Barasinga tykoczelna

Barasinga tykoczelna
	Rucervus eldii
	(McClelland, 1842)
	; samiec
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	jeleniowate
Podrodzina	jelenie
Plemię	Cervini
Rodzaj	barasinga
Gatunek	barasinga tykoczelna
Synonimy
	Cervus Eldii McClelland, 1842; Panolia eldii (McClelland, 1842);
	Cervus Eldii McClelland, 1842; Panolia eldii (McClelland, 1842);
Podgatunki
	R. e. eldii (McClelland, 1842); R. e. siamensis (Lydekker, 1915); R. e. thamin O. Thomas, 1918;
	R. e. eldii (McClelland, 1842); R. e. siamensis (Lydekker, 1915); R. e. thamin O. Thomas, 1918;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Barasinga tykoczelna^[2], jeleń Elda^[3] (Rucervus eldii) – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny jeleniowatych (Cervidae).

Występowanie i biotop

Obecny zasięg występowania gatunku obejmuje północno-wschodnie Indie, Mjanmę, wyspę Hajnan na skrajnym południu Chin oraz Półwysep Indochiński; dawniej występował także na południu kontynentalnych Chin^[1].

Zasiedla otwarte równiny, zarośla nad brzegami rzek i jezior oraz bagna.

Taksonomia

R. eldii czasami umieszczany jest w rodzaju Cervus lub Panolia^[4]; morfologicznie najbliżej mu do Rucervus, chociaż dane molekularne nie są rozstrzygające, sugerując, że jest blisko Rucervus (dane jądrowe) lub Dama (dane mitochondrialne)^[5]; morfologia poroża stawia go najbliżej Elaphurus^[6].

Charakterystyka ogólna

Podstawowe dane

Długość ciała	Wysokość w kłębie	Długość ogona	Masa ciała	Dojrzałość płciowa	Okres godowy	Długość ciąży	Długość życia
do 180 cm	105–115 cm	20–30 cm	40–100 kg	ok. 18 miesięcy	luty–maj	220–240 dni	ok. 10 lat

Wygląd

Średniej wielkości jeleń o wydłużonym, ciemnobrązowym ciele z jaśniejszym spodem, z długimi nogami. Samce osiągają 70–100 kg, maksymalnie 150 kg^[7], a samice 40–70 kg masy ciała. Uszy średniej wielkości, szerokie, wyścielone gęstym włosem. Samce są większe od samic i masywniej zbudowane.

Poroże samców osiąga długość do 1 m, jest lirowato wygięte, z 7–16 rozgałęzieniami.

Tryb życia

Barasingi tykoczelne są zwierzętami roślinożernymi. Zjadają trawy, liście i kwiaty. Biologia gatunku jest słabo poznana. Prawdopodobnie prowadzi podobny tryb życia jak barasinga bagienna.

Podgatunki

Wyróżniono trzy podgatunki P. eldii^[8]^[2]^[1]:

R. eldii eldii – barasinga tykoczelna – podgatunek nominatywny, uznany w latach 50. XX w. za wymarły, odkryty ponownie w Parku Narodowym Keibul Lamjao na jeziorze Loktak w Indiach, obecnie uznawany za krytycznie zagrożony wyginięciem^[1]
R. eldii siamensis – barasinga birmańska
R. eldii thamin – barasinga indochińska

Niekiedy wyróżnia się jeszcze R. eldii hainanus Thomas, 1918, endemiczną populację z wyspy Hajnan (Morze Południowochińskie), lecz zachodzi potrzeba dalszych badań nad uznaniem statusu podgatunku^[9].

Znaczenie

Barasingi tykoczelne żerują na otwartych przestrzeniach w pobliżu zbiorników wodnych, przez co są łatwe do wytropienia i stanowią łatwy cel dla myśliwych. Są poławiane dla mięsa, skór i poroży.

Zagrożenia i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody barasinga tykoczelna klasyfikowana jest jako gatunek zagrożony (EN, ang. endangered)^[1].

Liczebność populacji barasingi tykoczelnej nie jest znana. W ogrodach zoologicznych zarejestrowano 377 osobników (2005)^[10].

Gatunek jest objęty konwencją waszyngtońską CITES (załącznik I)^[11].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e T.N.E.T.N.E. Gray T.N.E.T.N.E. i inni, Rucervus eldii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-3 [dostęp 2023-11-27] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 175. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 116, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 310. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ N.S. Heckeberg. The systematics of the Cervidae: A total evidence approach. „PeerJ”. 8, s. e8114 (1–3), 2020. DOI: 10.7717/peerj.8114. (ang.).
↑ Y. Samejima & H. Matsuoka. A new viewpoint on antlers reveals the evolutionary history of deer (Cervidae, Mammalia). „Scientific Reports”. 10 (1), s. 8910, 2020. DOI: 10.1038/s41598-020-64555-7. (ang.).
↑ Thamin or Brow-antlered Deer Cervus eldi, World deer. [dostęp 2013-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-21)].
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Rucervus eldii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2015-09-06]
↑ C. N. Balakrishnan, S. L. Monfort, A. Gaur, L. Singh, M. D. Sorenson. Phylogeography and Conservation Genetics of Eld's Deer (Cervus eldi). „Molecular Ecology”. 12 (1), s. 1-10, 2003. (ang.).
↑ World Association of Zoos and Aquariums: Eld's Deer. [dostęp 2007-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-10)]. (ang.).
↑ Appendices I, II and III of CITES. cites.org, 12 czerwca 2013. [dostęp 2013-06-26]. (ang.).

Bibliografia

H. Komosińska & E. Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
World Association of Zoos and Aquariums.: Eld's Deer.. [dostęp 2007-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-10)]. (ang.).

[iucn-1] T.N.E.T.N.E. Gray T.N.E.T.N.E. i inni, Rucervus eldii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-3 [dostęp 2023-11-27] (ang.).

[miiz-2] Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 175. ISBN 978-83-88147-15-9.

[msz-3] K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 116, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Burgin&inni-4] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 310. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Heckeberg-5] N.S. Heckeberg. The systematics of the Cervidae: A total evidence approach. „PeerJ”. 8, s. e8114 (1–3), 2020. DOI: 10.7717/peerj.8114. (ang.).

[Samejima&Matsuoka-6] Y. Samejima & H. Matsuoka. A new viewpoint on antlers reveals the evolutionary history of deer (Cervidae, Mammalia). „Scientific Reports”. 10 (1), s. 8910, 2020. DOI: 10.1038/s41598-020-64555-7. (ang.).

[7] Thamin or Brow-antlered Deer Cervus eldi, World deer. [dostęp 2013-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-21)].

[msw-8] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Rucervus eldii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2015-09-06]

[Balakrishnan&etal-9] C. N. Balakrishnan, S. L. Monfort, A. Gaur, L. Singh, M. D. Sorenson. Phylogeography and Conservation Genetics of Eld's Deer (Cervus eldi). „Molecular Ecology”. 12 (1), s. 1-10, 2003. (ang.).

[10] World Association of Zoos and Aquariums: Eld's Deer. [dostęp 2007-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-10)]. (ang.).

[CITES-11] Appendices I, II and III of CITES. cites.org, 12 czerwca 2013. [dostęp 2013-06-26]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]