Przejdź do zawartości

Cantedeskia

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zobacz też: kibuc Kalja.
Cantedeskia
Ilustracja
Zantedeschia albomaculata
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

obrazkowate

Podrodzina

Aroideae

Rodzaj

cantedeskia

Nazwa systematyczna
Zantedeschia Spreng.
Syst. Veg. 3: 756, 765 (1826)
Typ nomenklatoryczny

Zantedeschia aethiopica (L.) Spreng[3].

Synonimy
  • Houttinia Neck.
  • Colocasia Link
  • Richardia Kunth
  • Otosma Raf.
  • Arodes Heist. ex Kuntze
  • Pseudohomalomena A.D.Hawkes[4]
Multimedia w Wikimedia Commons
Morfologia cantedeskii etiopskiej
Cantedeskia etiopska
Cantedeskia Rehmanna
Cantedeskia Elliotta
Zantedeschia albomaculata

Cantedeskia, kalijka, kalia (Zantedeschia Spreng.) – rodzaj roślin z rodziny obrazkowatych, obejmujący 8 gatunków pochodzących ze środkowo-południowej Afryki, z jednym gatunkiem introdukowanym na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Z uwagi na bardzo atrakcyjne kwiatostany i ulistnienie cantedeskie, zarówno gatunki botaniczne, jak i ich kultywary, są szeroko uprawiane na świecie jako rośliny ozdobne.

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Cantedeskie pochodzą ze środkowo-południowej Afryki (od Nigerii do Tanzanii i RPA). Cantedeskia etiopska została introdukowana do Europy najprawdopodobniej w XVII wieku[5]. Obecnie uznaje się ten gatunek za naturalizowany w Europie (na Azorach, Maderze, Półwyspie Iberyjskim, Korsyce, Półwyspie Bałkańskim[4] oraz w Wielkiej Brytanii[6], Niemczech, Grecji, Irlandii i Szwecji[7]), w Ameryce Północnej (zachodnie Stany Zjednoczone)[6] w Ameryce Środkowej (Kostaryka i Nikaragua)[4], w Ameryce Południowej (Ekwador)[4], na Wyspach Towarzystwa w Oceanii[4] oraz w Australii i Nowej Zelandii[6]. W wielu miejscach uznany jest za groźny gatunek inwazyjny, wypierający roślinność rodzimą[8].

