Armée de l’air

Armée de l'air

Logo Francuskich Sił Powietrznych
Państwo	Francja
Siły zbrojne	Francuskie Siły Zbrojne
Data utworzenia	1909 (jako część Armii Francuskiej) 1934 (jako niezależny rodzaj wojsk)
Znak rozpoznawczy
Motto	Faire face
Liczebność	41 160
Najwyższe dowództwa
Cywilne	rząd Francji
Wojskowe	gen. Andre Lanata

Armée de l’air – siły powietrzne, jeden z rodzajów sił zbrojnych Francji, pierwsze zorganizowane siły powietrzne na świecie, których zalążek powstał w 1909 roku, poprzez zakup kilku samolotów dla armii i powstanie pierwszej placówki wojskowej w Vincennes. Od 1912 roku znane jako Aéronautique Militaire.

Historia

Początkowo podporządkowane były armii lądowej. Pod nazwą Armée de l’air, jako rodzaj francuskich sił zbrojnych, powstały w 1934 roku.

Historia lotnictwa powojennego dzieli się na trzy etapy. Pierwszym była powojenna odbudowa przemysłu, infrastruktury i tworzenia samolotów. Drugi etap rozpoczęty w latach sześćdziesiątych miał za zadanie tworzenie potęgi militarnej, a trzeci od lat dziewięćdziesiątych modernizację. Wprowadzono nowy myśliwiec Rafale, bezzałogowe samoloty, nowe systemy komunikacji. Ulepszono pozostałe konstrukcje i wycofano zużyty i przestarzały sprzęt. Wprowadzono bazową obsługę techniczną samolotów, zamiast dywizjonowej.

Program "Armées 2000" zmienił strukturę regionów lotniczych. Państwo francuskie podzielone było na trzy regiony: Region Północno-Wschodni, Region Morza Śródziemnego i Region Atlantycki. W ramach reformy od lipca 2000 roku powołano: Region Północny i Region Południowy.

Maszyny Rafale wyparły samoloty Mirage F1, Jaguar, Mirage 2000C, Mirage IV oraz F-8, Super Etendard i Etendard IVP.

W 2006 roku zmieniono oznaczenia samolotów. Dotychczasowo wskazywały one na przynależność do eskadry i dywizjonu. Np. 2-EF oznacza 2 pułk 1 dywizjonu "Cigonges" (E). Kolejna litera oznaczać miała samolot w dywizjonie według ICAO. Obecnie numer poprzedzający przynależność eskadry został zmieniony na numer bazy lotniczej, który jest każdorazowo zmieniany w przypadku przebazowania.

Francuska doktryna odstraszania, nie zmieniła swoich głównych celów od 1964 roku, a jedynie zmieniono cele strategiczne ze względu na zakończenie okresu zimnej wojny. Głównym zadaniem jest obrona niepodległości, zapewnienie spokoju i obrona interesów Francji.

Od 2008 roku weszła w życie reforma organizacyjna, w ramach której zlikwidowano 12 baz lotniczych, zmniejszono liczbę dowództw z 14 do 7.

W 2010 zlikwidowano regiony lotnicze, zastępując je dowództwami.

Bazują one na samolotach własnej produkcji, a także po części na samolotach hiszpańskich, amerykańskich i brazylijskich. Obecnie dysponują największym w Europie potencjałem bojowym (także marynarka posiada własne myśliwce) oraz są drugimi po Royal Air Force pod względem całościowego potencjału.

W 2010 roku rząd USA i Direction Générale de l'Armement (DGA, francuska agencja ds. uzbrojenia) zawarły w ramach programu Foreign Military Sale porozumienie w sprawie modernizacji samolotów wczesnego ostrzegania i kierowania (AWACS) Boeing E-3F Sentry do standardu E-3F . Wszystkie maszyny dostarczono w latach 2014–2016.

W listopadzie 2014 roku zakupiono 8 samolotów transportowo-tankujących Airbus A330MRTT.

22 grudnia 2015 zakupiono od Airbus Helicpoters 7 sztuk śmigłowców szturmowych Tiger HAD. W dniu 30 grudnia 2016 roku francuska agencja ds. zakupów wojskowych (DGA) podpisała ze szwajcarskim przedsiębiorstwem Pilatus Aircraft kontrakt w sprawie nabycia 17 turbośmigłowych samolotów szkolnych PC-21 będą one używane w jednostkach Armee de l’Air do szkolenia pilotów wojskowych.

