Attilio Bettega
Państwo | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
19 lutego 1953 |
Data i miejsce śmierci |
2 maja 1985 |
Sezon 1978–1985 | |
Seria | |
Zespół |
Attilio Bettega (ur. 19 lutego 1953 w Trydencie, zm. 2 maja 1985 w Zérubii) – włoski kierowca rajdowy. W swojej karierze był członkiem takich zespołów jak: Fiat i Lancia. Jeździł z takimi pilotami jak: Maurizio Perissinot, Arnaldo Bernacchini czy Sergio Cresto.
Karierę rajdową Bettega rozpoczął 1972 roku, a jego pierwszym samochodem był Fiat 128 Coupé. W październiku 1978 roku zadebiutował w Rajdowych Mistrzostwach Świata jadąc samochodem Lancia Stratos HF. Debiutanckiego Rajdu San Remo nie ukończył z powodu wypadku. W październiku 1979 roku podczas Rajdu San Remo po raz pierwszy w karierze stanął na podium w rajdzie mistrzostw świata, gdy zajął 3. miejsce. W maju 1985, na 4. odcinku specjalnym Rajdu Korsyki, Bettega uderzył samochodem w drzewo i zginął na miejscu. Jego pilot Maurizio Perissinot nie doznał obrażeń.
Bettega wziął udział w 26 rajdach w mistrzostwach świata. 6 razy w swojej karierze stawał na podium w rajdach mistrzostw świata. Zdobył w nich 130 punktów. Wygrał 47 odcinków specjalnych[1].
Kariera
[edytuj | edytuj kod]Początki
[edytuj | edytuj kod]Karierę rajdową Bettega rozpoczął w 1972 roku. Jego pierwszym samochodem rajdowym był Fiat 128 Coupé[2]. W 1973 roku osiągnął swój pierwszy sukces, gdy wygrał zawody Campeonato Triveneto[3]. Na przełomie sierpnia i września pojechał w pierwszym rajdzie mistrzostw Europy w karierze. Był to Rajd San Martino di Castrozza, w którym zajął 41. miejsce[4].
Od 1974 do 1976 roku Bettega startował prywatnym samochodem Opel Kadett GTE przygotowywanym przez firmę Carenini[5]. W 1977 roku jechał Autobianchi A112 Abarth z pilotką Isabellą Torghele, jego narzeczoną i późniejszą żoną. Wygrał puchar Trofeo Autobianchi A112[6]. Na 14 zawodów wygrał 5 z nich[5]. W 1977 roku jeździł również Lancią Stratos HF i zajął między innymi drugie miejsce w Rajdzie Aosty[3].
W 1978 roku Bettega nadal startował Lancią. W maju pojechał w Rajdzie Elby w ramach mistrzostw Europy, jednak go nie ukończył[7]. W czerwcu wziął udział w kolejnym rajdzie mistrzostw Europy, Rajdzie Antibes. Zajął w nim 2. miejsce i przegrał jedynie z Francuzem Bernardem Darniche'm[8]. W lipcu ponownie stanął na podium w mistrzostwach Europy. W niemieckim Rajdzie Hunsrück był drugi za innym kierowcą Lancii Stratos HF, Walterem Röhrlem[9]. W październiku Bettega zadebiutował w mistrzostwach świata. Pojechał samochodem Lancia Stratos HF wraz z narzeczoną Isabelą jako pilotką w Rajdzie San Remo. Jednak już na 1. odcinku specjalnym miał wypadek i wycofał się z rajdu[10]. W listopadzie wziął udział w Rajdzie Korsyki. Na 8. odcinku specjalnym wycofał się na skutek przebicia opon[11].
