Cerkiew św. Dymitra w Kuźminie

Cerkiew św. Dymitra
w Kuźminie
obecnie kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy
	nr rej. A-54 z dnia 18.11.1982
	kościół parafialny
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Kuźmina
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	MB Nieustającej Pomocy
Wezwanie	MB Nieustającej Pomocy (obecnie);; św. Dymitra (poprzednio)
Historia
Data zakończenia budowy	1814
Poprzednie wyznanie	greckokatolickie
Dane świątyni
Świątynia; • materiał bud.	; • drewno
	Położenie na mapie gminy Bircza Kuźmina, cerkiew
	Położenie na mapie Polski Kuźmina, cerkiew
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Kuźmina, cerkiew
	Położenie na mapie powiatu przemyskiego Kuźmina, cerkiew
	49°36′54,4″N 22°25′46,8″E/49,615111 22,429667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew św. Dymitra w Kuźminie – dawna filialna cerkiew greckokatolicka, postawiona z drewna w 1814, znajdująca się w Kuźminie.

Po 1947 świątynia przejęta przez Kościół rzymskokatolicki i użytkowana jako kościół parafialny Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

Obiekt wpisany na listę zabytków w 1982. Włączony do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.

Historia

Najstarsza wzmianka o cerkwi w Kuźminie pochodzi z 1526^[2]. Obecnie istniejąca została zbudowana w 1814. Do 1926 należała do parafii greckokatolickiej w Leszczawie Górnej, potem do parafii w Krecowie. Remontowana w 1935^[3]. Cerkiew działała jako greckokatolicka do wiosny 1938, kiedy to teren cerkwi był areną walk pomiędzy grekokatolikami, a zajmującymi cerkiew siłą rzymskimi katolikami. Po trzech dniach zamieszek nastąpiła pacyfikacja ludności ukraińskiej przez polską żandarmerię, a cerkiew pozostawała zamknięta do czerwca 1941 r.^[4]^[5] Po wkroczeniu wojsk niemieckich cerkiew została ponownie otwarta i działała do końca 1944. W czasie II wojny światowej w kopułę trafił pocisk z moździerza^[6]. Po 1947 i wysiedleniu ludności ukraińskiej świątynia została przejęta przez kościół rzymskokatolicki. Obecny kształt budowli wynika z powojennej przebudowy. W latach 2009–2010 przeprowadzono renowację świątyni: remont dachu i elewacji, podbicie fundamentów i wykonanie odwodnienia^[3].

Elewacja frontowa
Widok od strony prezbiterium
Otoczenie: kaplica grobowa

Architektura i wyposażenie

Świątynia drewniana, konstrukcji zrębowej, orientowana. Jest to budynek dwudzielny z zamkniętym trójbocznie prezbiterium, z zakrystią od północy i szerszą nawą z kruchtą; nakryty jednokalenicowym dachem, z sygnaturką nad nawą. Od frontu do cerkwi przylega słupowa dwukondygnacyjna wieża wysokości cerkwi, nakryta dachem brogowym. Ściany oszalowane deskowaniem pionowym^[3]^[6].

Wewnątrz stropy płaskie. Chór muzyczny przy ścianie zachodniej wsparty na słupach. Pierwotne wyposażenie cerkwi uległo zniszczeniu lub rozkradzeniu^[3].

Otoczenie

Na przyległym cmentarzu znajduje się neogotycka murowana kaplica grobowa ufundowana pod koniec XIX w. przez Michała i Katarzynę Woźniaków, w której okazjonalnie odprawiano nabożeństwa w obrządku łacińskim^[2] oraz pomnik ku czci żołnierzy poległych w walkach z UPA i utrwalenie władzy ludowej w latach 1945–47^[6].

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2018-05-11] .
↑ ^a ^b Stanisław Kryciński: Pogórze Przemyskie. Oficyna Wydawnicza Rewasz, Pruszków 2014, s. 217. ISBN 978-83-62460-51-9.
↑ ^a ^b ^c ^d Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 30, 31. ISBN 978-83-61577-68-3.
↑ Iwan Łebedowycz – "Birczanszczyna- stradalna zemlja", Filadelfia 1975
↑ Bogdan Huk – "1947", Warszawa 1997, ISBN 83-906203-4-0
↑ ^a ^b ^c Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda: Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2011, s. 209, 210. ISBN 83-89188-08-2.

Bibliografia

Dmytro Błażejowski – "Istorycznyj szematyzm Peremyskoji Eparchiji z wkluczennjam Apostolśkoji Administratury Łemkiwszczyny (1828-1939)", Lwów 1995, ISBN 5-7745-0672-X

Zobacz też

Akcja rewindykacji cerkwi prawosławnych w II Rzeczypospolitej

[Zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2018-05-11] .

[Kryciński-2] Stanisław Kryciński: Pogórze Przemyskie. Oficyna Wydawnicza Rewasz, Pruszków 2014, s. 217. ISBN 978-83-62460-51-9.

[Zieliński-3] Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 30, 31. ISBN 978-83-61577-68-3.

[4] Iwan Łebedowycz – "Birczanszczyna- stradalna zemlja", Filadelfia 1975

[5] Bogdan Huk – "1947", Warszawa 1997, ISBN 83-906203-4-0

[cerkwie_drewniane-6] Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda: Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2011, s. 209, 210. ISBN 83-89188-08-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]