Carmen Laforet

Carmen Laforet
Data i miejsce urodzenia	6 września 1921 ; Barcelona
Data i miejsce śmierci	28 lutego 2004 ; Madryt
Dziedzina sztuki	literatura
	Nagrody
	Premio Nadal
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Carmen Laforet (ur. 6 września 1921 w Barcelonie, zm. 28 lutego 2004 w Madrycie) – hiszpańska powieściopisarka i nowelistka, najbardziej znana z głośnej debiutanckiej powieści Złuda.

Życie i twórczość

Dzieciństwo i wczesną młodość spędziła w okresie wojny domowej na bezpiecznych Wyspach Kanaryjskich, gdzie kształciła się w Las Palmas. Po powrocie do Barcelony (1940) studiowała na tamtejszym uniwersytecie filozofię i literaturę. Następnie (1942) przeniosła się do Madrytu, gdzie studiowała prawo. W 1944 odniosła niespodziewanie wielki sukces literacki swą pierwszą powieścią Złuda, za którą przyznano jej Nagrodę im. Eugenio Nadala (Premio Nadal)^[1], a następnie (1948) Nagrodę im. J. Fastenratha (Premio Fastenrath) przyznaną przez Hiszpańską Akademię Królewską (Real Academia Española). Później okresowo zaniechała pracy literackiej poświęcając się sprawom rodzinnym po zawarciu związku małżeńskiego z dziennikarzem i krytykiem literackim Manuelem Cerezalesem (1946), z którym miała pięcioro dzieci.

Dopiero po kilkuletniej przerwie wydała powieść La isla y los demonios, której fabuła chronologicznie poprzedza akcję Złudy. W 1951 r. nawróciła się na katolicyzm, co znalazło odbicie w psychologicznym studium samonawrócenia religijnego – powieści La mujer nueva (Nowa kobieta), nagrodzonej dwukrotnie: Premio Menorca de Novela w 1955 r. i Premio Nacional de Literatura (tzw. Nagroda im. M. Cervantesa) w 1956. Nosiła się z zamiarem napisania trylogii Los tres pasos fuera del tiempo, z której jednak powstała tylko część pierwsza (La insolación)^[2].

W 1956 odwiedziła Stany Zjednoczone, czego następstwem był cykl szkiców z podróży oraz znajomość z emigracyjnym pisarzem Ramonem J. Senderem^[3], z którym łączyła ją bogata korespondencja^[4]. W 1967, po wydaniu jej pierwszej powieści w przekładzie polskim^[5], odbyła podróż do Polski w towarzystwie swej oddanej przyjaciółki Karoliny Babeckiej de Borrell (upamiętnionej w powieści Złuda w postaci Eny), publikując cykl oryginalnych reportaży z kraju „za żelazną kurtyną”^[6], w których interesująco ukazała obraz gomułkowskiego PRL. W późniejszych latach (zwłaszcza po rozwodzie w 1970 r.) znalazła się w trudnej sytuacji osobistej, coraz bardziej odsuwając się od życia towarzyskiego i publicznego, zrażona panującą wokół atmosferą i szarzyzną. Cierpiąc przez dwadzieścia końcowych lat życia na chorobę Alzheimera^[7], zmarła mając 82 lata w podmadryckiej miejscowości Majadahonda.

Była też autorką siedmiu nowel, 22 opowiadań, eseistycznych wspomnień z podróży i licznych reportaży oraz in. artykułów opublikowanych w krajowych czasopismach (m.in. w „La Actualidad Española”). Otworzyła długą listę hiszpańskich pisarek, których literacki dorobek zajmuje ważne miejsce we współczesnej literaturze kraju^[8]. Twórczość jej zaliczana jest do specyficznego powojennego stylu literatury hiszpańskiej, tzw. tremendyzmu.

