Zasłonak złoty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak złoty |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius elegantissimus Rob. Henry Docums Mycol. 20(no. 77): 69 (1989) | |
Zasłonak złoty (Cortinarius elegantissimus Rob. Henry) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Zdiagnozował go Rob Henry w 1989 r. bazując na opublikowanym przez Eliasa Friesa gatunku Cortinarius elegantior (Fr.) Fr.[1] Synonimy[2]:
- Agaricus auroturbinatus Secr. 1833
- Cortinarius aurantioturbinatus Secr. ex J.E. Lange 1939
- Cortinarius elegantissimus Rob. Henry 1943
- Cortinarius elegantissimus f. volvaceus M.M. Moser 1952
- Phlegmacium aureoturbinatum Secr. ex M.M. Moser 1960
- Phlegmacium elegantissimum M.M. Moser 1953
Polską nazwę nadał Andrzej Nespiak w 1975 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 6–10 cm, początkowo półkulisty, potem łukowaty, w końcu płasko rozpostarty i płytko wgłębiony, podczas wilgotnej pogody śliski i błyszczący. Powierzchnia intensywnie żółta z oliwkowym odcieniem, na środku pomarańczowoczerwona, i są na niej brązowawe plamy i promieniście ułożone brązowe włókienka. W młodych owocnikach kapelusz wraz z trzonem otoczony jest białawą zasnówką[4].
Szeroko przyrośnięte, wąskie, początkowo żółte z oliwkowym odcieniem, potem brązowe z oliwkowym odcieniem[4].
Wysokość 6–10 cm, grubość 1,3–2 cm, walcowaty, pełny, u podstawy z szeroką bulwą osiągającą średnicę do 3,5 cm. Powierzchnia siarkowożółta pokryta podłużnie włókienkami zasnówki, początkowo zielonożółtymi, potem od zarodników zmieniającymi barwę na pomarańczowobrązową[4].
Białożółtawy, w smaku łagodny, o zapachu suszonego kopru lub pieczywa[4].
- Reakcje chemiczne
NaOH przebarwia skórkę kapelusza i miąższ na czerwonobrązowo, płyn Lugola na rdzawobrązowo[5].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki cytrynkowate, brązowe, grubo brodawkowane, silnie dekstrynoidalne, 12,5–15,5 × 8,0–9,5 μm. Cheilocystyd brak[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Podano wiele stanowisk Cortinarius elegantissimus w Europie oraz jedno w Kanadzie[6]. W Polsce jego stanowiska podał Andrzej Nespiak w 1973 r. w Pieninach, Władysław Wojewoda w 1974 r. (jako C. auroturbinatus) w Ojcowskim Parku Narodowym[3] i Tomasz Ślusarczyk w 2011 r. nad brzegiem Jeziora Łagowskiego[5]. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów (jedno w 2021 r.). Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje w lasach mieszanych i iglastych[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-10-11].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-10-11].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c T. Ślusarczyk, Nowe stanowiska grzybów z rodzaju zasłonak (Cortinarius) w Polsce, „Przegląd Przyrodniczy”, 24 (4), 2013, s. 42–68.
- ↑ Mapa zasięgu Cortinarius elegantissimus [online] [dostęp 2021-10-11].
- ↑ a b Aktualne stanowiska zasłonaka złotego w Polsce [online] [dostęp 2021-10-11].