Commiphora africana

*Commiphora africana*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	osoczynowate
Rodzaj	balsamowiec
Gatunek	Commiphora africana
	Nazwa systematyczna
	Commiphora africana (A.Rich.) Endl; Monogr. Phan. 4: 14 1883
Synonimy
	Heudelotia africana A. Rich.;
	Heudelotia africana A. Rich.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Commiphora africana (A.Rich.) Endl – gatunek rośliny z rodziny osoczynowatych (Burseraceae). Rośnie dziko w Afryce^[5].

Morfologia

Pokrój: Kolczaste drzewo lub krzew o wysokości do 5 m, rzadko tylko większe (do 10 m). Kora szaro-zielona, z uszkodzonych miejsc wypływa wonna żywica zwana bdelium. System korzeniowy wiązkowy.
Liście: Długości do 4 cm i szerokości do 2 cm, trójlistkowe, ząbkowane, przy czym środkowy listek jest największy. Po roztarciu przyjemnie pachną.
Owoc: Czerwonawy pestkowiec o długości 6-8 mm^[6]

Biologia

Rośnie na suchych miejscach, na otwartych sawannach, na skalistych stromiznach koryt rzek, w zalesionych wąwozach, na skalistych grzbietach wyżyn, w lasach^[6].

Roślina o ulistnieniu sezonowym. Liście zaczynają się rozwijać na początku pory deszczowej, a zrzuca je pod koniec pory suchej. Wyjątkowo, gdy deszcze są skąpe i przerywane, może dwa razy w ciągu roku zrzucać liście. Zakwita w pierwszej połowie pory suchej, ale kwitnie nieregularnie, nie w każdym roku. Twarde nasiona roznoszone są przez ptaki i inne zwierzęta (zoochoria)^[6].

Znaczenie

Kora jest bogata w flawonoidy, garbniki, antrachinon, glikozydy nasercowe, triterpenoidy, saponiny, alkaloidy i cukry. Badania hydro-etanolowego ekstraktu z kory wykazały jej silne działanie przeciwdrgawkowe^[7].
W medycynie ludowej owoce są stosowane do leczenia duru brzusznego i jako remedium na problemy żołądkowe. Sproszkowanej i zmieszanej z owsianka kory w proszku używa się do leczenia malarii. Żywica ma zastosowanie przy dezynfekcji ran^[8].
Opary palonej żywicy są wykorzystywane jako środek owadobójczy i afrodyzjak^[8].
Dojrzałe owoce są soczyste i jadalne. Również słodkawe korzenie bywają żute przez ludzi^[8]
Liście są chętnie objadane przez wielbłądy i kozy, szczególnie na początku pory suchej. Zawierają 8-14% białka^[8].
Drewno jest miękkie, odporne na termity. Służy do rzeźbienia naczyń domowych, instrumentów muzycznych i elementów ogólnego zastosowania^[8]
Wytwarzany z drzewa olej ma silne własności grzybobójcze^[8].
Przez niektórych badaczy roślin biblijnych jest uważana za roślinę kryjąca się pod hebrajskim słowem b^eḍōlaḥ, które występuje w dwóch miejscach w Biblii: w Księdze Liczb (11,7) i Księdze Rodzaju (2,12) i jest przetłumaczone jako bdelium. W przypisie do tego słowa w Biblii Tysiąclecia jest wyjaśnienie, że bdelium to rodzaj żywicy. Moldenkowie twierdzą, że chodzi o żywicę z Commiphora africana. J. F. Hepper jednak uważa, że trudno przypuszczać, by otrzymywano żywicę z balsamowca tak słabo żywicującego^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-19] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
↑ Commiphora africana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].
↑ ^a ^b ^c Commiphora africana – World Agroforestry Centre. [dostęp 2014-11-27].
↑ Study of the Effect of Hydro-Ethanolic Extract of Commiphora africana(Stem-bark) on SleepingTime and Convulsion in Mice. [dostęp 2014-11-28].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Commiphora africana. [dostęp 2014-11-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-08)].
↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-19] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2014-11-20].

[iucn-4] Commiphora africana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-5] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].

[agroforestry-6] Commiphora africana – World Agroforestry Centre. [dostęp 2014-11-27].

[7] Study of the Effect of Hydro-Ethanolic Extract of Commiphora africana(Stem-bark) on SleepingTime and Convulsion in Mice. [dostęp 2014-11-28].

[commiphora-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Commiphora africana. [dostęp 2014-11-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-08)].

[rb-9] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]