Morfologia i anatomia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Średniej wielkości rośliny zielne, osiągające wysokość 120 cm[9], tworzące kępy i skupiska[5].
Łodyga
Duża i gruba spichrzowa łodyga podziemna. W zależności od autora nazywana kłączem[10] lub bulwą pędową[4]. Z botanicznego punktu widzenia typ łodygi podziemnej nie został ostatecznie ustalony. Czasem przyjmuje się, że łodyga gatunków cantedeskia etiopska i Zantedeschia odorata jest kłączem, a pozostałych gatunków bulwą[9], choć również u cantedeskii etiopskiej niektórzy autorzy mówią o bulwiasto zgrubiałej łodydze[11].
Korzenie
Korzenie, których główną funkcją jest utrzymanie rośliny w podłożu, wyrastają z górnej części łodygi podziemnej[9].
Liście
Rośliny tworzą wiele długoogonkowych liści właściwych, które utrzymują się od późnej zimy do późnej wiosny (cantedeskia etiopska i Zantedeschia odorata), od wiosny do jesieni (pozostałe gatunki) lub całorocznie (cantedeskia etiopska w niektórych siedliskach). Ogonki liściowe gąbczaste, o długości od 15 cm (cantedeskia Rehmanna) do 1,5 m (cantedeskia etiopska). Blaszki liściowe pierzaście unerwione, ciemnozielone, niekiedy biało nakrapiane (np. Z. albomaculata)[10]. Liście zawierają hydatody umożliwiające guttację[5].
Cechy ulistnienia poszczególnych gatunków cantedeskii[9]
Gatunek Kształt blaszki Rozmiar blaszki Plamistość
Z. aethiopica jajowato-sercowate lub oszczepowate 15–45×10–25 cm[10] rzadko
Z. odorata jajowate do sercowatych bd. brak
Z. albomaculata
subsp. albomaculata 		podłużno-oszczepowate 20–50×6–8 cm[10] rzadko
Z. albomaculata
subsp. macrocarpa 		trójkątno-oszczepowate 18–20×5–7 cm[10] tak
Z. valida jajowate do sercowatych bd. brak
Z. elliottiana sercowato-jajowate 22×18 cm[10] tak
Z. jucunda trójkątno-oszczepowate bd. tak
Z. pentlandii lancetowate do eliptycznych bd. rzadko
Z. rehmannii lancetowate 20–30×3 cm[10] brak
Kwiaty
Rośliny jednopienne, tworzące kilka kwiatostanów, typu kolbiastego pseudancjum. Szypułki zwykle dłuższe od ogonków liściowych, wynoszące kwiatostany ponad poziom liści. Pochwa kwiatostanu niezwężona, u podstawy spiralnie zwinięta, w górnej części lejkowato otwierająca się, o odchylonym i niekiedy spiczastym wierzchołku, o długości od około 10 cm (cantedeskia Rehmanna, c. albomaculata) do około 25 cm (c. etiopska). Kolba obła, gęsto pokryta kwiatami. Położone w dolnej części kolby kwiaty żeńskie niekiedy otoczone 3 szpatułkowatymi prątniczkami. Zalążnie jajowate, 1-5-komorowe, zawierające do 4 anatropowych zalążków w każdej komorze. Szyjki słupków krótkie lub nieobecne. Znamiona słupków półkulisto-dyskowate. Kwiaty męskie 2-3-pręcikowe, zrośnięte w synandrium, siedzące, o klinowato-kwadratowych główkach. Pylniki długie, niemal dotykające kolbę, otwierające się przez pionowy otworek[10].
Cechy kwiatostanów poszczególnych gatunków cantedeskii[9]
Gatunek Kolor pochwy kwiatostanu Okres kwitnienia
