Przejdź do zawartości

Cmentarz przy ul. Morskiej w Braniewie

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cmentarz przy ul. Morskiej
Zabytek: nr rej. Z-79[1]
Ilustracja
Brama cmentarza przy ul. Morskiej
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Miejscowość

Braniewo

Adres

ul. Morska

Typ cmentarza

komunalny

Data otwarcia

koniec XIX w.

Położenie na mapie Braniewa
Mapa konturowa Braniewa, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz przy ul. Morskiej”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz przy ul. Morskiej”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz przy ul. Morskiej”
Położenie na mapie powiatu braniewskiego
Mapa konturowa powiatu braniewskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz przy ul. Morskiej”
Ziemia54°23′12,2″N 19°48′57,8″E/54,386722 19,816056
Multimedia w Wikimedia Commons

Cmentarz przy ul. Morskiej w Braniewie (cmentarz św. Magdaleny, niem. Magdalenenfriedhof[2]) – cmentarz komunalny w Braniewie o powierzchni 1,5739 ha, posiadający zabytkową bramą oraz ogrodzenie[3].

Powstanie i historia cmentarza

[edytuj | edytuj kod]
Cmentarz na mapie z 1913 roku

Położony jest pomiędzy ulicą Morską w Braniewie a rzeką Pasłęką. Powstał pod koniec XIX wieku[4] jako kolejny cmentarz w mieście, gdyż brakowało już miejsca na pochówki na cmentarzu św. Jana, zaś pochówki na cmentarzu św. Katarzyny utrudniały po opadach zalegające wody gruntowe[5] (naniesiony jest na mapie z 1913 roku, zdjęcie obok[6]). Do 1945 roku nazywany był także „nowym cmentarzem” (neuer Friedhof) w przeciwieństwie do cmentarza św. Katarzyny określanego jako stary (alter Friedhof)[7].

Ogrodzenie cmentarza od strony ulicy Morskiej tworzy mur z kamienia z kratą metalową oraz zachowana przedwojenna brama wjazdowa o cechach zabytkowych[3]. Drogi wewnętrzne na cmentarzu są to alejki wyłożone kostką brukową. Zachowany został układ zieleni wysokiej. Cmentarz posiada jedno ujęcie wody z sieci wodociągowej. Na cmentarzu jest urządzonych 3219 miejsc grzebalnych. Cmentarz jest niemal w całości wypełniony grobami, a pochówki odbywają się do grobów istniejących lub likwidowanych[8].

Do II wojny światowej na cmentarzu znajdował się pomnik (Kriegerdenkmal) pamięci poległych żołnierzy w I wojnie światowej w latach 1914/1915 i tu pochowanych[9]. Była to mała kapliczka wykonana z piaskowca z miedzianym dachem hełmowym, w niej rzeźba Matki Boskiej Bolesnej (łac. Mater Dolorosa). Kapliczka była autorstwa znanego elbląskiego rzeźbiarza Heinricha Splietha (1877–1929)[10]. Po wojnie niezachowana.

Po II wojnie światowej rozplantowano na nowo teren cmentarza, likwidując wszystkie przedwojenne nagrobki.

10 września 1994 na cmentarzu przy ul. Morskiej został odsłonięty pomnik upamiętniający tych, „którzy zginęli w Tajgach Sybiru i nie było im dane powrócić do ojczyzny” (na zdjęciu poniżej). Uroczystość tę rozpoczęła msza św. w bazylice św. Katarzyny. Po mszy procesja niosąc urnę, zawierającą listę rodaków, którym nie dane było powrócić z Syberii do ojczyzny, przeszła na cmentarz. Następnie urnę umieszczono wewnątrz pomnika, w czynności wmurowywania brali kolejno udział wszyscy, którzy przyczynili się do jego powstania. Inicjatorem postawienia tego pomnika był braniewski oddział Związku Sybiraków, z prezesem Eugeniuszem Kuncem na czele[11][12].

Na cmentarzu tym znajduje się również działka klasztoru oo. redemptorystów oznakowana dużym metalowym krzyżem, na niej chowani są zmarli zakonnicy (ojcowie i bracia) z pobliskiego klasztoru przy ul. Świętokrzyskiej. W 2023 roku znajdowało się tu 8 nagrobków ojców i braci zakonnych oraz 2 groby księży z parafii św. Katarzyny w Braniewie[13].

