Brodawnik
 Brodawnik różnoowockowy | |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | |||||
| Klasa | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj |
brodawnik | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Leontodon L. Sp. Pl. 798. 1753 | |||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
| |||||
Brodawnik (Leontodon L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Do rodzaju należy 41 gatunków[4] występujących w basenie Morza Śródziemnego i na pozostałym obszarze Europy. Na początku XXI wieku dowiedziono braku bliskiego pokrewieństwa między dwoma podrodzajami tu zaliczanymi i wyodrębniono jeden z nich jako rodzaj Scorzoneroides. W Polsce rośnie pięć gatunków z tego rodzaju w tradycyjnym, szerokim ujęciu lub trzy w wąskim ujęciu.
Jako roślina ozdobna uprawiany jest Leontodon rigens, zwłaszcza jego odmiana o większych koszyczkach – 'Girandole'[5].
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Zasięg rodzaju obejmuje całą Europę (na tym kontynencie rośnie 27 gatunków[6]), południowo-zachodnią Azję (po Turkmenistan i Iran na wschodzie), północną Afrykę i wyspy Makaronezji[4].
- Gatunki flory Polski[7]
Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej[7], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online (jeśli jest inna)[4]
- brodawnik jesienny Leontodon autumnalis L. ≡ Scorzoneroides autumnalis (L.) Moench
- brodawnik różnoowockowy Leontodon saxatilis Lam.
- brodawnik szary Leontodon incanus (L.) Schrank
- brodawnik tatrzański Leontodon pseudotaraxaci Schur ≡ Scorzoneroides pseudotaraxaci (Schur) Holub
- brodawnik zwyczajny Leontodon hispidus L.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj z rodziny astrowatych Asteraceae, podrodziny Cichorioideae, z plemienia Cichorieae i podplemienia Hypochaeridinae[8]. W tradycyjnym szerokim ujęciu rodzaj obejmujący dwa podrodzaje okazał się difiletyczny – na drzewie filogenetycznym oba podrodzaje rozdziela klad z rodzajami goryczel Picris i Helminthotheca. Wyodrębniona w rodzaj Scorzoneroides grupa gatunków różni się także m.in. liczbą chromosomów oraz chemicznie[9].
- Pozycja filogenetyczna rodzaju w obrębie podplemienia Hypochaeridinae[9]
| Hypochaeridinae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Wykaz gatunków[4]
- Leontodon albanicus (F.K.Mey.) F.Conti
- Leontodon anomalus Ball
- Leontodon apulus (Fiori) Brullo
- Leontodon asperrimus (Willd.) Endl.
- Leontodon balansae Boiss.
- Leontodon berinii (Bartl.) Roth
- Leontodon biscutellifolius DC.
- Leontodon boryi Boiss. ex DC.
- Leontodon bourgaeanus Willk.
- Leontodon caroliaedoi Talavera & M.Talavera
- Leontodon × carreiroi (Gand.) M.Moura & L.Silva
- Leontodon caucasicus (M.Bieb.) Fisch.
- Leontodon crispus Vill.
- Leontodon djurdjurae Coss. & Durieu ex Batt. & Trab.
- Leontodon dubius (Hoppe) Poir.
- Leontodon eriopodus Emb. & Maire
- Leontodon farinosus Merino & Pau
- Leontodon filii (Hochst. ex Seub.) Paiva & Ormonde
- Leontodon × friasi M.Moura & Silva
- Leontodon graecus Boiss. & Heldr.
- Leontodon × grassiorum Zidorn
- Leontodon hellenicus Phitos
- Leontodon hirtus L.
- Leontodon hispidus L. – brodawnik zwyczajny
- Leontodon hochstetteri M.Moura & Silva
- Leontodon hyoseroides Welw. ex Rchb.
- Leontodon incanus (L.) Schrank – brodawnik szary
- Leontodon intermedius Huter, Porta & Rigo
- Leontodon kotschyi Boiss.
- Leontodon kulczynskii Popov
- Leontodon libanoticus Boiss.
- Leontodon longirostris (Finch & P.D.Sell) Talavera
- Leontodon maroccanus (Pers.) Ball
- Leontodon oxylepis Boiss. & Heldr.
- Leontodon pinetorum Pau
- Leontodon pitardii Maire
- Leontodon rigens (Aiton) Paiva & Ormonde
- Leontodon rosanoi (Ten.) DC.
- Leontodon saxatilis Lam. – brodawnik różnoowockowy
- Leontodon siculus (Guss.) Nyman
- Leontodon stenocalathius Rech.f.
- Leontodon tenuiflorus (Gaudin) Rchb.
- Leontodon tingitanus Ball
- Leontodon tuberosus L.
- Leontodon × vegetus Finch & P.D.Sell
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
- ↑ a b c d e Leontodon L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-23].
- ↑ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 341. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 517, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 107, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Genus Leontodon L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-09-23].
- ↑ a b Neela Enke, Birgit Gemeinholzer, Christian Zidorn. Molecular and phytochemical systematics of the subtribe Hypochaeridinae (Asteraceae, Cichorieae). „Organisms Diversity & Evolution”. 12, s. 1–16, 2012.