Brodziec pławny

Brodziec pławny
	Tringa stagnatilis
	(Bechstein, 1803)
	; Szata godowa
	; Szata spoczynkowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	bekasowce
Rodzina	bekasowate
Podrodzina	brodźce
Plemię	Tringini
Rodzaj	Tringa
Gatunek	brodziec pławny
Synonimy
	Totanus stagnatilis Bechstein, 1803; Totanus stagnatalis Bechstein, 1803; Iliornis stagnatilis addenda Mathews, 1915; Totanus stagnatilis longitarsus Zarudny, 1918; Totanus stagnatilis bechsteini Smirnov & Zarudny, 1923;
	Totanus stagnatilis Bechstein, 1803; Totanus stagnatalis Bechstein, 1803; Iliornis stagnatilis addenda Mathews, 1915; Totanus stagnatilis longitarsus Zarudny, 1918; Totanus stagnatilis bechsteini Smirnov & Zarudny, 1923;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym przeloty zimowiska zalatuje (sezonowość występowania niepewna)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Brodziec pławny^[5] (Tringa stagnatilis) – gatunek średniej wielkości ptaka wędrownego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae).

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1803 roku Johann Matthäus Bechstein. Autor nadał mu nazwę Totanus stagnatilis, a jako miejsce typowe wskazał Niemcy^[2]^[3]^[6]. Do opisu dołączona była tablica barwna^[6]. Obecnie brodziec pławny umieszczany jest w rodzaju Tringa^[5]^[7]. Jest to gatunek monotypowy^[2]^[7]; opisano trzy podgatunki, ale nie są one uznawane^[3].

Występowanie

Zamieszkuje środkową Eurazję od wschodniej Ukrainy po południowo-wschodnią Syberię i północno-wschodnie Chiny; niewielkie izolowane populacje w krajach bałtyckich, Polsce^[2], Finlandii i Szwecji^[8]. Zimuje w basenie Morza Śródziemnego i subsaharyjskiej Afryce, poprzez Bliski Wschód, Azję Południową i Południowo-Wschodnią po Australię.

W Polsce pojawia się regularnie^[9]. Skrajnie nielicznie lęgowy, głównie na Podlasiu. Pierwszy lęg na terenie kraju stwierdzono w 1988 roku^[10].

Morfologia

Wygląd: Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W upierzeniu godowym wierzch ciała brązowoszary z ciemnymi plamami. Spód ciała, kuper i ogon białe. Na ogonie poprzeczne, ciemne prążkowanie. Na szyi i piersi ciemne plamki. Dziób czarny, a nogi oliwkowe. W szacie spoczynkowej spód ciała biały, a wierzch szary. Osobniki młodociane podobne do dorosłych w szacie spoczynkowej, ale mają brązowy wierzch ciała.
Wymiary średnie^[2]: długość ciała 22–26 cm
rozpiętość skrzydeł 55–59 cm
masa ciała 43–120 g

Ekologia i zachowanie

Biotop: Bagna, starorzecza oraz brzegi jezior i rzek, głównie w strefie stepu.

Gniazdo: Na ziemi, w suchym miejscu w pobliżu wody.
Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu–sierpniu 4 jaja (rzadziej 3 lub 5).
Wysiadywanie: Jaja wysiadywane są przez okres 23–24 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta pierzą się po 25–31 dniach. Do tego czasu pozostają pod opieką rodziców, którzy czasem rozdzielają się, dzieląc się również pisklętami.
Pożywienie: Wodne bezkręgowce, które zdobywa brodząc w płytkiej wodzie.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje brodźca pławnego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, mieści się w przedziale 260 000 – 1 200 000 osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[4].

W Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową^[11]. W latach 2013–2018 liczbę par lęgowych na terenie kraju szacowano na 0–2^[12].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Tringa stagnatilis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Van Gils, J., Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Marsh Sandpiper (Tringa stagnatilis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-26)].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f D. Lepage: Marsh Sandpiper Tringa stagnatilis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-13]. (ang.).
↑ ^a ^b Tringa stagnatilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Tringinae Rafinesque, 1815 - brodźce (Wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-28].
↑ ^a ^b J.M.J.M. Bechstein J.M.J.M., Ornithologisches Taschenbuch von und für Deutschland, t. 2, Lipsk 1803, s. 292 pl. 29 (niem.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, coursers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-28]. (ang.).
↑ BirdLife International (2015) European Red List of Birds. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
↑ Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2022. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-02-13].
↑ B. Głębocka: Lęg brodźca pławnego (Tringa stagnatilis) nad Biebrzą w 2013 roku. [w:] Kochamy Polską Przyrodę [on-line]. 2014-05-30. [dostęp 2020-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-20)].
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
↑ Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Tringa stagnatilis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Van Gils, J., Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Marsh Sandpiper (Tringa stagnatilis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-26)].

[avibase-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f D. Lepage: Marsh Sandpiper Tringa stagnatilis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-13]. (ang.).

[iucn-4] Tringa stagnatilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Tringinae Rafinesque, 1815 - brodźce (Wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-28].

[oryg-6] J.M.J.M. Bechstein J.M.J.M., Ornithologisches Taschenbuch von und für Deutschland, t. 2, Lipsk 1803, s. 292 pl. 29 (niem.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, coursers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-28]. (ang.).

[iucn2015-8] BirdLife International (2015) European Red List of Birds. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).

[kflista-9] Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2022. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-02-13].

[kochamy-10] B. Głębocka: Lęg brodźca pławnego (Tringa stagnatilis) nad Biebrzą w 2013 roku. [w:] Kochamy Polską Przyrodę [on-line]. 2014-05-30. [dostęp 2020-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-20)].

[11] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[biuletyn2019-12] Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]