, później szafranowo żółtawej. Smak gorzki, zapach nieprzyjemny[5]. Nigdy nie jest fioletowy, z wyjątkiem podstawy trzonu, która ma barwę brudnofiołkową[6].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki elipsoidalne, o rozmiarach 8–9 × 5–5,5 μm, pokryte drobnymi brodawkami lub kropkami. Podstawki o rozmiarach 30–35 × 6,5–7,5 μm[6].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Opisano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej, Europie i Japonii[7], inne źródła podają, że występuje na całej półkuli północnej na obszarach o klimacie umiarkowanym[6]. W Europie Środkowej miejscowo jest pospolity, brak go tylko na obszarach o podłożu wapiennym[8]. W Polsce jest dość pospolity[4].
Rośnie na ziemi, w lasach iglastych, szczególnie na kwaśnym podłożu w górskich lasach świerkowych. W lasach liściastych jest rzadki. Owocniki wytwarza od sierpnia do października[5].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb mikoryzowy[3]. Jest niejadalny lub lekko trujący[5].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]- zasłonak białofioletowy (Cortinarius alboviolaceus) ma zapach surowych ziemniaków, a miąższ o barwie od różowofioletowej do szaroniebieskiej[5],
- zasłonak odrażający (Cortinarius camphoratus) ma fioletowy miąższ i zapach podobny do zapachu kóz[8]. Ponadto jest jaśniejszy i ma bardziej smukły trzon,
- gąsówka fioletowawa (Lepista nuda) jest podobna, zwłaszcza do młodych owocników zasłonaka wonnego, ale nie posiada zasnówki[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2015-01-20]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-02-20]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e Pilat Á, Ušák O. (1961). Mushrooms and other Fungi. London, UK: Peter Nevill. s. 108
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ a b c Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.