1979-1981: Fiat
[edytuj | edytuj kod]W 1979 roku Bettega zaczął jeździć samochodami Fiata[1]. W styczniu wystartował Fiatem Ritmo 75 Abarth wraz z nowym pilotem Mauriziem Perissinotem w Rajdzie Monte Carlo. Wycofał się z niego na 7. odcinku specjalnym z powodu awarii silnika[12]. Następnie w kwietniu pojechał Fiatem 131 Abarth w rajdzie mistrzostw Europy, Rajdzie Costa Smeralda. Odniósł w nim swoje pierwsze zwycięstwo w mistrzostwach Europy w karierze. Wygrał go z przewagą 1:01 minuty nad Luigim Battistollim i 5:53 minuty nad Maurem Pregliasco[13]. W innym kwietniowym rajdzie mistrzostw Europy, Rajdzie Elby, Bettega także stanął na podium. Był drugi za Antoniem Fassiną[14]. Natomiast w maju zwyciężył w Rajdzie 4 Regioni (w ramach mistrzostw Europy). Na mecie tego rajdu wyprzedził o 2:58 minuty Antonia Zaniniego i o 4:44 minuty Daria Cerrato[15]. W październiku Bettega pojechał w swoim drugim rajdzie mistrzostw świata w sezonie, Rajdzie San Remo. Na 70. odcinku specjalnym tego rajdu, Colle d'Oggia 2, odniósł swoje pierwsze oesowe zwycięstwo w mistrzostwach świata w karierze. Ostatecznie w Rajdzie San Remo zajął 3. pozycję po raz pierwszy stając na podium w mistrzostwach świata. Do zwycięzcy Antonia Fassiny stracił 18:42 minuty, a do drugiego Waltera Röhrla 14:28 minuty[16].
Sezon 1980 Bettega rozpoczął od startu w styczniowym Rajdzie Monte Carlo. Pojechał w nim Fiatem Ritmo 75 Abarth z pilotem Mariem Mannuccim i zajął w nim 6. miejsce. W rajdzie tym wygrał jeden odcinek specjalny, Col de Turini 1[17]. W marcu wziął udział w Rajdzie Portugalii jadąc Fiatem 131 Abarth z Arnaldem Bernacchinim. Przed 14. odcinkiem specjalnym miał wypadek na drodze dojazdowej i był zmuszony wycofać się z rajdu[18]. Następnie Bettega pojechał w dwóch rajdach mistrzostw Europy, Rajdzie Costa Smeralda i Rajdzie 4 Regioni, jednak obu nie ukończył[1]. W maju, w Rajdzie Grecji, zdobył punkty do klasyfikacji mistrzostw świata, dzięki zajęciu w nim 8. miejsca[19]. Lipcowego Rajdu Argentyny Bettega nie ukończył. Na 7. odcinku specjalnym uszkodził miskę olejową[20]. W październiku pojechał w Rajdzie San Remo. Wygrał na nim dwa odcinki specjalne i ostatecznie ukończył go na 6. pozycji w klasyfikacji[21]. Swój ostatni start w 1980 roku Bettega zaliczył w drugiej połowie października. Był to Rajd Korsyki, jednak Bettega go nie ukończył z powodu wypadku na 11. odcinku specjalnym[22].
Pierwszym rajdem sezonu 1981 był Rajd Monte Carlo. Bettega pojechał w nim Fiatem Ritmo 75 Abarth. Na 11. odcinku specjalnym wycofał się z powodu awarii silnika[23]. W marcu wziął udział w Rajdzie Portugalii jadąc Fiatem 131 Abarth. Wygrał w nim jeden odcinek specjalny (siódmy), Figueira da Foz, a na 19. odcinku wycofał się z powodu usterki silnika[24]. W kwietniu pojechał w rajdzie mistrzostw Europy, Rajdzie Costa Smeralda. Był w nim szósty[25]. Z kolei w czerwcu stanął na podium w Rajdzie Grecji, w którym był trzeci za dwoma Finami, Arim Vatanenem i Markku Alénem[26]. Pod koniec czerwca Bettega zwyciężył w mistrzostwach Europy, w Rajdzie Il Ciocco e Valle del Serchio[27]. W październiku ponownie pojechał w mistrzostwach świata, tym razem w Rajdzie San Remo. Wygrał w nim dwa odcinki specjalnego, jednak nie ukończył go na skutek wypadku na 17. oesie[28]. Sezon 1981 Bettega zakończył startem w Rajdzie Aosty w mistrzostwach Europy. Był w nim drugi i przegrał jedynie z Michelem Cinotto[29].