Pochowani na cmentarzu przy ul. Morskiej w Braniewie

[edytuj | edytuj kod]

Galeria zdjęć

[edytuj | edytuj kod]
  • Brama i mur cmentarza, ulica Morska
    Brama i mur cmentarza,
    ulica Morska
  • Kamień poświęcony pamięci ofiar 1939–1956
    Kamień poświęcony pamięci ofiar 1939–1956
  • Działka oo. redemptorystów, mieszcząca groby osób duchownych
    Działka oo. redemptorystów, mieszcząca groby osób duchownych
  • Zasłużeni dla Braniewa – Apolinary i Józefa Skrodzcy
    Zasłużeni dla Braniewa – Apolinary i Józefa Skrodzcy

Patronka cmentarza

[edytuj | edytuj kod]

Święta Magdalena, patronka cmentarza, była pierwszą patronką Braniewa, lokowanego 27 grudnia 1254 przez biskupa Anzelma. Nie chodziło tu jednak o ową grzeszną Marię Magdalenę, która podczas uczty u Szymona obmywała łzami nogi Chrystusa, lecz o Marię Magdalenę z Magdalii, „apostołkę apostołów”, która następnie towarzyszyła Jezusowi i apostołom. Św. Magdalena też była drugą patronką wzniesionego w XIII w. kościoła św. Katarzyny w Braniewie. Jeszcze w 1828 przyszły biskup warmiński Ambroży Józef Geritz, wówczas kanonik warmiński, pisał, że św. Maria Magdalena jest patronką miasta, a nie kościoła. Od 2000 roku patronką miasta pozostaje błogosławiona Regina Protmann[14][15].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ https://www.bip.wuoz.olsztyn.pl/phocadownload/rejestr/HTML/WUOZ Olsztyn - Wojewodzka ewidencja zabytkow.html
  2. ↑ Heimatseite der Kreisgemeinschaft Braunsberg/Ostpreussen e.V., Braunsberg (Ermland) – geistige Hauptstadt des Ermlands, z opisu na mapie miasta
  3. ↑ a b Wpis o zabytkowym charakterze bramy oraz ogrodzenia cmentarza znajduje się w opracowaniu Wykaz zabytkowych cmentarzy w Polsce. Województwo elbląskie, 4/8 (7), Ośrodek Ochrony Zabytków Krajobrazu Narodowa Instytucja Kultury, Warszawa 1996 (źródło nie podaje jednak numeru wpisu do rejestru zabytków)
  4. ↑ Wykaz zabytkowych cmentarzy w Polsce. Województwo elbląskie, 4/8 (7), Warszawa 1996
  5. ↑ Dr. Georg Mielcarczyk Vom Hafen zur Kreuzkirche, 26 stycznia 1963, Das Ostpreußenblatt, s. 11
  6. ↑ Cmentarz jest naniesiony na mapie Karte des Deutschen Reiches z 1913 roku 1:100 000 (mapka w sekcji Powstanie i historia cmentarza – zaznaczenie czerwoną strzałką), wykonanej na podstawie zdjęć lotniczych z lat 1909 i 1910, źródło: Polona
  7. ↑ Stadt Braunsberg im Ermland: ein Familienbuch, von Walter Merten, 1976, s. 36.
  8. ↑ Cmentarz ul. Morska - Administracja Budynków Komunalnych - Braniewo [online], www.abkbraniewo.pl [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-15] (pol.).
  9. ↑ Max Dehnen Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15. Die Zuordnung der auf ostpreussischem Boden befindlichen Kriegsgräber aus den Jahren 1914/15 zu den Gefechtshandlungen Würzburg, Holzner-Verlag, 1966
  10. ↑ Manfred Höhne, Der Bildhauer Heinrich Splieth (1877 - 1929) Ostpreussen [online], www.ostpreussen.net [dostęp 2018-11-05] (niem.).
  11. ↑ Pomnik braniewskich Sybiraków [w:] IKAT. Ilustrowany kurier terenowy 13–19 września 1994, s. 1
  12. ↑ Pomnik Sybiraków [w:] IKAT. Ilustrowany kurier terenowy 27 września–3 października 1994, s. 10
  13. ↑ Historia jakiej nie znacie - Historia Redemptorystów w Braniewie [online], tvbraniewo24.pl [dostęp 2021-10-02] (pol.).
  14. ↑ Jan Chłosta Patroni warmińskich miast Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 425-431 2005
  15. ↑ Bł. Regina Protmann – blask Świętej Warmii [online], Opinie Olsztyn, 24 września 2022 [dostęp 2023-01-07] (pol.).
Zabytki w Braniewie
Elementy fortyfikacji
Kościoły i kaplice
Klasztory
Wille
Budynki administracji
Cmentarze
Inne


 

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cmentarz_przy_ul._Morskiej_w_Braniewie&oldid=75079406”