II poziomy dowodzenia

Francuskie siły powietrzne zbudowane są na zasadzie oddzielnej odpowiedzialności za rozkazy obejmujące działania zbrojne, rozkazy operacyjne oraz rozkazy o charakterystyce logistycznej.

Bazy wojskowe

Samoloty Mirage 2000

Baza Lotnicza (BL) jest podstawowym miejscem stacjonowania bojowych sił powietrznych. Dowódca bazy rozporządza wszystkimi samolotami które tam stacjonują oraz około 600-3500 ludźmi. Do zadań dowódcy należy nadzór nad wykonywaniem rozkazów. Siły powietrzne zorganizowane są na zasadzie sił szybkiego reagowania, zarówno w kraju jak i za granicą, co pozwala na tworzenie baz poza granicami Francji, a także w jej departamentach i terytoriach zamorskich.

Rozmieszczenie eskadr bojowych

• 102 BL Dijon
  • 1/2 esk. "Cigognes" (Mirage 2000-5)
  • 2/2 esk. "Cote d'Or" (Mirage 2000-5)
• 103 BL Cambrai
  • 1/12 esk. "Cambresis" (Mirage 2000C RDI)
  • 1/12 esk. "Picardie" (Mirage 2000C RDI)
• 112 BL Reims
  • 1/33 esk. "Belfort" (Mirage F1 CR)
  • 2/33 esk. "Savoie" (Mirage F1 CR)
• 113 BL Saint-Dizier
  • 1/7 esk. "Provence" (Rafale B/C)
• 115 BL Orange
  • 2/5 esk. "Ile de France" (Mirage 2000B/C RDI)
• 116 BL Luxeuil
  • 881/4 esk. "Douphine" (Mirage 2000N)
  • 2/4 esk. "Lafayette" (Mirage 2000N)
• 118 BL Mont-de-Marsan
  • 2/30 esk. "Normandie-Niemen" (Rafale F3)
• 132 BL Colmar
  • 1/30 esk. "Alsace" (Mirage F1 CT)
  • 2/30 esk. "Normandie-Niemen" (Mirage F1 CT)
• 133 BL Nancy
  • 1/3 esk. "Navarre" (Mirage 2000D)
  • 2/3 esk. "Champagne" (Mirage 2000D)
  • 3/3 esk. "Ardennes" (Mirage 2000D)
• 188 BL Djiboutti
  • 4/33 esk. "Vexin" (Mirage 2000B/C)