1982-1985: Lancia
[edytuj | edytuj kod]W 1982 roku Bettega podpisał kontrakt z zespołem Lancii na starty B-grupową Lancią 037[2]. W kwietniu wystartował tą Lancią w Rajdzie Costa Smeralda w mistrzostwach Europy. Nie ukończył go jednak z powodu awarii skrzyni biegów[30]. W maju pojechał w Rajdzie Korsyki. Na 11. odcinku specjalnym niedaleko miasteczka Salvareccio stracił panowanie nad samochodem i wypadł z trasy uderzając w pobliski mur. Akcja wyciągania kierowcy z rozbitego samochodu trwała 40 minut. Po wypadku został przetransportowany drogą lotniczą do szpitala w Turynie, gdzie stwierdzono złamanie obu nóg. W związku z rekonwalescencją po wypadku Bettega nie startował w rajdach do końca 1982 roku[5][31].
W 1983 roku Bettega wrócił do rajdów. W maju wystartował w Rajdzie Korsyki. Wygrał w nim dwa odcinki specjalne i ostatecznie zajął 4. miejsce w klasyfikacji generalnej ze stratą 13:49 minuty do zwycięzcy i partnera z zespołu Lancii, Markku Aléna[32]. Następnie Bettega wziął udział w Rajdzie Grecji. Wygrał w nim jeden, pierwszy, odcinek specjalny, a grecki rajd zakończył na 5. pozycji[33]. W czerwcowym Rajdzie Nowej Zelandii Bettega stanął na podium. Zajął w nim 3. miejsce za Walterem Röhrlem i Timem Salonenem[34]. W sezonie 1983 wystartował również w Rajdzie San Remo. W nim, podobnie jak w Nowej Zelandii, był trzeci. Przegrał jedynie z partnerami z zespołu Lancii, Alénem i Röhrlem[35]. W sezonie 1983 zajął 7. miejsce w mistrzostwach świata. Zdobył 42 punkty[36].
Sezon 1984 Bettega rozpoczął od startu w styczniowym Rajdzie Monte Carlo. Wygrał w nim dwa odcinki specjalne, a rajd ukończył na 5. pozycji[37]. W marcu Bettega wziął udział w Rajdzie Portugalii. Wygrał pięć odcinków specjalnych, a między 17. a 23. odcinkiem specjalnym był liderem tego rajdu. Ostatecznie zakończył go na 3. miejscu za dwoma Finami, Hannu Mikkolą i Markku Alénem[38]. W kwietniu nie ukończył Rajdu Costa Smeralda, który odbył się w ramach mistrzostw Europy[39]. W maju pojechał w Rajdzie Korsyki. Zwyciężył na dwunastu odcinkach specjalnych. Od 1. do 7. odcinka specjalnego był liderem, jednak na skutek problemów technicznych samochodu ukończył korsykański rajd na 7. miejscu[40]. W drugiej połowie maja Bettega wystartował w Rajdzie Grecji. Zajął w nim 4. miejsce[41]. Następnie Bettega wziął udział w Rajdzie San Remo. Wygrał osiem odcinków specjalnych, a rajd ten ukończył na 2. miejscu, najwyższym w swojej karierze. Do zwycięzcy Ariego Vatanena stracił 5:27 minuty[42]. W listopadzie Bettega zaliczył start w mistrzostwach Europy, w Rajdzie San Marino, w którym zajął 3. lokatę[43]. W mistrzostwach świata w sezonie 1984 Bettega zajął 5. miejsce. Zdobył 49 punktów[44].
Rok 1985 Bettega rozpoczął od startu w mistrzostwach Europy, w Rajdzie Costa Brava. Nie ukończył go, gdyż na 1. odcinku specjalnym uległ wypadkowi[45]. W kwietniu pojechał w mistrzostwach świata, w Rajdzie Safari. Wycofał się z niego na skutek awarii silnika[46]. W tym samym miesiącu wziął również udział w Rajdzie Costa Smeralda (mistrzostwa Europy). Do jego mety dojechał na 2. miejscu, o 57 sekund za Dariem Cerrato[47].
