Asfaltovenator
Asfaltovenator | |||
Rauhut & Pol, 2019 | |||
Okres istnienia: toark–bajos | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Infrarząd | |||
(bez rangi) | karnozaury | ||
Nadrodzina | |||
Rodzaj |
Asfaltovenator | ||
Gatunki | |||
|
Asfaltovenator – rodzaj wymarłego dinozaura, teropoda z grupy tetanurów i prawdopodobnie nadrodziny allozauroidów[1].
Skamieniałości nieznanego zwierzęcia odnaleziono w Argentynie, 1,6 km na północny wschód od wioski Cerro Cóndor. Kości spoczywały w skałach formacji Cañadón Asfalto, którą datuje się na czas od późnego toarku do bajosu[1]. Środkowopatagoński basen Cañadón Asfalto reprezentuje środowisko obfitujące w jeziora i rzeki, których osadom towarzyszy także tuf wulkaniczny. Znajdywano tam wcześniej skamieniałości dinozaurów i ssaków[2]. Nowe znalezisko obejmowało prawie kompletną czaszkę z fragmentarycznym szkieletem pozaczaszkowym. Oznaczono je MPEF PV 3440. Ustanowiono je potem holotypem nowego rodzaju. Budowa kości wskazywała, że chodzi o dużego tetanura, raczej bazalnego przedstawiciela grupy. Badacze odnotowali obecność rożków tworzonych przez wyrostki grzbietowe kości zaoczodołowej. Do autapomorfii czaszki tego rodzaju, mierzącej 75–80 cm, zaliczono przebiegające między wyrostkami paroccipital processes i otworem wielkim poziome grzebienie na os exooccipitale, zęby przedszczękowe o dobrze zaznaczonym dystalnym, ale słabym mezjalnym ząbkowaniu, skostniały antarticular żuchwy. Kręgi szyjne były platyceliczne, o proksymalnych wyrostkach stawowych przednich wydłużonych. Trójkątny i przechylony w tył wyrostek kolczysty C3 i C4 zaliczono do autapomorfii, w przeciwieństwie do zagłębienia w parapofyzach środkowych kręgów szyjnych i nieobecności kila brzusznego na dystalnych kręgach szyjnych. Nie ma go również na bliższych kręgach grzbietowych. Budowę blaszki paradiapophyseal lamina środkowych i dalszych kręgów grzbietowych także zaliczono do cech diagnostycznych nie stanowiących autapomorfii, do tych ostatnich zaliczono zaś budowę pewnych blaszek kręgów grzbietowych 11 i 12. Żadna autapomorfia nie dotyczy kończyn. Wśród cech diagnostycznych Rauhut i Pol wyszczególniają śródręcze szersze niż dłuższe oraz palec III smuklejszy i dłuższy niż II[1].
Przedstawione cechy pozwoliły Rauhutowi i Polowi kreować nowy rodzaj zauropsyda. Wybrali dlań nazwę Asfaltovenator. Odnosi się ona do nazwy formacji Cañadón Asfalto, w skałach której odnaleziono skamieniałości. Drugi jej człon, venator, oznacza myśliwego. Autorzy podają, jakoby pochodził z greki[1]. W rzeczywistości słowo to pochodzi z łaciny[3]. Jest ono używane także w nazwach innych teropodów, jak np. Taurovenator, Gobivenator, i inni autorzy podają łacińskie pochodzenie tego wyrazu[4][5]. W obrębie rodzaju Rauhut i Pol umieścili gatunek Asfaltovenator vialidadi, pragnąc w ten sposób uhonorować Administración de Vialidad Provincial del Chubut i Dirección Nacional de Vialidad w uznaniu ich wsparcia udzielonego wyprawom paleontologicznym organizowanym przez Museo Paleontológico Egidio Feruglio. Zwierzę zaliczono do tetanurów, co czyni je jednym z najwcześniejszych przedstawicieli tego kladu, prawdopodobnie należało też do allozauroidów. W przedstawionym przez autorów kladogramie Asfaltovenator stanowi grupę siostrzaną kladu tworzonego przez Metriacanthosauridae, allozaura i Carcharodontosauria[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Oliver W.M. Rauhut , Diego Pol , Probable basal allosauroid from the early Middle Jurassic Cañadón Asfalto Formation of Argentina highlights phylogenetic uncertainty in tetanuran theropod dinosaurs, „Scientific Reports”, 9, 2019, s. 18826, DOI: 10.1038/s41598-019-53672-7 (ang.).
- ↑ Rubén Cúneo i inni, High-precision U–Pb geochronology and a new chronostratigraphy for the Cañadón Asfalto Basin, Chubut, central Patagonia: Implications for terrestrial faunal and floral evolution in Jurassic, „Gondwana Research”, 24 (3-4), Elsevier, 2013, s. 1267-1275 (ang.).
- ↑ Marian Plezia (red.): Słownik łacińsko-polski. T. 5. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979. ISBN 978-83-01-12769-5.
- ↑ Matías J. Motta, Alexis M. Aranciaga Rolando, Sebastián Rozadilla, Federico E. Agnolín, Nicolás R. Chimento, Federico Brissón Egli i Fernando E. Novas. New theropod fauna from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of northwestern Patagonia, Argentina. „New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin”. 71, s. 231–253, 2016. (ang.).
- ↑ Takanobu Tsuihiji, Rinchen Barsbold, Mahito Watabe, Khishigjav Tsogtbaatar, Tsogtbaatar Chinzorig, Yoshito Fujiyama i Shigeru Suzuki. An exquisitely preserved troodontid theropod with new information on the palatal structure from the Upper Cretaceous of Mongolia. „Naturwissenschaften”. 101 (2), s. 131–142, 2014. DOI: 10.1007/s00114-014-1143-9. PMID: 24441791. (ang.).