Ciemnobiałka subalpejska
_Bresinsky_%26_Stangl_207522_crop.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ciemnobiałka subalpejska |
| Nazwa systematyczna | |
| Melanoleuca subalpina (Britzelm.) Bresinsky & Stangl Beih. Z. Pilzk. 1: 46 (1976) | |
_Bresinsky_%26_Stangl_221047.jpg)
Ciemnobiałka subalpejska (Melanoleuca subalpina (Britzelm.) Bresinsky & Stangl) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Melanoleuca, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1891 r. Max Britzelmayr, nadając mu nazwę Agaricus subalpinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1976 r. Andreas Bresinsky i Johann Stangl[1]. Synonimy:
- Agaricus subalpinus Britzelm. 1891
- Tricholoma subalpinum (Britzelm.) Sacc. 1895[2].
Polską nazwę zarekomendował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 6–12 cm, początkowo półkulisty do wypukłego, potem płaski do wklęsłego, czasami powyginany. Brzeg lekko pofałdowany, ostry. Powierzchnia gładka, w stanie świeżym jedwabiście matowa i gładka, po wysuszeniu popękana, początkowo biała do kremowej, potem blado płowożółta do ochrowej, czasem nieco ciemniejsza w środku[4].
Przyrośnięte, często rozwidlone na brzegu, szerokie, gęste, białawe, z lekko pofalowanymi brzegami[4].
Wysokość 4–7 cm, grubość 0,8–1,5 cm (jest krótszy od średnicy kapelusza), cylindryczny, nieco rozszerzony u nasady, pełny, włóknisty, białawy[4].
Na środku kapelusza gruby, na brzegu cienki, biały. Ma nieprzyjemny zapach mięsa i orzechowy smak[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki cylindryczne, 18–25 × 6–8 µm z 4 sterygmami, bez sprzążek bazalnych. Zarodniki elipsoidalne, brodawkowate, z gutulami, szkliste, nieamyloidalne, 8–10 × 4,5–6 µm, Q = 1,5–2,0. Cheilocystydy butelkowate, często zaokrąglone, z kryształkami na wierzchołku, 38–55 × 11–14 µm. Pleurocystydy rzadkie, podobne do cheilocystyd. Kaulocystydy obecne na wierzchołku trzonu. Trama blaszek regularna. Strzępki w skórce kapelusza nieregularnie splątane, częściowo wyprostowane, o średnicy 2–7 µm, z żelatynizowaną warstwą wierzchnią, bez sprzążek[4].
- Gatunki podobne
Przez niektórych mykologów ciemnobiałka subalpejska uważana jest za synonim ciemnobiałki popękanej (Melanoleuca strictipes). Różni się od niej trzonem o wysokości mniejszej od średnicy kapelusza, cheilocystydy z zaokrąglonym wierzchołkiem i siedliskiem; rośnie głównie na halach górskich[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Najwięcej stanowisk zaobserwowano w Europie, ale notowany jest także w Ameryce Północnej i w Azji[6]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 2 stanowiska z uwagą, że rozprzestrzenienie tego gatunku i stopień zagrożenia nie są znane[3]. W późniejszych latach odnotowano dwa następne stanowiska[7].
Naziemny grzyb saprotroficzny[3]. Występuje wśród traw na halach górskich. W Polsce notowana także w lasach grabowych[3].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-07-23] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-07-23] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 435, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Roland Labbé, Melanoleuca subalpina / Mélanoleuque alpine [online], Mycoquébec.org [dostęp 2023-07-22] (fr.).
- ↑ Taxonomy, ecology and distribution of Melanoleuca strictipes (Basidiomycota, Agaricales) in Europe, „Czech Mycology”, 69 (1), 2017, s. 15–30, ISSN 1805-1421 [dostęp 2023-07-22] (ang.).
- ↑ Występowanie Melanoleuca subalpina na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-07-22] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-07-22].