Brzozowo (powiat chełmiński)
53°18′58″N 18°25′21″E/53,316111 18,422500| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
646[2] |
| Strefa numeracyjna |
56 |
| Kod pocztowy |
86-200[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CCH |
| SIMC |
0844910 |
Położenie na mapie gminy Kijewo Królewskie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego  | |
| 53°18′58″N 18°25′21″E/53,316111 18,422500[1]
| |
Brzozowo – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Kijewo Królewskie.
W roku 1966 powierzchnia wsi wynosiła 7,8 km²[4].
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]W latach 1466–1772 wieś znajdowała się na terenie powiatu chełmińskiego, w województwie chełmińskim.
W latach 1772–1807, 1815 - 1829, 1878 - 1920 położona była w prowincji Prusy Zachodnie, w rejencji kwidzyńskiej, w powiecie chełmińskim.
W latach 1807–1815 położona była w departamencie bydgoskim, w powiecie chełmińskim.
W latach 1829–1878 położona była w prowincji Prusy, w rejencji kwidzyńskiej, w powiecie chełmińskim.
W latach 1920–1939 i 1945 - 1950 położona była w województwie pomorskim, w powiecie chełmińskim.
W latach 1939–1945 położona była w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, w rejencji bydgoskiej, w powiecie chełmińskim, w obwodzie urzędowym Brzozowo[5].
W latach 1950–1954 położona była w województwie bydgoskim, w powiecie chełmińskim.
W latach 1954–1972 wieś położona była w województwie bydgoskim, w powiecie chełmińskim i była siedzibą władz gromady Brzozowo.
W latach 1975 – 1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Nazwa wsi ma niepewne pochodzenie. Zakłada się, że nazwa jej powstała albo od jej wcześniejszego właściciela (nazwa wsi od imienia Brzoza) albo od charakterystyki flory (rosło tutaj dużo brzóz)[6].
W latach 1423–1424 wieś nazywała się Birkhecht[7].
W czasie przynależności do Królestwa Prus (później także Cesarstwa Niemieckiego) wieś nazywała się Brosowo[8].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]W latach 80. XIX w. wieś zamieszkiwana była 804 mieszkańców (w tym 55 katolików). Ludność tej wsi miała być uboga[8].
Według danych Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Chełmnie oraz Powiatowego Inspektoratu Statystycznego w Chełmnie (31 XII 1966 r.) sołectwo Brzozowo było zamieszkiwane przez 531 mieszkańców. Stanowiła największą wieś gromady Brzozowo[4].
Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 646 mieszkańców[2]. Jest największą miejscowością gminy Kijewo Królewskie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Na terenie wsi odkryto pozostałości kultury pucharów lejkowatych lub amfor kulistych z okresu neolitu[9].
W latach 1423–1424 była własnością rycerską zobowiązaną do wystawienia 1 służby w zbroi lekkiej[7].
W XVI w. stała się własnością klasztoru benedyktynów w Chełmnie[7].
Brzozowo, w swoim aktualnym kształcie, powstała za panowania Fryderyka II Wielkiego, który po I rozbiorze Polski zajął te ziemie i rozpoczął proces ich kolonizacji. Została ona lokowana jako wieś rzędowa, kolonia dla osadników niemieckich[10].
Wg. stanu z 1880 r. we wsi znajdować się miały 88 domy mieszkalne, szkoła, a także urząd gminy. Podlegała w tym czasie parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie, a także tamtejszej poczcie[8]. Miała być wsią włościańską i folwarczną[8].
W 1939 Brzozowo stało się siedzibą obwodu urzędowego (Amtsbezirke) na której czele stał komisarz obwodowy (Amtscorsteher) Alfred Schmautz. Na terenie wsi w latach 1939 - 1945 działała organizacja partyjna, która odpowiadała podziałowi administracyjnemu. Brzozowo stanowiło w tym podziale drugi stopień podziału, czyli grupę (Ortsgruppe)[11].
W 1945 r. na terenie gminy Robakowo działała organizacja PPS, która liczyła ok. 24 członków[12].
W latach 1945–1947 na terenie wsi zorganizowano Gminną Spółdzielnię ,,Samopomoc Chłopska". W 1948 r. weszła ona w skład Powiatowego Związku GSów[13].
W latach 60. XX w. na terenie wsi, w ramach, Spółdzielczości ,,Samopomoc Chłopska" funkcjonowała restauracja[14]. W ramach projektu Szkół-Pomników Tysiąclecia (budowane ze środków Społecznego Funduszu Budowy Szkół i Internatów - SFBSiI) w Brzozowie wzniesiona została szkoła[15]. W tym samym czasie na terenie wsi uruchomiona została Szkoła Przysposobienia Rolniczego[16].
W 1966 r. we wsi uruchomiono Międzykółkowe Bazy Maszynowe w celu usprawnienia działalności Kółek Rolniczych. Baza ta miała przyczynić się do szybszej i bardziej kompleksowej mechanizacji w oparciu o własny park maszynowym, warsztat naprawczy oraz dostępność ,,wysoko wykwalifikowanej kadry"[17].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Według rejestru zabytków NID[18] na listę zabytków wpisane są schrony amunicyjne M-3 i M-4 w zespole twierdzy Chełmno, zbudowane po 1914, nr rej.: A/1511/ z 14.02.1980.
Oświata i religia
[edytuj | edytuj kod]We wsi znajduje się szkoła podstawowa i kaplica należąca do parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Linki zwenętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Brzozowo w serwisie Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu IH PAN.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880 - Brzozowo.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11723
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 101 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b K. Faber, Podział administracyjny powiatu chełmińskiego (według stanu z 31 XII 1966 r.) [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 537.
- ↑ J. Sziling, Dzieje Chełmna i powiatu w okresie okupacji hitlerowskiej (1939 - 1945) [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, ss. 322 - 323.
- ↑ H. Turska, Nazwy miejscowe powiatu chełmińskiego [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 103.
- ↑ a b c Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp 2024-06-25].
- ↑ a b c d Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom I - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2024-06-25].
- ↑ J. Grześkowiak, Najdawniejsze dzieje Chełmna i okolicy [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, mapa pomiędzy ss. 46 - 47; s. 60.
- ↑ E. Kwiatkowska, Osadnictwo powiatu chełmińskiego do połowy XX wieku [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, ss. 76 - 77.
- ↑ J. Sziling, Dzieje Chełmna i powiatu w okresie okupacji hitlerowskiej (1939 - 1945) [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, ss. 322 - 325.
- ↑ M. Wojciechowski, Kształtowanie i utrwalanie władzy ludowej w Chełmnie i powiecie w latach 1945 - 1948 [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 346.
- ↑ K. Faber, Rozwój gospodarczy i demograficzny powiatu chełmińskiego w latach 1945 - 1965 [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, ss. 411 - 412.
- ↑ K. Faber, Rozwój gospodarczy i demograficzny powiatu chełmińskiego w latach 1945 - 1965 [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 412.
- ↑ K. Faber, Oświata i życie kulturalne Chełmna i powiatu w Polsce Ludowej [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 431.
- ↑ K. Faber, Oświata i życie kulturalne Chełmna i powiatu w Polsce Ludowej [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 433.
- ↑ K. Faber, Rozwój gospodarczy i demograficzny powiatu chełmińskiego w latach 1945 - 1965 [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 404.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 28 [dostęp 2016-05-22].
