Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Wierbiążu Niżnym
 nr rej. 26-232-0038[1]
| |||||||||
| cerkiew parafialna | |||||||||
_-1.jpg)
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||||||
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego  | |||||||||
| 48,498636°N 25,011330°E/48,498636 25,011330 | |||||||||
Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy[2] (ukr. Церква Різдва Пресвятої Богородиці) – zabytkowa, drewniana cerkiew w Wierbiążu Niżnym na zachodniej Ukrainie w obwodzie iwanofankiwskim.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Jest to pięciokopułowa cerkiew typu huculskiego o konstrukcji zrębowej wzniesiona w 1808 roku na planie krzyża. Nad każdą częścią konstrukcji drewnianej znajduje się ośmiobok nakryty kopułą namiotową ze ślepą latarnią i małą kopułą. Bryła cerkwi otoczona jest okapem wspartym na „rysiach”. Wewnątrz znajduje się polichromia z końca XX wieku oraz ikonostas z początków XIX wieku. Jest ona najlepiej rozwiniętym przykładem ewoluujących etapów cerkwi huculskiej. Obiekt stanowi świadectwo wyraźnego, odrębnego stylu architektonicznego, niepodobnego do innych spotykanych w regionie i prezentuje najwyższy kunszt ciesielski[3]. Pierwotnie, jak wszystkie inne na tym terenie, była to cerkiew greckokatolicka. Obecnie należy do Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej Patriarchatu Kijowskiego. Proboszczem jest o. Wasyl Wepruk. Święto patronalne odbywa się 21 września[4]. W 2013 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO wraz z innymi drewnianymi cerkwiami w Polsce i na Ukrainie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Tablica fundacyjna na nadprożu drzwi do babińca informuje, że cerkiew pochodzi z lat 1788 i 1808. Wedle tradycji została zbudowana przez wspomnianego na tablicy Hryhorija Semeniuka Melnyka, byłego opryszka, „za doboszowe” pieniądze[4]. Ludowy przekaz mówi o tym, że jeden ze zbójników, członków grupy Aleksego Dobosza, zniknął bez śladu z pieniędzmi. Po kilku latach Dobosz spotkał go podczas odpustu w Wierbiążu. Bojąc się zemsty, Semeniuk zaprowadził go do nowej cerkwi twierdząc, że postawił ją własnoręcznie, aby odkupić swoje winy. Watażka miał mu darować karę, mówiąc, że gdyby o tym wiedział, dołożyłby jeszcze złota[5]. Grupę Dobosza rozbito jednak w 1745 roku, co podaje w wątpliwość tę opowieść. Miejscowi historycy Mychajło Łasiczuk i Iwan Łudczak przesuwają jednak datę budowy na rok 1756, pisząc, że Semeniuk „wynalazł i sprowadził z gór 24 huculskich majstrów a gromada wzięła na siebie wydatki związane z wożeniem drewna ze wsi Kniażdwór”[6]. Nowsze opracowania stwierdzają, że cerkiew musiała powstać w krótszym czasie, najpierw została przykryta dachami, a wewnątrz była wykańczana stopniowo. Natomiast rok 1808 to data jej poświęcenia[4]. W 1743 roku zbudowano dzwonnicę, o czym świadczy fundacyjny napis na nadprożu. Dzwon pochodzący z 1745 został ofiarowany przez Hryhorija Melnyka[4]. W 1812 roku Hryhoryj Semeniuk Melnyk został odznaczony przez cesarza Franciszka II Habsburga małym złotym medalem za postawienie cerkwi[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Zabytków Nieruchomych Ukrainy
- ↑ Polski egzonim przyjęty na 121. posiedzeniu KSNG.
- ↑ Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat. Dobra Kultury Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Ukrainy wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO., Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2013, ISBN 978-83-63260-06-4.
- ↑ a b c d Włodzimierz Witkowski, Wierbiąż Niżny - huculska(?) cerkiew na Liście UNESCO, „Ochrona Zabytków” (1), Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2014, ISSN 0029-8247.
- ↑ O synu biedaków Doboszu młodziutkim ta duma, [w:] Stanisław Vincenz, Na wysokiej połoninie, Pasmo I. Prawda Starowieku. Obrazy, dumy i gawędy z Wierchowiny Huculskiej, Warszawa 1980.
- ↑ M. Lasijcuk, I. Łudcak, Niżnij Verbiz, [w:] M. Vasylcuk (red.), Narisy i materialy z istorii ta narodoznavstwa, Kołomyja 1995, s. 23.
- ↑ „Gazeta Lwowska” (8), 1812, s. 1.
- Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Wierbiążu Niżnym
-
Cerkiew -
Dzwonnica -
Kopuła dzwonnicy -
Wnętrze podczas nabożeństwa -
Wnętrze podczas nabożeństwa -
Cmentarz przycerkiewny -
Krzyże na cmentarzu
| Kulturowe |
|
|---|---|
| Przyrodnicze |