Z. aethiopica biało-różowawy późna zima – późna wiosna
Z. odorata biały późna zima – późna wiosna
Z. albomaculata
subsp. albomaculata 		biało-jasnożółto-różowawy późna zima
Z. albomaculata
subsp. macrocarpa 		żółty lato
Z. valida kremowy lato
Z. elliottiana złoto-żółty lato
Z. jucunda złoto-żółty lato
Z. pentlandii cytrynowo-żółty lato
Z. rehmannii biało-różowo-kasztanowy lato
Owoce
Zielone lub pomarańczowe jagody odwrotnie jajowate do niemal kulistych, 1-5-komorowe, zawierające od 1 do 2 nasion w każdej komorze. Nasiona odwrotnie jajowate, o podłużnie żłobkowanej łupinie i obfitym bielmie[10].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]
Rozwój
Wieloletnie geofity ryzomowe, przechodzące okresowy spoczynek lub wiecznie zielone (tylko cantedeskia etiopska, w niektórych siedliskach)[12]. Rośliny uprawiane na półkuli północnej przechodzą stan spoczynku (odpowiednik pory suchej) w okresie koniec od maja do lipca. W tym czasie liście zasychają i roślina zaczyna ponowny rozwój z końcem lata (obficie podlewana). Kwitnienie następuje od lutego i trwa do końca maja[13].
Siedlisko
Wszystkie gatunki zasiedlają brzegi lasów równikowych zrzucających liście na zimę i suchych lasów podrównikowych oraz sawanny, o przeciętnych temperaturach w zimę od 10 do 11 °C (minimalnie 2–3 °C), a latem około 20 °C (maksymalnie 27 °C) i wyraźnym podziale na porę suchą (zima) i mokrą (lato). Cantedeskia etiopska jest rośliną wiecznie zieloną i zasiedla również tereny bagniste w wilgotnych (wysychających podczas pory suchej[14]), zawsze zielonych lasach podzwrotnikowych i wilgotnych lasach równikowych[12]. W miejscach występowania rośnie łanowo[15].
Cechy fitochemiczne
Rośliny trujące. Wszystkie części cantedeskii zawierają ostre kryształki szczawianu wapnia oraz niezidentyfikowane, toksyczne alkaloidy. Kwiatostany zawierają również cytokininy, flawonoidy: swertyzynę i swertiajaponinę, antocyjany: cyjanidynę i peonidynę oraz kwas ferulowy[16]. W liściach i owocach cantedeskii etiopskiej obecna jest 6-(O)-hydroksybenzylamino-9-β-D-rybofuranozypuryna i jej 2-metylotio pochodna oraz polifenole i leukocyjanidyna. Brak jest doniesień o poważnych zatruciach cantedeskią u ludzi. Kontakt rośliny ze skórą może powodować dermatozę, a ze śluzówką jamy ustnej obrzęk języka, warg i gardzieli. Spożycie może prowadzić do biegunki i zapalenia żołądka i jelit. Rośliny są silnie trujące dla zwierząt. U królików spożycie części zielonych cantedeskii powoduje hipestezję i paraliż[17].
Interakcje z innymi gatunkami
Kłącza cantedeskii stanowią składnik diety dzików i jeżozwierzy, a jagody – ptaków[5]. Kłącza różnych gatunków cantedeskii stanowią też pożywienie złotokretów hotentockich[18].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 32[19].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj należy do monotypowego plemienia Zantedeschieae[20] w podrodzinie Aroideae z rodziny obrazkowatych (Araceae)[2].

