Brandenburg an der Havel

Brandenburg an der Havel
	; Główna ulica w Brandenburgu
Herb	Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brandenburgia
Burmistrz	Steffen Scheller↗
Powierzchnia	229,72 km²
Wysokość	32 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2020); • liczba ludności; • gęstość	; 72 040; 314 os./km²
Nr kierunkowy	03381
Kod pocztowy	14770 – 14776
Tablice rejestracyjne	BRB
	Położenie na mapie Niemiec Brandenburg an der Havel
	Położenie na mapie Brandenburgii Brandenburg an der Havel
	52°25′N 12°34′E/52,416667 12,566667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Brandenburg an der Havel (powszechnie stosowna jest również forma skrócona Brandenburg; hist. pol. Branibór^[2] lub Branibórz^[3], hist. cz. Branibor) – miasto na prawach powiatu w Niemczech w kraju związkowym Brandenburgia, położone nad rzeką Hawelą. Ponad 20% powierzchni miasta zajmują wody^[4].

Miasto Brandenburg nadało nazwę marchii brandenburskiej, późniejszej prowincji Brandenburgia a także dzisiejszemu krajowi związkowemu.

Historia

Pierwotnie słowiańska Brenna, gród plemienia Stodoran, od 948 roku z przerwami siedziba biskupstwa. W latach 1154–1157 gród księcia Stodoran Jaksy z Kopanicy, lennika Polski. W 1157 został zdobyty przez margrabiego Marchii Północnej Albrechta Niedźwiedzia^[5] i ustanowiony stolicą Marchii Brandenburskiej. W latach 1373–1415 wraz z Marchią Brandenburską pod panowaniem Korony Czeskiej, w granicach których nosił czeską nazwę Branibor. W 1417 miasto utraciło stołeczny status na rzecz Berlina. Członek Hanzy^[4]. Znacząco ucierpiało w trakcie wojny trzydziestoletniej. W 1715 doszło do połączenia Starego Miasta i Nowego Miasta. Od 1871 w granicach Niemiec. Od 1881 roku należał do rejencji poczdamskiej w prowincji Brandenburgia.

W latach 1949–1990 leżał w granicach Niemieckiej Republiki Demokratycznej w okręgu Poczdam. W latach 1993 i 2003 rozszerzono granice miasta o kilka przylegających wsi.

25 lipca 1952 do Brandenburga włączono dawne miasto Plaue an der Havel i wieś Kirchmöser^[6].

Zabytki

Katedra św. Piotra i Pawła na Wyspie Katedralnej z XII – XV wieku
Kościoły z XIII wieku – XV wieku
Ratusze z XIV i z XVI–XVIII wieku
Posąg Rolanda
Mury obronne z basztami
Wieża widokowa Friedenswarte

Gospodarka

Do końca NRD miasto było przede wszystkim ośrodkiem przemysłu ciężkiego i maszynowego, na czele z hutą stali i walcownią, a także fabryką przekładni i zakładem naprawy taboru kolejowego.

Istnieje ponadto port nad kanałem łączącym Hawelę z Łabą i Kanałem Śródlądowym oraz stocznia rzeczna.

Transport

Dworzec kolejowy Brandenburg Hauptbahnhof

Miasto położone jest na skrzyżowaniu dróg krajowych B1 i B102 a w odległości około 10 kilometrów przebiega autostrada A2, która jest częścią europejskiego szlaku drogowego E30.

Główna stacja kolejowa to Brandenburg Hauptbahnhof, położona przy linii kolejowej Berlin–Magdeburg. Niegdyś większy węzeł kolejowy, obecnie istnieje jedynie regionalna linia kolejowa Brandenburg–Rathenow, odchodząca od głównej linii kolejowej.

W mieście działają dwie linie tramwajowe – linia nr 1 oraz nr 6. Ponadto sieć transportu publicznego uzupełniają 10 linii autobusowych dziennych i 3 linie nocne.

Demografia

Rok	Populacja
1600	10 000
1648	3 000
1715	11 000
1818	12 800
1867	25 500

Rok	Populacja
1871	25 800
1880	29 066
1890	37 817
1900	49 250
1910	53 595

Rok	Populacja
1916	48 039
1925	59 297
1933	64 190
1939	83 825
1945	68 927

Rok	Populacja
1950	82 215
1955	87 143
1960	86 722
1964	89 697
1971	93 983

Rok	Populacja
1975	93 765
1981	94 680
1985	94 862
1988	94 872
1990	89 889

Rok	Populacja
1995	85 994
2000	77 516
2005	74 760
2010	71 778
2015	71 574

Polacy w Brandenburgu

W latach 1154–1157 jako część Księstwa Kopanickiego miejscowość stanowiła lenno Polski. W drugiej połowie XII wieku w miejscowej katedrze została pochowana polska księżniczka Judyta Bolesławówna. W 1884 roku w Brandenburgu urodził się wiceadmirał Józef Unrug. W latach 1942–1944 w Brandenburgu zostali straceni przez Niemców Józef Horst, Maksymilian Golisz i Wacław Ławrentjew.

Współpraca międzynarodowa

Przypisy

↑ Bevölkerung im Land Brandenburg nach amtsfreien Gemeinden, Ämtern und Gemeinden 31. Dezember 2020 [online] [dostęp 2022-12-07] (niem.).
↑ W. Dzwonkowski, 1918. Prahistorja ziem polskich. Słowiańszczyzna pierwotna. Początki polskiej kultury i organizacji. Warszawa; mapa.
↑ Wacław Sobieski, Dzieje Polski, Warszawa 1923, s. 19.
↑ ^a ^b Poznaj zieloną stronę Brandenburgii. Brandenburg an der Havel
↑ JerzyJ. Krasuski JerzyJ., Polska-Niemcy. Stosunki polityczne od zarania po czasy najnowsze, Wrocław: Ossolineum, 2009, s. 57, ISBN 978-83-04-04985-7, OCLC 750890813 .
↑ Gemeinden 1994 und ihre Veränderungen seit 01.01.1948 in den neuen Ländern, Verlag Metzler-Poeschel, Stuttgart 1995, ISBN 3-8246-0321-7, Hrsg.: Statistisches Bundesamt

Linki zewnętrzne

Plan Brandenburga. speedmap.maerkischeallgemeine.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-08)].
Brandenburg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 349 .

