Przejdź do zawartości

Boreoeutheria

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Boreoeutheria
Okres istnienia: kreda późna–dziś
100.5/0
100.5/0
Ilustracja
Laurasiatheria, od lewej: jeż europejski, rudawka złotoszyja, tygrys, łuskowiec indyjski, jeleń szlachetny, nosorożec biały
Ilustracja
Euarchontoglires, od prawej: łasicolot malajski, hutia kubańska, gibbon białoręki, zając szarak, szczur wędrowny, tupaja pospolita, lemur katta, człowiek rozumny z królikiem europejskim
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

(bez rangi) Boreoeutheria
Nadrzędy

Boreoeutheriamagnordo[1][2] ssaków łożyskowych obejmujący Laurasiatheria i Euarchontoglires[3].

Systematyka ssaków łożyskowych nie została jednoznacznie ustalona. Istnieją trzy główne hipotezy tłumaczące ich ewolucję, skutkujące sprzecznymi podziałami[4].

  • Wedle hipotezy Atlantogenata, szczerbaki tworzą klad Atlantogenata z grupą afroterów. Pozostałe ssaki łożyskowe należą do Boreoeutheria[4]. Hipotezę tę wspierają badania genetyczne. Badania metodą zegara molekularnego wskazują czas rozejścia się szczerbaków i afroterów na około 103 miliony lat temu (przedział 93–114 milionów lat)[5].
  • Hipoteza Exafroplacentalia wiąże szczerbaki nie z afroterami, w których widzi najbardziej bazalną grupę łożyskowców, ale z Boreoeutheria. Klad tworzony przez szczerbaki i Boreoeutheria nosi nazwę Exafroplanetalia bądź Notolegia[4].
  • W końcu hipoteza Epitheria dzieli łożyskowce na dwa klady, z których jednym są szczerbaki. Wszystkie pozostałe łożyskowce zalicza natomiast do drugiego, nazwanego Epitheria, dzielonego dalej na afrotery i Boreoeutheria[4].

Tak więc Boreoeutheria występują w każdej z trzech hipotez, ale wedle hipotezy Exaphroplacentalia tworzą rzeczony klad ze szczebakami, wedle hipotezy Epitheria tworzą ten klad z afroterami, wedle zaś Atlantogenata stanowią grupę siostrzaną rzeczonego kladu obejmującego dwie pozostałe wielki grupy łożyskowców[4]. Istnieją też mniej popularne ujęcia nie obejmujące takiego kladu. Przykładem pogląd nie uznający także kladu Glires, rozdzielający gryzonie i zajęczaki, umiejscawiający gryzonie jako najbardziej bazalną grupę łożyskowców, stanowiącą klad siostrzany dla całej reszty tej grupy[6].

Klad pojawił się prawdopodobnie pomiędzy 100 a 65 milionami lat temu[3]. Powstał ze ssaków właściwych (Eutheria), które wyewoluowały w jurze, kiedy kontynenty tworzyły jeszcze superkontynent Pangeę. W kredzie Pangea rozpadła się na Laurazję na północy i Gondwanę na południu. Na północnym kontynencie wyewoluowały właśnie Boreoeutheria, podczas gdy na południu powstały Atlantogenata, później wydając z siebie afrotery i szczerbaki[6].

Boreoeutheria dzielą się na dwie główne grupy: Laurasiatheria i Euarchontoglires. Ich dalszy podział prezentuje następujący kladogram[3]:


Boreoeutheria
Laurasiatheria

Eulipotyphla


Scrotifera

Chiroptera


Ferungulata
Euungulata

Cetartiodactyla



Perissodactyla



Ferae

Carnivora



Pholidota






Euarchontoglires
Euarchonta

Scandentia


Primatomorpha

Dermoptera



Primates




Glires

Lagomorpha



Rodentia





Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. C.J. Burgin: Introduction. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 22. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  2. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
  3. a b c Czesłąw Błaszak, Superkohorta: Boreoeutheria, [w:] Czesław Błaszak, Zoologia, t. 3, część 3. Ssaki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, s. 111–112, ISBN 978-83-01-17337-1 (pol.).
  4. a b c d e Czesłąw Błaszak, Infragromada: ssaki właściwe – Eutheria (łożyskowce – Placentalia), [w:] Czesław Błaszak, Zoologia, t. 3, część 3. Ssaki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, s. 89–90, ISBN 978-83-01-17337-1 (pol.).
  5. William J. Murphy i inni, Using genomic data to unravel the root of the placental mammal phylogeny, „Genome research”, 17 (4), 2007, s. 413–421 (ang.).
  6. a b Derek E. Wildman i inni, Genomics, biogeography, and the diversification of placental mammals, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 104 (36), 2007, s. 14395–14400 (ang.).