Gatunki[21]
Gatunek cantedeskia Rehmanna został nazwany na cześć polskiego geografa i botanika Antoniego Rehmana[22].

Nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]
Toponimia nazwy naukowej
Nazwa naukowa rodzaju została nadana na cześć włoskiego botanika Giovanni Zantedeschi, który w roku 1825 opublikował pracę na temat rzadkiej flory włoskich prowincji Bergamo i Brescia[23][24].
Nazwy zwyczajowe
W języku polskim nazwą zwyczajową rodzaju cantedeskia jest kallijka lub kalla, co odnosi się historycznej klasyfikacji gatunków zaliczanych do tego rodzaju, do rodzaju Calla (czermień). Mimo że rośliny te zostały wydzielone do rodzaju Zantedeschia w 1826 roku, zyskał jednak wcześniej tak wielką popularność, że nazwy zwyczajowe odnoszące się do rodzaju Calla spotyka się nadal nie tylko w języku polskim, ale i angielskim (calla lilly), niemieckim (Calla), hiszpańskim (calas), francuskim (calla), włoskim (calle), czy szwedzkim (Kallasläktet). W Polsce dawniej cantedeskię określono mianem bielikrasa[25].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
Rośliny jadalne
Młode liście cantedeskii etiopskiej są spożywane po ugotowaniu. Pędy podziemne tej rośliny stosowane są jako pasza dla świń[17].
Rośliny lecznicze
W tradycyjnej medycynie afrykańskiej liście cantedeskii etiopskiej są stosowane jako kataplazmy na obtarcia, czyraki, rany, oparzenia, ukąszenia owadów, a także w razie artretyzmu i reumatyzmu[16].
Rośliny ozdobne
Cantedeskie są popularnymi roślinami doniczkowymi i ogrodowymi, a także są uprawiane na kwiat cięty. Kwiaty cięte zachowują trwałość przez 10 dni, przy czym optymalna temperatura ich przechowywania wynosi 5 °C[15]. Żywotność kwiatów ciętych wydłuża się, jeżeli są one trzymane w roztworze 50–100 mg/l kwasu giberelinowego[26]. W kwiaciarstwie wykorzystywane są także liście[27]. Najpopularniejszymi gatunkami w uprawie są cantedeskia etiopska o białej pochwie kwiatostanu, cantedeskia Rehmanna o różowej pochwie, cantedeskia Elliotta o żółtej pochwie, Zantedeschia albomaculata o białej pochwie i biało nakrapianych liściach, a także rzadsze Zantedeschia pentlandii o żółtej pochwie i biało nakrapianych liściach oraz Zantedeschia jucunda o kremowo-żółtej pochwie[28]. Znanych jest także niemal 250 różnobarwnych kultywarów cantedeskii, w większości o nieznanych gatunkach rodzicielskich. Odmiany o znanym pochodzeniu pochodzą w większości od cantedeskii etiopskiej, a także od Z. albomaculata, Z. elliotiana i Z. rehmannii[29].
Wybrane kultywary
o nieznanych gatunkach rodzicielskich[29]
Nazwa odmiany Dominująca barwa pochwy kwiatostanu Okres kwitnienia [miesiące] Wysokość [cm] Odczyn podłoża [pH] Stanowisko Mrozoodporność