Śmierć
[edytuj | edytuj kod]W maju 1985 Bettega wystartował w swoim drugim rajdzie mistrzostw świata w sezonie, Rajdzie Korsyki[48]. W pierwszym dniu rajdu, 2 maja, na pierwszym kilometrze 4. odcinka specjalnego Zérubia – Santa Giulia, samochód Lancia 037 prowadzony przez Bettegę przejechał prawy zakręt po długiej prostej, następnie wszedł w ciasny lewy zakręt. O godzinie 10:45 przy wyjściu z tego zakrętu wpadł w poślizg i ściął słupek. Następnie wpadł do 2,5-metrowego wąwozu i uderzył prawą stroną w drzewo. Uderzenie było na tyle silne, że dach Lancii został rozerwany. Pilot Bettegi Maurizio Perissinot nie odniósł żadnych obrażeń i o własnych siłach wyszedł z samochodu by ostrzec innych kierowców. Na miejsce wypadku najszybciej przybyli Massimo Biasion, Bernard Béguin i François Chatriot. Po 20 minutach od zdarzenia na miejsce przybyła karetka pogotowia, której lekarz stwierdził, iż Bettega zginął na miejscu[49][50][5].
Reakcje po śmierci Bettegi
[edytuj | edytuj kod]Po wypadku Bettegi Rajd Korsyki był kontynuowany i wygrał go Francuz Bruno Saby jadący Renault 5 Maxi Turbo[48]. Z udziału w rajdzie wycofali się inni kierowcy zespołu Lancii, Markku Alén i Massimo Biasion[5].
Śmierć Bettegi przyczyniła się do zakazu startów samochodami grupy B i spowodowała dyskusje i większe naciski na bezpieczeństwo kierowców. W tym samym dniu, rok później, także w Rajdzie Korsyki, zginął inny kierowca Lancii, Fin Henri Toivonen wraz ze swoim pilotem Sergiem Cresto. W kilka godzin po wypadku Toivonena, prezydent FISA Jean-Marie Balestre wydał zakaz startów autami grupy B, który wszedł w życie z początkiem 1987 roku. Zespoły Audi i Forda wycofały się z rywalizacji natychmiast, a pozostałe zespoły brały udział w rajdach do końca 1986 roku. Nie doszła również do skutku rywalizacja w planowanej grupie S. Od tamtej pory najlepsze samochody miały się ścigać w grupie A[51].
Pamięć o Bettedze
[edytuj | edytuj kod]Bettega został pochowany 4 maja 1985 na cmentarzu w miejscowości Molveno, w której mieszkał z rodziną. W pogrzebie wzięła udział większość mieszkańców Molveno, a także tacy przedstawiciele świata rajdów jak: szef zespołu Lancii Cesare Fiorio, kierowcy i piloci Markku Alén, Adartico Vudafieri, Massimo Biasion, Tiziano Siviero Ilkka Kivimäki, Antonio Carello, Gianfranco Cunico czy Antonio Fassina, a także inni członkowie zespołu Lancii, prezydent CSIA Franco Serena i inni działacze włoskich związków motorowych[49].
Na Korsyce, w miejscu wypadku, ustawiono symboliczną tablicę poświęconą zmarłemu Bettedze[52].
Dla upamiętnienia Bettegi w mieście Bolonia podczas tamtejszego Motor Show odbywa się krótki rallysprint Memorial Attilio Bettega[53].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Bettega był żonaty z Isabellą, która kilkukrotnie była jego pilotką w rajdach. Miał z nią dwójkę dzieci: córkę Angelę i syna Alessandra. Alessandro, podobnie jak ojciec, został kierowcą rajdowym. Bettega wraz z rodziną mieszkał w miejscowości Molveno, w której jego rodzina posiadała hotel[5].
