Zasłonak szarobrązowy

Zasłonak szarobrązowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	zasłonakowate
Rodzaj	zasłonak
Gatunek	zasłonak szarobrązowy
	Nazwa systematyczna
	Cortinarius anomalus (Fr.) Fr.; Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 286 (1838)
	Zasięg
	; Zasięg w Europie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zasłonak szarobrązowy (Cortinarius anomalus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1818 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus anomalus, w 1838 r. ten sam autor przeniósł go do rodzaju Cortinarius^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

Agaricus anomalus Fr. 1818
Cortinarius azureovelatus P.D. Orton
Cortinarius azureus Fr. 1838
Cortinarius epsomiensis P.D. Orton 1958
Cortinarius lepidopus Cooke 1887
Dermocybe anomala (Fr.) Wünsche 1877
Dermocybe azurea (Fr.) Ricken 1915

Obecnie obowiązującą nazwę polską nadał grzybowi Władysław Wojewoda w roku 1999. Wcześniej gatunek ten, za Stanisławem Chełchowskim, nazywany był zasłonakiem bezkształtnym^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–7 cm. Półkulisty za młodu, z czasem staje się łukowaty z niewielkim garbem. Brzeg początkowo podwinięty, później ostry. Powierzchnia gładka, matowa i pilśniowata od pokrywających ją jedwabistych włókienek. U młodych owocników powierzchnia jest fioletowoszarobrązowa, potem rdzawobrązowa, szarożółtawa, w końcu szara^[4].

Blaszki

Średniogęste, zbiegające ząbkiem na trzon. Mają szerokość około 4 mm, ostrza są delikatnie karbowane lub ząbkowane, jaśniejsze. Początkowo są szaroliliowe, z czasem rdzawobrązowe, bez śladu fioletowej barwy. U młodych owocników zasłonięte białawą zasnówką^[5]^[6].

Trzon

Wysokość 7–10 cm, grubość 1–1,5 cm. Kształt walcowaty lub brzuchaty, u nasady posiadający zgrubiałą bulwę. Zazwyczaj bywa nieco zakrzywiony. Początkowo jest pełny, później pusty w środku. Powierzchnia górą niebieskawa, reszta brązowobiaława^[4]. Występują na niej resztki osłony częściowej, tworzące porozrzucane kępki albo niekompletne lub kompletne strefy pierścieniowe o jasnoochrowej barwie^[6].

Miąższ

Wodnisty, fioletowawy na szczycie trzonu, poza tym białawy. Smak i zapach niewyraźny^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki szerokoelipsoidalne lub niemal kuliste, nieco brodawkowane, o rozmiarach 7-9 × 6–7 μm. Cheilocystyd i pleurocystyd brak^[5]. Podstawki o rozmiarach 30-40 × 8–9 μm z 4 sterygmami^[6].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie (również na Grenlandii i Islandii), w Japonii, Australii i Nowej Zelandii^[7]. W piśmiennictwie naukowym podano wiele jego stanowisk na terenie Polski^[3].

Rośnie na ziemi w lasach iglastych i liściastych, w górach sięga aż po górną granicę lasu^[4]. Występuje także w jałowcowych chaszczach i na dawno opuszczonych nieużytkach rolnych. Szczególnie często rośnie pod grabami, bukami świerkami i sosnami. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada^[3].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. Grzyb niejadalny^[4].

Gatunki podobne

zasłonak rdzawobrązowy (Cortinarius caninus), który mniej więcej na środku trzonu ma wyraźną, brązowawą strefę pierścieniową^[4].
zasłonak czerwonołuskowaty (Cortinarius spilomeus). Brzeg kapelusza zwykle ze zwisającymi resztkami osłony, trzon z drobnymi miedzianoczerwonymi resztkami zasnówki^[8].
zasłonak białofioletowy (Cortinarius alboviolaceus). Młode owocniki są srebrzysto-szaro-białe do fioletowych, mają grubą, białą włókienkowatą osłonę, bulwiasty trzon i eliptyczne zarodniki^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2014-02-20] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-20] .
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ ^a ^b MushroomExpert. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Pilat Á, Ušák O. (1961). Mushrooms and other Fungi. London: Peter Nevill. s. 113.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2014-02-20] .

[2] Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-20] .

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[wag-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[mushroom-5] MushroomExpert. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).

[pilat-6] Pilat Á, Ušák O. (1961). Mushrooms and other Fungi. London: Peter Nevill. s. 113.

[7] Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

[griz-8] Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]