‘Albertville’ biały 04-06 45–60 5,6–6,5 słoneczne 8a
‘Albo-Maculata’ biały 01-03 15–30 5,6–6,5 słoneczne, półcień 8a
‘Allure’ czerwono-purpurowy 04-06 45–60 5,1–6,0 półcień 8a
‘Amethyst’ lawendowo-purpurowy 04–08 30–45 5,6–6,5 słoneczne 7a
‘Anneke’ lawendowo-fioletowy 06, 09 30–45 5,6–6,5 słoneczne 9b
‘Antique’ brzoskwiniowo-koralowy 03–06 30–45 5,6–6,5 słoneczne 9b
‘Auckland’ różowy 06–08 60–90 5,6–6,5 słoneczne 9a
‘Black Crusader’ ciemnopurpurowo-czarny 04–06 30–45 6,1–7,8 słoneczne 9a
‘Black Eyed Beauty’ kremowy 04–06 90–120 5,6–6,5 półcień, cień 8a
‘Black Magic’ żółty 04–08 60–90 5,6–6,5 słoneczne 8a
‘Black Star’ ciemnopurpurowo-czarny 04–06 30–45 6,1–7,8 słoneczne 7b
‘Blaze’ czerwono-pomarańczowy 04, 09 30–45 5,6–6,5 słoneczne 8b
‘Cameo’ brzoskwiniowo-kremowo-różowy 04–08 30–45 5,6–6,5 słoneczne 7b
‘Captain Amigo’ złoto-żółto-pomarańczowy 04–08 45–60 5,6–6,5 słoneczne 9a
‘Chianti’ ciemnoróżowy 04–08 30–45 5,6–6,5 słoneczne 9a
‘Crystal Blush’ biało-różowy 06, 09 30–45 5,6–6,5 słoneczne 9b
‘Dominique’ ciemnopurpurowo-czarny 04–06 45–60 5,6–6,5 słoneczne 8a
‘Eclipse’ szaro-srebrno-ciemnopurpurowo-czarny 04–08 30–45 5,6–6,5 słoneczne 9b
‘Fire Dancer’ złoto-czerwono-pomarańczowo-żółty 04–06 30–45 5,6–6,5 słoneczne 8a
‘Flame’ czerwono-żółty 01–05 30–45 5,6–6,5 słoneczne 9a
‘Florex Gold’ żółty 06–08 30–45 5,6–6,5 słoneczne 9a
‘Galaxy’ ciemnoróżowo-purpurowy 04–05 30–45 5,6–6,5 słoneczne 9a
‘Golden Chalice’ żółty 04–06 45–60 5,6–6,5 słoneczne 8a
‘Hazel Marie’ brzoskwiniowo-koralowy 04–08 30–45 5,6–6,5 słoneczne 9a
‘Hercules’ biały 01–12 15–20 5,6–6,5 słoneczne do półcienia 7b
‘Hot Chocolate’ kasztanowy 04–08 30–45 5,6–6,5 słoneczne 9a
‘Lavender Gem’ lawendowo-fioletowy 04–08 30–45 5,6–6,5 słoneczne 7a
‘Lavender’ lawendowo-fioletowy 01–03 30–45 6,1–6,5 słoneczne 8a
‘Lipstick’ czerwony 04–08 45–60 5,6–6,5 słoneczne 9a
‘Mint Julep’ kremowo-przypalany 04–08 45–60 5,6–6,5 słoneczne 7a
‘Parfait’ różowy 06–08 45–60 5,6–6,5 słoneczne 7b
‘Plum Pretty’ lila-różowy 06 30–45 5,6–6,5 słoneczne 9a
‘Purple Haze’ czarno-purpurowo-złoto-pomarańczowy 04–08 30–45 5,6–6,5 słoneczne do półcienia 10a
‘Renoir’ czarno-purpurowo-kasztanowy 04–06 45–60 5,6–6,5 słoneczne 8a
‘Rubylite Pink Ice’ biało-jasnoróżowy 06, 09 15–30 5,6–6,5 słoneczne 9a
‘Schwarzwalder’ czarno-purpurowo-kasztanowy 06 45–60 5,6–6,5 cień 8a
‘Sun Glow’ brzoskwiniowo-koralowo-różowo-żółty 04–06 45–60 5,6–6,5 słoneczne 8a
‘Sunshine’ jasnożółto-żółty 04–08 45–60 5,6–6,5 słoneczne 7a
‘Treasure’ czerwono-pomarańczowy 04–06 15–30 5,6–7,5 słoneczne 9a
‘Woody Woodpecker’ złoto-czerwono-żółto-pomarańczowy 04–08 45–60 5,6–6,5 słoneczne 9a