Zwycięstwa w Mistrzostwach Europy
[edytuj | edytuj kod]Nr | Rajd | Sezon | Pilot | Samochód |
---|---|---|---|---|
1 | Rajd Costa Smeralda | 1979 | Maurizio Perissinot | Fiat 131 Abarth |
2 | Rajd 4 Regioni | 1979 | Maurizio Perissinot | Fiat 131 Abarth |
3 | Rajd Il Ciocco e Valle del Serchio | 1981 | Maurizio Perissinot | Fiat 131 Abarth |
Starty w rajdach WRC
[edytuj | edytuj kod]Legenda oznaczeń w tabelach dot. wyników | |
---|---|
Oznaczenie | Wyjaśnienie |
Złoty | Zwycięzca |
Srebrny | 2. miejsce |
Brązowy | 3. miejsce |
Zielony | Ukończył, punktował (w klasyfikacji generalnej gdy kierowca był sklasyfikowany oznacza zdobycie punktów w rajdzie poza trzema powyższymi opcjami) |
Niebieski | Ukończył, nie punktował |
Różowy | Nie ukończył (NU) |
Czarny | Zdyskwalifikowany (DK) |
Biały | Nie został zgłoszony (-) |
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Attilio Bettega profile. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ a b Attilio Bettega. Gruppo B. [dostęp 2014-10-01]. (wł.).
- ↑ a b Attilio Bettega Carriera Agonistica. Rally Club Attilio Bettega. [dostęp 2014-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (wł.).
- ↑ 10. Rally San Martino di Castrozza 1973. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Attilio Bettega. Motorsport Memorial. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ .:: Attilio Bettega : That time on the Turinì ... ::.. Lancia Rally 037. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 11. Rallye dell'Isola d'Elba 1978. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 13. Rally d'Antibes 1978. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 11. Hunsrück Rally 1978. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 20. Rallye Sanremo 1978. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 22. Tour de Corse - Rallye de France 1978. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 47. Rallye Monte Carlo 1979. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 2. Rally Costa Smeralda 1979. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 12. Rallye dell'Isola d'Elba 1979. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 9. Rally 4 Regioni 1979. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 21. Rallye Sanremo 1979. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 48. Rallye Monte Carlo 1980. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 14. Rallye de Portugal - Vinho do Porto 1980. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 27. Acropolis Rally 1980. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 2. Rally Codasur 1980. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 22. Rallye Sanremo 1980. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 24. Tour de Corse - Rallye de France 1980. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 49. Rallye Monte Carlo 1981. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 15. Rallye de Portugal - Vinho do Porto 1981. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 4. Rally Costa Smeralda 1981. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 28. Acropolis Rally 1981. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 6. Rally Il Ciocco e Valle del Serchio 1981. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 23. Rallye Sanremo 1981. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ Rally d'Aosta 1981. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 5. Rally Costa Smeralda 1982. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ Henri Toivonen e Attilio Bettega ou a ‘maldição’ do Lancia Nº4. Autosport.pt. [dostęp 2014-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-15)]. (port.).
- ↑ 27. Tour de Corse - Rallye de France 1983. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 30. Acropolis Rally 1983. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 13. Sanyo Rally of New Zealand 1983. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 25. Rallye Sanremo 1983. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ Season 1983. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 52. Rallye Monte Carlo 1984. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 18. Rallye de Portugal - Vinho do Porto 1984. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 7. Rally Costa Smeralda 1984. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 28. Tour de Corse - Rallye de France 1984. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 31. Rothmans Acropolis Rally 1984. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 26. Rallye Sanremo 1984. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 12. Rally di San Marino 1984. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ Season 1984. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 33. Rallye Costa Brava 1985. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 33. Marlboro Safari Rally 1985. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ 8. Rally Costa Smeralda 1985. eWRC. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ a b 29. Tour de Corse – Rallye de France 1985. Gruppo B. [dostęp 2014-10-01]. (wł.).
- ↑ a b Addio Campione Tragedia al Rally Della Corsica in Maggio è Scomparso Attilio Bettega. Henri Toivonen.it. [dostęp 2014-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-15)]. (wł.).
- ↑ El piloto Attilio Bettega muere en el Rally de Córcega. elpais.com, 1985-05-03. [dostęp 2014-10-09]. (hiszp.).
- ↑ Autosport 40th anniversary supplement. Henri Toivonen Tribute site. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
- ↑ Souvenirs. 2 Mai. Toivonen-Cresto et Bettega. AutoNews.info. [dostęp 2014-10-01]. (fr.).
- ↑ Motor Show: Bologna punta sul Memorial Bettega?. OmniCorse.it. [dostęp 2014-10-01]. (wł.).