[1] Bevölkerung im Land Brandenburg nach amtsfreien Gemeinden, Ämtern und Gemeinden 31. Dezember 2020 [online] [dostęp 2022-12-07] (niem.).

[2] W. Dzwonkowski, 1918. Prahistorja ziem polskich. Słowiańszczyzna pierwotna. Początki polskiej kultury i organizacji. Warszawa; mapa.

[3] Wacław Sobieski, Dzieje Polski, Warszawa 1923, s. 19.

[pzsb-4] Poznaj zieloną stronę Brandenburgii. Brandenburg an der Havel

[5] JerzyJ. Krasuski JerzyJ., Polska-Niemcy. Stosunki polityczne od zarania po czasy najnowsze, Wrocław: Ossolineum, 2009, s. 57, ISBN 978-83-04-04985-7, OCLC 750890813 .

[6] Gemeinden 1994 und ihre Veränderungen seit 01.01.1948 in den neuen Ländern, Verlag Metzler-Poeschel, Stuttgart 1995, ISBN 3-8246-0321-7, Hrsg.: Statistisches Bundesamt

[przyw-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f miasto-przywódca rejonu lub okręgu

[wazne-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t miasto odegrało poważną rolę w Hanzie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[A]

[B]

Miasta na prawach powiatu	Brandenburg an der Havel Chociebuż (Cottbus, Chóśebuz) Frankfurt nad Odrą (Frankfurt (Oder)) Poczdam (Potsdam)
Powiaty	Barnim Dahme-Spreewald (Damna-Błota) Elbe-Elster Havelland Märkisch-Oderland Oberhavel Oberspreewald-Lausitz (Gorne Błota-Łužyca) Oder-Spree Ostprignitz-Ruppin Potsdam-Mittelmark Prignitz Spree-Neiße (Sprjewja-Nysa) Teltow-Fläming Uckermark

Region nadreński (Ren – Moza)	Dinant Duisburg Düsseldorf Emmerich Grieth KOLONIA^[A] Neuss Nijmegen Roermond Tiel Venlo Wessel Zaltbommel
Region IJssel i Zuiderzee	Arnhem DEVENTER^[B] Doesborg Elburg Harderwijk Hasselt Hattem KAMPEN^[B] Ommen Stavoren Zutphen Zwolle
Wybrzeże Morza Północnego	Groningen BREMA^[B] Stade Buxtehude HAMBURG^[B]
Między Renem i Wezerą (Westfalia)	Ahlen Allendorf Altena Arnsberg Attendorn Beckum Belecke Bielefeld Blankenstein (Hattingen) Bocholt Bochum Bödefeld Borgentreich Borken Brakel Breckerfeld Brilon Coesfeld Dorsten DORTMUND^[A] Drolshagen Dülmen Essen Eversberg Freienohl Fürstenau Geseke Grevenstein Hachen Hagen Haltern Hamm Hattingen Herford Hirschberg Hörde Hüsten Iburg Iserlohn Kallenhardt Kamen Langscheid Lemgo Lüdenscheid Lünen Melle Menden Minden MÜNSTER^[B] Neheim Neuenrade Neustadt Nieheim Oldenzaal Olpe OSNABRÜCK^[B] Paderborn Peckelsheim Plettenberg Quakenbrück Ratingen Recklinghausen Rheine Rüthen Schwerte SOEST^[B] Solingen Sundern Telgte Unna Vörden Vreden Warburg Warendorf Warstein Wattenscheid Werl Werne Westhofen Wetter Wiedenbrück
Między Wezerą i Łabą (Dolna Saksonia)	Alfeld Aschersleben Bockenem BRUNSZWIK^[A] Einbeck Gardelegen GOSLAR^[B] Gronau Halberstadt Hameln Hanower Helmstedt HILDESHEIM^[B] LÜNEBURG^[B] MAGDEBURG^[B] Osterburg Quedlinburg Salzwedel Seehausen Stendal Tangermünde Ulzen Werben
Niemcy środkowe (na południe do Harzu między górną Wezerą i Soławą)	Duderstadt Erfurt Getynga Halle Merseburg Mühlhausen Naumburg Nordhausen Northeim Osterode Uslar
Brandenburgia	Berlin Brandenburg Frankfurt nad Odrą Havelberg Cölln Kyritz Perleberg Pritzwalk
Południowe wybrzeże Bałtyku w granicach cesarstwa	Kilonia LUBEKA^[A] WISMAR^[B] ROSTOCK^[B] STRALSUND^[B] Greifswald Demmin Gützkow Szczecin Białogard Darłowo Goleniów Gryfice Kamień Kołobrzeg Koszalin Sławno Słupsk Stargard Trzebiatów Wolin
Prusy, Polska	Braniewo Chełmno GDAŃSK^[A] Elbląg KRÓLEWIEC^[B] TORUŃ^[B] Wrocław Kraków
Inflanty	DORPAT^[B] Goldingen Kokenhusen Lemsal Parnawa REWEL^[B] Roop RYGA^[B] Valmiera Viljandi Wenden Windawa
Szwecja	Kalmar Nyköping SZTOKHOLM^[B] VISBY^[A]