Uprawa

[edytuj | edytuj kod]
Kultywar cantedeskii
Kultywar cantedeskii
Wymagania
Rośliny nie mają wielkich wymagań i według niektórych opinii są niemal „niezniszczalne” w uprawie[14]. Cantedeskie dobrze rosną na podłożu przepuszczalnym i próchnicznym. Optymalnym podłożem jest mieszanka 3 części kompostu i 1 części torfu. W uprawie przemysłowej stosuje się mieszaninę kompostowanej kory sosnowej (70%) i pumeksu, łusek kokosowych, torfu i perlitu. Niekiedy rośliny uprawia się na wełnie mineralnej[30]. Gatunki botaniczne preferują stanowiska półcieniste. W okresie wegetacji wymagają obfitego podlewania i zraszania. Po przejściu w okres spoczynku muszą być zasuszone, a po wypuszczeniu nowych liści przesadzone[27]. Kolorowe odmiany wymagają stanowiska bardzo jasnego. Temperatura w lecie nie powinna być wyższa niż 24-28 °C w dzień i niższa niż 16-18 °C w nocy. Wiosną i jesienią temperatura w nocy może spadać do poziomu 11-12 °C, co pozytywnie wpływa na kolorystykę kwiatostanów. Temperatura podłoża bezpośrednio po posadzeniu bulw nie powinna być niższa niż 15 °C; latem zaś nie powinna przekraczać 22 °C. Kultywary powinny być mniej obficie podlewane niż gatunki naturalne. Należy utrzymywać umiarkowaną wilgotność podłoża[30].
Pielęgnacja
Bulwy/kłącza należy sadzić od lutego do lipca, na głębokości od 6 do 10 cm. W celu zwiększenia plonów odmian kolorowych zaleca się namoczenie bulw przed posadzeniem w roztworze wodnym kwasu giberelinowego (50–100 mg/l). Po zbiorze kwiatów lub przekwitnięciu roślin należy stopniowo ograniczyć podlewanie, a następnie całkowicie go zaprzestać na okres około 1–1,5 miesiąca. Po tym czasie bulwy/kłacza należy wykopać, dodatkowo podsuszyć w przewiewnym miejscu i przechowywać w przewiewnych pojemnikach temperaturze 8–15 °C[30].
Rozmnażanie
Podział bulw/kłączy po zakończeniu okresu spoczynku lub z nasion (wiosną)[27]. Przy dzieleniu kłączy należy na poszczególnych jego odcinkach zachować przynajmniej dwa pąki, co gwarantuje skuteczną regenerację i kwitnienie zwykle już w następnym roku po podziale. Kłącza należy sadzić płytko, ponieważ silne ich zagłębienie przyczynia się do zapadania na choroby grzybowe i bakteryjne[13].
Choroby
Cantedeskie są podatne na zgniliznę bulw/kłączy, korzeni i liści, powodowaną przez lęgniowce z rodzajów Pythium, Phytophthora i Rhizoctonia, grzyby z gatunków Thielaviopsis basicola, Sclerotium rolfsii i Botrytis cinerea oraz bakterię Pectobacterium carotovorum. Rośliny te atakowane są też przez opieńkową zgniliznę korzeni, wywoływaną przez opieńkę miodową. Patogeny rozwijają się w wysokiej temperaturze przy wysokiej wilgotności powietrza. W ramach działań zapobiegawczych zaleca się sterylizację podłoża przed posadzeniem bulw oraz zapewnienie właściwej cyrkulacji powietrza wokół rośliny. Rozwojowi choroby sprzyja nadmierne przelewanie roślin i niski poziom przepuszczalności podłoża. Inną chorobą cantedeskii jest grzybicza plamistość liści i kwiatostanów, wywoływana przez grzyby z rodzajów Coniothecium, Alternaria i Phyllosticta. Choroba pojawia się przy nadmiernym zraszaniu liściu przy relatywnie wysokiej temperaturze otoczenia[31]. Cantedeskie są również podatne na mozaikowatość liści wywoływaną przez wirusy dasheen mosaic virus[31] i wirus mozaiki cantedeskii (Zantedeschia mild mosaic virus – ZaMMV)[32], powodujące przebarwienia i martwicę liści oraz śmierć roślin.
Szkodniki
Szkodnikami cantedeskii są nicienie, mszyce (w tym mszyce korzeniowe z rodzaju Rhizoglyphus), czerwce (np. Coccus hesperidum), wełnowce (np. Pseudococcus longispinus) i wciornastki. Na cantedeskiach żerują też larwy chrząszczy Hoplia callipyge i zwójkowatych z gatunku Cnephasia longana[31].
Błędy w uprawie
W przypadku narażenia cantedeskii na temperaturę powyżej 30 °C, szczególnie w okresie niskiego nasłonecznienia wiosną i jesienią, rośliny „wyciągają się”, tworząc nienaturalnie długie i cienkie ogonki liściowe i szypułki[31].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-11-04] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-08-10]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. s. 1–560. [dostęp 2010-08-10]. (ang.).
  5. ↑ a b c d Alice Aubrey, Zantedeschia aethiopica (L.) Spreng. [online], Witwatersrand National Botanical Garden, 2001 [dostęp 2010-08-12] [zarchiwizowane z adresu 2010-07-30] (ang.).
