Chrobotek palczasty

Chrobotek palczasty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	misecznicowce
Rodzina	chrobotkowate
Rodzaj	chrobotek
Gatunek	chrobotek palczasty
	Nazwa systematyczna
	Cladonia digitata (L.) Hoffm.; Deutschl. Fl., Zweiter Theil (Erlangen): 124 (1796)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chrobotek palczasty (Cladonia digitata (L.) Hoffm. – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy gatunek ten zdiagnozowany został w 1753 r. przez Karola Linneusza jako Lichen digitatus (porost palczasty), do rodzaju Cladonia przeniósł go Georg Franz Hoffmann w 1796 r.^[1]

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski^[2].

Morfologia

Plecha pierwotna składa się z zazwyczaj z dużych i trwałych łusek o szerokości do 1,5 cm, czasami jednak łuski są drobne. Na dolnej stronie łusek oraz na ich brzegach powstają zaokrąglone urwistki. Wałeczkowate podecja mają grubość 1–4 mm u podstawy i wysokość 1-4 (5) cm. Ich górny koniec jest nierozszerzony lub kieliszkowato rozszerzony, często występują podecja piętrowe (tzw. proliferacje). Powierzchnia ma barwę od białawej przez szaroniebieskawą i szarozieloną do żółtozielonej. Całe podecja pokryte są mączystymi urwistkami, czasami w części środkowej i dolnej występuje kora z łuskami lub bez łusek. Brzegi kieliszków są równe, ząbkowane lub posiadają krótkie wyrostki. Plecha zawiera glony protokokkoidalne^[3].

Reakcje barwne: podecja i łuski plechy pierwotnej: Pd pomarańczowe do czerwonego, K żółte^[3].

Lecideowe apotecja mają czerwony kolor, ale pojawiają się rzadko. Mają średnicę 0,5–3 mm, występują pojedynczo lub grupkami po kilka. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych zarodników o rozmiarach 10–14 × 3–4 μm^[3].

Występowanie i siedlisko

Na półkuli północnej gatunek szeroko rozprzestrzeniony; występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji, ale podano również jego stanowiska ze środkowo-wschodniej Afryki i wyspy Tasmania^[4]. W Polsce występuje pospolicie na terenie całego kraju^[3].

Można go spotkać głównie w lasach iglastych, ale czasami także w innego typu lasach oraz na terenach otwartych. Rośnie na korze drzew i na drewnie, głównie u podstawy pni, czasami także na glebie i na mchach porastających skały^[3].

Gatunki podobne

chrobotek Floerkego (Cladonia floerkeana). Ma drobne łuski plechy pierwotnej, podecja zazwyczaj szare,
chrobotek strzępiasty (Cladonia fimbriata). Nie wytwarza piętrowych podecjów^[3],
chrobotek kieliszkowaty (Cladonia chlorophaea). Zakończenia kieliszków ma szersze, a powierzchnia podecjów nie jest tak obficie pokryta urwistkami.

Galeria

Podecja z owocnikami
Plecha pierwotna
Typowe miejsce występowania (podstawa pnia)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
↑ ^a ^b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).

[faltynowicz-2] Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.

[wojciak-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.

[4] Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

[1]

[2]

[3]

[4]