Białozasłonak bulwiasty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
białozasłonak |
| Gatunek |
białozasłonak bulwiasty |
| Nazwa systematyczna | |
| Leucocortinarius bulbiger (Alb. & Schwein.) Singer Lloydia 8(3): 141 (1945) | |
Białozasłonak bulwiasty (Leucocortinarius bulbiger (Alb. & Schwein.) Singer) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales). Należy do monotypowego rodzaju Leucocortinarius (J.E. Lange) Singer 1945[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Leucocortinarius, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1805 r. Johannes Baptista von Albertini i Lewis David von Schweinitz, nadając mu nazwę Agaricus bulbiger. Obecną nazwę nadał mu Rolf Singer w 1945 r.[1]
Ma 7 synonimów. Niektóre z nich:
- Cortinarius bulbiger (Alb. & Schwein.) J.E. Lange 1935
- Tricholoma bulbigerum (Alb. & Schwein.) Ricken 1914[2].
Polską nazwę nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]O średnicy 5–10 cm, początkowo półkulisty, potem wypukły, płasko-wypukły, w końcu płaski z tępym garbkiem lub bez. Brzeg długi podwinięty, potem mniej więcej prosty, czasem falisty. Powierzchnia gładka, naga, czasem lekko łuskowata, drobnowłókienkowata, podczas wilgotnej pogody mniej lub bardziej lepka,, brązowawo-ochrowa, ochrowo-płowa, cielisto beżowa do czerwono-brązowej, często z resztkami zasnówki, zwłaszcza na brzegu[4].
Wysokość 5–9 cm, grubość 1–1,7 cm, cylindryczny, pełny, mocy, z zaokrągloną lub obrzeżoną bulwą o średnicy około 1,2 cm u podstawy. Powierzchnia podłużnie włóknista, początkowo czysto biała, potem jasnobrązowa, z dużym i trwałym pierścieniem[4].
Gęste, szerokie, przyrośnięte lub zbiegające, czasem z ząbkiem, początkowo białe, białawe, potem kremowe. Ostrza równe[4].
Kruchy, miękki, na środku kapelusza gruby, na brzegu cienki, w trzonie włóknisty. Ma lekki zapach selera i łagodny smak. Jest jadalny, ale ze względu na rzadkość występowania wskazane jest zbieranie go tylko do badań[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki gładkie, elipsoidalne, grubościenne, z jedną gutulą. Średnia wielkość zarodników 7,5 × 4,5 µm, zakres zarodników (6,7)6,8-8,6(9,2) × 4,2-4,8(5,0) µm, Qm = 1,7. Podstawki maczugowate, ze sprzążkami bazalnymi, czterozarodnikowe, 36,2-40,2 × 7,5-8,4 µm. Trama blaszek równoległa, krawędź blaszek płodna. Skórka w kapeluszu typu ixocutis, utworzona przez niewyraźnie splecione, zżelowane strzępki z pigmentem wewnątrzkomórkowym, ale także inkrustowane żółto-ochrowym pigmentem. Zasnówka utworzona z cylindrycznych, cienkich, mniej więcej równoległych strzępek, ze sprzążkami na wszystkich przegrodach[4].
- Gatunki podobne
Białozasłonak bulwiasty wyglądem przypomina zasłonaki (Cortinarius), ale ma białe blaszki, nawet w stanie dojrzałym. Można go pomylić z Cortinarius allutus, który jednak preferuje górskie lasy świerkowe, ma początkowo białe blaszki, potem gliniaste. Rożni się też zarodnikami; są lekko brodawkowate[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Znane jest występowanie Marasmiellus pseudogracilis tylko w Ameryce Północnej, Europie i Azji[5]. W. Wojewoda w zestawieniu wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski w 2003 r. przytoczył kilkanaście stanowisk z uwagą, że jest rzadki[3]. W następnych latach podano wiele następnych stanowisk[6]. Najbardziej aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje w lasach iglastych, liściastych i mieszanych pod sosnami[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-07-09] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-07-09] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 409, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pierluigi Angeli, Leucocortinarius bulbiger [online], Monaco Nature Encyclopedia [dostęp 2023-07-09] (ang.).
- ↑ Występowanie Leucocortinarius bulbiger na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-07-09] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-07-09].
- ↑ Aktualne stanowiska Leucocortinarius bulbiger w Polsce [online] [dostęp 2023-07-09] (pol.).