August Neander

Johann August Wilhelm Neander (ur. 17 stycznia 1789 w Getyndze, zm. 14 lipca 1850 w Berlinie), znany powszechnie jako August Neander – niemiecki teolog protestancki i historyk Kościoła.

Życiorys

August Neander pochodził z żydowskiej rodziny i początkowo nosił imię David Mendel. Niedługo po urodzeniu został zabrany przez matkę, która rozstała się z ojcem, do Hamburga. Z pomocą przyjaciół podjął naukę. W gimnazjum w Hamburgu poznał filozofię Platona, która przetarła w nim drogę do przyjęcia chrześcijaństwa. Decydujący wpływ wywarło na niego jednak dzieło Schleiermachera Reden über die Religion. 15 lutego 1806 roku przyjął chrzest w kościele św. Katarzyny w Hamburgu i przyjął nazwisko Neander – „nowy człowiek”. Do wiosny 1806 roku planował studiować prawo i z tą myślą opuścił Hamburg. Rozpoczął studia na Uniwersytecie w Halle, gdzie znalazł się pod wpływem Schleiermachera. Wojna zmusiła go do przeniesienia się do Getyngi, gdzie wykładał teolog Gottlieb Jakob Planck. Po wizycie w Hamburgu powrócił na swój uniwersytet i tam przez pewien czas zastępował Schleiermachera, Schellinga i Fichtego jako wykładowca Nowego Testamentu i Ojców Kościoła. Po pewnym czasie postanowił studiować historię Kościoła. W 1809 roku wrócił do Hamburga, gdzie wykładał przez 18 miesięcy, od czasu do czasu głosił kazania i z wielką gorliwością poznawał historię Kościoła. W 1811 roku uzyskał habilitację na Uniwersytecie w Heidelbergu, w 1812 roku został tam profesorem nadzwyczajnym. W 1813 rozpoczął pracę na Uniwersytecie w Berlinie u boku Schleiermachera, de Wettego i Marheineka, gdzie wykładał historię Kościoła i egzegezę Nowego Testamentu.

W przeciwieństwie do dominującego trendu panującego wśród ówczesnych historyków Kościoła, Neander uważał chrześcijaństwo za żywy proces, a nie system religijnych dogmatów. Podkreślał rolę objawienia i działania Opatrzności. W swoich pracach skupiał się na jednostkach, szeroko opisując ich życie duchowe, co odbiło się na pominięciu eklezjalnego i wspólnotowego wymiaru chrześcijaństwa.

Wybrane dzieła

Ueber den Kayser Julianus und sein Zeitalter. Ein historisches Gemälde, Leipzig 1812
Allgemeine Geschichte der christlichen Religion und Kirche, Hamburg 1826 (6 tomów)
Geschichte der Pflanzung und Leitung der christlichen Kirche durch die Apostel, als selbständiger Nachtrag zu der allgemeinen Geschichte der christlichen Religion und Kirche, Hamburg 1832
Das Leben Jesu Christi in seinem geschichtlichen Zusammenhange und seiner geschichtlichen Entwicklung, Hamburg 1837
Der heilige Bernhard und sein Zeitalter. Ein historisches Gemälde, Gotha 1848
Das Reich Christi, das Reich der wahren Freiheit und Gleichheit, Berlin 1849

Bibliografia

Neander, Johann August Wilhelm. W: New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, t. VIII. Grand Rapids: Baker Book House, 1953, ss. 95–96.