Szaroporka podpalana

Szaroporka podpalana
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	strocznikowate
Rodzaj	szaroporka
Gatunek	szaroporka podpalana
	Nazwa systematyczna
	Bjerkandera adusta (Willd.) P. Karst; Meddn Soc. Fauna Flora fenn. 5: 38 (1879)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Szaroporka podpalana (Bjerkandera adusta (Willd.) P. Karst.) – gatunek grzybów z rodziny korownicowatych (Phanerochaetaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Bjerkandera, Phanerochaetaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1787 r. Carl Ludwig von Willdenow nadając mu nazwę Boletus adustus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Petter Karsten w 1879 r.^[1]

Synonimów posiada ponad 80^[2].

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też inne nazwy:huba czarniawa, bjerkandera podpalana, huba odymiona^[3].

Morfologia

Owocniki

Jednoroczne. Pojedynczy owocnik ma kształt półkolisty, ale także rozpostarty lub rozpostarto-odgięty. Często owocniki występują w dużych skupieniach, pokrywając powierzchnię o długości nawet do 5 m^[4]. Pojedynczy owocnik ma szerokość 2–10 cm, grubość ok. 1 cm. Do podłoża przyrasta bokiem. Zazwyczaj owocniki wyrastają gromadnie, dachówkowato jeden nad drugim. Powierzchnia delikatnie aksamitna i pomarszczona. Kolor od ochrowobrązowego do szarobrązowego. Strefa brzegowa jest wyraźnie jaśniejsza, biaława, dopiero u starszych owocników staje się szaroczarna^[5].

Hymenofor

Rurkowaty. Rurki o długości 4–6 mm, wyraźnie kontrastujące z jasną barwą miąższu. Są od miąższu oddzielone szaroczarniawą linią widoczną na poprzecznym przekroju owocnika. Po uciśnięciu rurki ciemnieją^[5]. Pory zaokrąglone i drobne; na 1 mm występuje ich 4–6^[6]. Hymenofor ma kolor od białawego do szarociemnobrązowego^[4].

Miąższ

Białawy lub kremowy, cienki, skórzasty i elastyczny. Ma słaby, lekko kwaskowaty zapach.

Wysyp zarodników

Słomkowożółty, nieamyloidalny. Zarodniki elipsoidalne, z jednej strony spłaszczone i zwężone. Rozmiar 4–5,5 × 2–3 µm^[6].

Występowanie

Występuje pospolicie w różnego typu lasach liściastych i mieszanych. Rośnie na zbutwiałych pniach i pniakach, głównie na drzewach liściastych, szczególnie często na buku, na drzewach iglastych bardzo rzadko^[7]. Owocniki rosną przez cały rok. Stwierdzono występowanie na następujących gatunkach drzew i krzewów: Acer dasycarpum, Acer negundo, Acer platanoides, Acer saccharinum, Aesculus hippocastanum, Alnus glutinosa, Betula pendula, Carpinus, Cerasus avium, Cerasus vulgaris, Corylus, Fagus, Forsythia, Fraxinus excelsior, Gleditsia triacanthos, Juglans regia, Larix, Populus tremula, Populus sp., Prunus curdica, Prunus domestica, Quercus robur, Quercus sp., Salix caprea, Salix sp., Sambucus nigra, Sambucus racemosa, Sorbus aucuparia, Syringa sp., Ulmus sp., bardzo rzadko na Abies, Larix, Picea^[3].

Znaczenie

Grzyb niejadalny, saprotrof rozkładający w drewnie zarówno celulozę, jak i ligninę i powodujący białą zgniliznę drewna. Czasami atakuje także drzewa uszkodzone (pasożyt ranowy)^[4]. W 2009 r. badania kliniczne wykazały, że u niektórych ludzi grzyb ten wywołuje przewlekły kaszel oporny na leczenie tradycyjnie stosowanymi lekarstwami. Pomaga dopiero leczenie środkami antygrzybowymi^[8].

Gatunki podobne

Podobna jest szaroporka odymiona (Bjerkandera fumosa). Ma grubszy miąższ i hymenofor nie szary, lecz białożółtawy, pod wpływem ucisku nieco tylko brązowiejący^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Species Fungorum [online] [dostęp 2020-11-19] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
↑ ^a ^b ^c Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
↑ ^a ^b ^c Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
↑ ^a ^b Grzybland> Szaroporka podpalana. [dostęp 2012-12-10].
↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
↑ s Bjerkandera adusta Important to fungus-associated chronic cough as an allergen? Eight cases' reports.. [dostęp 2012-12-10].

[if-1] Species Fungorum [online] [dostęp 2020-11-19] .

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1

[ah-4] Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.

[griz-5] Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.

[grzybland-6] Grzybland> Szaroporka podpalana. [dostęp 2012-12-10].

[Gminder-7] Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.

[8] s Bjerkandera adusta Important to fungus-associated chronic cough as an allergen? Eight cases' reports.. [dostęp 2012-12-10].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]