Błyskoporek dębowy
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
błyskoporek dębowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Inocutis dryophila (Berk.) Fiasson & Niemelä Karstenia 24(1): 25 (1984) | |
.jpg)
Błyskoporek dębowy, włóknouszek dębowy (Inocutis dryophila (Berk.) Fiasson & Niemelä) – gatunek grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inocutis, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1847 r. Miles Joseph Berkeley, nadając mu nazwę Polyporus dryophilus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1984 r. Fiasson & Niemelä przenosząc go do rodzaju Inocutis[1].
- Inonotus corruscans (Fr.) P. Karst. 1882
- Inonotus dryophilus (Berk.) Murrill 1904
- Polyporus corruscans Fr. 1851
- Polyporus dryophilus Berk., 1847
- Polyporus dryophilus Berk. 1847 var. dryophilus
- Polyporus friesii Bres. 1905
- Xanthochrous corruscans (Fr.) Pat. 1923)
- Xanthochrous dryophilus (Berk.) Z. Igmándy 1966
- Xanthochrous rheades subsp. corruscans (Fr.) Bourdot & Galzin 1925
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 r. S. Domański w 1965 r. opisywał go pod nazwą włóknouszek dębowy[3]. Wszystkie te nazwy są niespójne z aktualną nazwą naukową.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Jednoroczna huba, wyrastająca pojedynczo, lub dachówkowato w grupach po kilka sztuk. Ma półkulisty, konsolowaty lub półeczkowaty kształt i wymiary 11-19 × 9 cm. Brzeg przeważnie równy. Do podłoża przyrasta bokiem. Górna powierzchnia owłosiona lub naga, o barwie od płowożółtej do czerwonawobrązowej, często strefowana[4].
Hymenofor na dolnej powierzchni, rurkowaty, początkowo płowożółty, potem ciemnoczerwonobrązowy. Pory kanciaste, z czasem poszarpane, w liczbie 1–3 na 1 mm, z rzadkimi szczecinkami. Kontekst złożony głównie z twardego, granulkowatego rdzenia zbudowanego z brązowej i białawej grzybni z cienką, włóknistą żółtobrązową warstewką na granicy między rdzeniem a rurkami. Rdzeń ma grubość do 8 cm, część włóknista do 3 cm, warstwa rurek do 3 cm[4].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy monomityczny. Strzępki w części włóknistej przeważnie cienkościenne, bladożółte, z prostymi septami, rzadko rozgałęziające się, o średnicy 5–10 μm. Strzępki w ziarnistej części rdzenia dwóch typów. Niektóre grubościenne, o średnicy 4–15 μm, pogięte i rozgałęzione na kształt cząsteczki skrobi, inne hialinowe (tzn. bezbarwne i przeźroczyste), bezprzegrodowe, cienkościenne, zazwyczaj o średnicy 4–5 μm, ale czasami nabrzmiałe do 15 μm. Strzępki tramy o średnicy 4–6 μm z maczugowatymi końcówkami o średnicy 4–8 μm. Podstawki maczugowate z nabrzmiałą podstawą, 4-sterygmowe, o wymiarach 17–20 × 6–8 μm. W hymenium brak elementów sterylnych. Zarodniki elipsoidalne lub jajowate, grubościenne, brązowawe, o wymiarach 16–8 × 4,5–6 μm[4].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Ameryce Północnej, Środkowej, Europie i Azji[5]. W Polsce jest rzadki. Do 2003 r. w literaturze naukowej podano 4 stanowiska na terenie kraju. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Estonii, Czechach, Niemczech, Szwecji i Litwie[3].
Występuje w lasach i parkach na pniach żywych dębów. Notowany także na pniach eukaliptusów i jesionów[4]. W Polsce występuje na dębach[3].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Pasożyt wywołujący białą zgniliznę drewna[4]. Zapobiega się porażeniu drzew przez wygładzanie ran i zabezpieczanie ich fungicydami[7].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]Podobny jest błyskoporek płaczący (Pseudoinonotus dryadeus), również rosnący na dębach i również rzadki. Odróżnia się mniejszymi owocnikami, powstającymi głównie na korzeniach i u podstawy pnia. Jego charakterystyczną cechą jest także wydzielanie kropel czerwonawej cieczy[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b c d e Mycobank. ''Inonotus dryophilus'' [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-06-07].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae), In: J. Kochman, A. Skirgiełło (eds.), Grzyby (Mycota) 3: Podstawczaki (Basidiomycotes). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). PWN, 1967, Warszawa, pp. 398 Pls XXXiX (in Polish)