Najważniejsze utwory

Nada (Złuda), 1944 – powieść
La isla y los demonios (Wyspa i demony), 1952 – powieść
La muerta, 1952 – zbiór opowiadań
El piano, 1952 – powieść
La llamada, 1954 – zbiór nowel
La mujer nueva (Nowa kobieta), 1955 – powieść
Un matrimonio (Małżeństwo), 1956 – powieść
La insolación^[9] (Udar słoneczny) 1963 – powieść
Gran Canaria, 1961 – esej o wyspie
Paralelo 35 (Równoleżnik 35), 1967 – dziennik podróży
La niña y otros relatos, 1970 – opowiadania
Mi primer viaje a USA (Moja pierwsza podróż do USA), 1981 – esej

Przypisy

↑ Nagroda przyznawana młodym talentom literackim, w Hiszpanii porównywalna znaczeniem z francuską Nagrodą Goncourtów.
↑ Część druga (Al volver la esquina) przesłana do cenzury w 1964, wycofana została przez autorkę i wydana dopiero pośmiertnie przez jej dzieci (2004); część trzecia (Jaque mate) nigdy nie została napisana.
↑ Ramón José Sender (1902-1982) – jeden z czołowych hiszpańskich pisarzy emigracyjnych o tendencji lewicowej, autor dziewięcioksiągu Crónica del alba (1942-66). Por. Beata Baczyńska, dz. cyt. poniżej, s. 468.
↑ 76 listów opublikowanych zostało dopiero przez córkę – Cristinę Cerezales pt. Puedo contrar contigo (2003).
↑ Złuda w tłumaczeniu Kaliny Wojciechowskiej, Państwowe Wydawnictwo "Iskry", Warszawa 1962; powtórne wydanie: "Świat Książki", Warszawa 2007.
↑ Wydane w całości przez "Iskry" w 2012 r. pt. Za żelazną kurtyną. Podróż do Polski w 1967 roku w tłumaczeniu Filipa Łobodzińskiego.
↑ Schyłkowy okres życia przedstawiła Cristina Cerezales w wydanym pośmiertnie tomie Música blanca (2009).
↑ B. Baczyńska, dz. cyt. poniżej, s. 475.
↑ Błędnie wymieniana też pt. La violación w wydaniu pośmiertnym 1963 (!) – por. Diccionario de literatura española (red. G. Bleiberg, J. Marías), Madrid 1972

Bibliografia

Wielka encyklopedia PWN, Warszawa 2003, t. 15, s. 288
Słownik pisarzy świata, Kraków 2008, s. 469
Encyclopædia Britannica (edycja XV, 2010), t. 7, s. 98
Beata Baczyńska, Historia literatury hiszpańskiej, Warszawa 2014

[1] Nagroda przyznawana młodym talentom literackim, w Hiszpanii porównywalna znaczeniem z francuską Nagrodą Goncourtów.

[2] Część druga (Al volver la esquina) przesłana do cenzury w 1964, wycofana została przez autorkę i wydana dopiero pośmiertnie przez jej dzieci (2004); część trzecia (Jaque mate) nigdy nie została napisana.

[3] Ramón José Sender (1902-1982) – jeden z czołowych hiszpańskich pisarzy emigracyjnych o tendencji lewicowej, autor dziewięcioksiągu Crónica del alba (1942-66). Por. Beata Baczyńska, dz. cyt. poniżej, s. 468.

[4] 76 listów opublikowanych zostało dopiero przez córkę – Cristinę Cerezales pt. Puedo contrar contigo (2003).

[5] Złuda w tłumaczeniu Kaliny Wojciechowskiej, Państwowe Wydawnictwo "Iskry", Warszawa 1962; powtórne wydanie: "Świat Książki", Warszawa 2007.

[6] Wydane w całości przez "Iskry" w 2012 r. pt. Za żelazną kurtyną. Podróż do Polski w 1967 roku w tłumaczeniu Filipa Łobodzińskiego.

[7] Schyłkowy okres życia przedstawiła Cristina Cerezales w wydanym pośmiertnie tomie Música blanca (2009).

[8] B. Baczyńska, dz. cyt. poniżej, s. 475.

[9] Błędnie wymieniana też pt. La violación w wydaniu pośmiertnym 1963 (!) – por. Diccionario de literatura española (red. G. Bleiberg, J. Marías), Madrid 1972

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]