  6. ↑ a b c National Germplasm Resources Laboratory, Germplasm Resources Information Network – (GRIN), USDA, ARS, National Genetic Resources Program, Beltsville, Maryland [dostęp 2010-08-13].
  7. ↑ Biological Collection Access Service for Europe [online], Freie Universität Berlin [dostęp 2010-08-13] (ang.).
  8. ↑ Comité français de l’UICN, IUCN SSC Invasive Species Specialist Group: Global Invasive Species Database. 2008. [dostęp 2010-08-13]. (ang.).
  9. ↑ a b c d e K.A. Funnell, The genus Zantedeschia. Botanical Classification and Morphology [online], New Zeland Calla Council, 1994 [dostęp 2010-08-12] (ang.).
  10. ↑ a b c d e f g h i Adolf Engler. Araceae-Philodendroideae-Anubiadeae, Aglaonemateae etc. „Das Pflanzenreich”. 64, 1915. Adolf Engler. Leipzig: Wilhelm Engelmann Verlag. (łac.). 
  11. ↑ Kallijka etiopska. W: Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989, s. 138. ISBN 83-09-00256-4.
  12. ↑ a b K.A. Funnell, The genus Zantedeschia. Natural Occurrence, Habitat and Ecology [online], New Zeland Calla Council, 1994 [dostęp 2010-08-12] (ang.).
  13. ↑ a b Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990, s. 217–218. ISBN 83-09-01362-0.
  14. ↑ a b Anna Skalicka: Encyklopedia roślin domowych. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza BGW, 1992, s. 247. ISBN 83-7066-242-0.
  15. ↑ a b Wóycicki Stanisław: Uprawa roślin ozdobnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1965, s. 15, 133.
  16. ↑ a b C.P. Khare: Indian Medicinal Plants. New York: Springer, 2007, s. 729. ISBN 978-0-387-70637-5. (ang.).
  17. ↑ a b W. Blaschek et al.: Hagers Handbuch der Pharmazeutischen Praxis. T. 3: Drogen L-Z. Springer, 1998, s. 808. (niem.).
  18. ↑ John Skinner, Christian T. Chimimba: The mammals of the southern African subregion. Cambridge: Cambridge University Press, 2005, s. 19. ISBN 978-0-521-84418-5. (ang.).
  19. ↑ S.J. Mayo, J. Bogner i P.C. Boyce: Araceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. IV: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer, 1998, s. 64. ISBN 3-540-64061-4. (ang.).
  20. ↑ Lidia I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95 (9), s. 1153–1165, 2008. DOI: 10.3732/ajb.0800073. PMID: 21632433. JSTOR: 41922361. (ang.). 
  21. ↑ National Germplasm Resources Laboratory, Species Records of Zantedeschia, [w:] Germplasm Resources Information Network – (GRIN), USDA, ARS, National Genetic Resources Program, Beltsville, Maryland [dostęp 2010-09-02].
  22. ↑ John Cunliff, Uschi Teicher, Botanical names and their meanings [online], BioScience Communications [dostęp 2010-08-11].
  23. ↑ Paul Ascherson, Paul Graebner: Synopsis der mitteleuropaïschen flora. T. 2: Monocotyledones. Leipzig: Wilhelm Engelmann Verlag, 1902-1904, s. 368. (niem.).
  24. ↑ A.Engler w Das Pflanzenreich 64 (Araceae-Philodendroideae-Anubiadeae, Aglaonemateae etc.) wskazuje na żyjącego w tym samym czasie włoskiego fizyka Francesco Zantedeschi, powołując się jednak na pracę botaniczną autorstwa Giovanni Zantedeschi.
  25. ↑ Ignacy Czerwiakowski: Botanika szczególna. T. 2: Opisanie roślin jednolistniowych. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1852. (pol.).
  26. ↑ Beata Janowska, Marek Jerzy. Effect of gibberellic acid on the post-harvest flower longevity of Zantedeschia elliottiana (W. Wats) Engl.. „Acta Scientarum Polonorum, Hortorum Cultus”. 3 (1), s. 3–9, 2004. (pol.). 
  27. ↑ a b c Zantedeschia (Cantedeskia) [online], Miejski Ogród Botaniczny w Zabrzu [dostęp 2010-08-11] (pol.).
  28. ↑ GardenWeb’s HortiPlex Plant Database. 2006. [dostęp 2010-08-11]. (ang.).
  29. ↑ a b Zantedeschia (Genus). Taxonomy [online], BayScience Foundation, 27 kwietnia 2010 [dostęp 2010-08-11] [zarchiwizowane z adresu 2010-11-20].
  30. ↑ a b c Joanna Krause. Kolorowe cantedeskie. „Hasło ogrodnicze”, 1999. (pol.). 
  31. ↑ a b c d Steve H. Dreistadt: Integrated pest management for floriculture and nurserie. Davis, CA: ANR Communication Services, 2000, s. 291–292. ISBN 1-879906-46-5. (ang.).
  32. ↑ C.-H. Huang et al. Zantedeschia mild mosaic virus, a new widespread virus in calla lily, detected by ELISA, dot-blot hybridization and IC-RT-PCR. „Plant Pathology”. 56, s. 183–189, 2007. Blackwell Publishing. DOI: 10.1111/j.1365-3059.2006.01485.x. (ang.). 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cantedeskia&oldid=71677503”