Wyposażenie

Obecne

Samolot	Zdjęcie	Producent	Typ	Wersja	Liczba sztuk	W służbie	Uwagi
Samoloty myśliwskie
	Dassault Rafale	Francja	wielozadaniowy 4,5 generacji	Rafale B Rafale C	51 47	2006	W 2007 rozbił się jeden Rafale B. 40 egzemplarzy przystosowana do przenoszenia pocisków atomowych ASMP-A. Dodatkowo, 40 Rafale M używanych jest przez francuską marynarkę wojenną na atomowym lotniskowcu Charles de Gaulle.
	Dassault Mirage 2000	Francja	wielozadaniowy 4 generacji uderzeniowy / myśliwsko-bombowy	2000-5F 2000D	26 65	1993 1995	Łącznie użytkowanych 91 sztuk. Dodatkowo 8 sztuk wersji 2000C zostało wydzierżawionych. Dodatkowe 7 sztuk wersji 2000B służą jako samoloty szkoleniowe. 48 sztuk przeznaczonych do modernizacji, z czego 36 zmodernizowano (stan na 01.2023). Wszystkie Mirage 2000 mają być docelowo zastąpione przez samoloty Rafale.
					200
Wczesnego ostrzegania i powietrzne tankowce
	Boeing KC-135 Stratotanker	Stany Zjednoczone	tankowiec/transportowy	C-135FR KC-135R	11 3	1985	Płatowce powstały de facto w 1965. Zamówiono dziewięć Airbus A330 MRTT dla ich zastąpienia.
	Boeing E-3 Sentry	Stany Zjednoczone	AWACS	E-3F	4	1991
	Transall C-160	Francja	ELINT	C-160G Gabriel	2	1989
	Airbus A330 MRTT	Francja	tankowiec/transportowy		1
					20
Samoloty transportowe
	Airbus A310	Francja	transport pasażerski/medyczny	A310-304	3	1994
	Airbus A340	Francja	transport pasażerski/medyczny	A340-211	2	2006
	Airbus A400M	Francja	taktyczny transportowiec	A400M	14	2013	Zamówiono 50.
	Lockheed C-130 Hercules	Stany Zjednoczone	taktyczny transportowiec	C-130H C-130H-30	7 7	1987 1988	Zamówiono 2 C-130J i 2 KC-130J.
	Transall C-160	Francja	taktyczny transportowiec	C-160R	18	1982	R od Renové.
	CASA CN-235	Hiszpania	lekki transportowiec	CN-235-200 CN-235-300	18 9	1991 2011	1 utracono.
	de Havilland Canada DHC-6 Twin Otter	Kanada	lekki transportowiec	DHC-6	4	1978
	Airbus A330	Francja	transport VIP-ów	A330-223	1	2010	Samolot prezydenta (F-RARF), wyprodukowany w 1998 dla Swiss, odkupiony od Air Caraïbes, zastąpił 2 A319 CJ (F-RBFA, F-RBFB).
	Dassault Falcon 900	Francja	transport VIP-ów	Falcon 900	2	1987	Falcony 50 i 900 mają być zastąpione przez 4 Falcony 2000LX.
	Dassault Falcon 2000	Francja	transport VIP-ów	2000LX	2	2013	Zamówiono 4.
	Dassault Falcon 7X	Francja	transport VIP-ów	Falcon 7X	2	2009
	Socata TBM	Francja	transportowy/VIP	TBM 700	15	1992
					108
Samoloty szkolno-treningowe
	Dassault Mirage 2000	Francja	szkolenie zaawansowane	2000B	7	1993
	Dassault/Dornier Alpha Jet	Francja	szkolenie zaawansowane	Alpha Jet E	18	1979
	Embraer 121 Xingu	Brazylia	szkolenie podstawowe	EMB 121	23	1982
	Socata TB	Francja	szkolenie podstawowe	TB 30 Epsilon	33	1985
	Pilatus PC-21	Szwajcaria	szkolenie zaawansowane		26	2018
	Grob G-120A	Niemcy	szkolenie wstępne		18	2007	Cassidian Aviation Training Services (CATS).
	Cirrus SR20	Stany Zjednoczone	szkolenie wstępne szkolenie nawigatorów	SR20 SR22	3	2012	CATS, zamówiono 16 SR20 i 7 SR 22.
	Walter Extra 300	Niemcy	treningowy	Extra 300SC	3	2008	Grupa akrobacyjna.
					155
Śmigłowce
	Aérospatiale SA 330 Puma Eurocopter AS 532 Cougar	Francja	śmigłowiec transportowy SAR	SA 330 AS 332L	26 3	1974 1980
	Eurocopter EC725 Caracal	Francja	Combat SAR	EC725R2	12	2005
	Eurocopter AS332 Super Puma	Francja	śmigłowiec VIP	AS 532UL	3	?
	Eurocopter AS 555 Fennec	Francja	wielozadaniowy	AS 555AN	40	1986
					84
Bezzałogowe aparaty latające
	EADS Harfang	Francja Izrael	Taktyczny BSL	Eagle One	4	2008
	MQ-9 Reaper	Stany Zjednoczone	Taktyczny BSL	Eagle One	2	2013	Zamówiono 12.
Systemy przeciwlotnicze
	SAMP/T		naziemny system przeciwlotniczy i antyrakietowy o zasięgu ponad 100 km		8 baterii
Suma
					606

Flota rządowa składająca się z: 1 Airbus A330-200, 2 Falcon 7X, 2 Falcon 900, 2 Falcon 50, 7 TBM 700 i 3 Super Puma jest obsługiwana przez eskadrę sił powietrznych ETEC 65 (Escadron de transport, d'entraînement et de calibrage 00.065 ), ale nie podlega dowództwu sił powietrznych, a bezpośrednio Ministerstwu Obrony, dlatego te samoloty mogą być uznawane za odrębne od wyposażenia Armée de l'air.

Wycofane

MS.406 był podstawowy myśliwcem Armée de l’air podczas Bitwy o Francję.

Curtiss H75-C1 i Dewoitine D.520 miały przeciwstawić się Bf 109 Luftwaffe.

Dassault MD 454 Mystère IV

Dassault Mirage III

Dassault Mirage IV

Nord N2501 Noratlas

Airbus A319CJ

Embraer EMB 312 Tucano

Myśliwce/myśliwsko-bombowe

• Morane-Saulnier M.S.225 – 56 w latach 1933—1940.
• Dewoitine D.510 – 286 w latach 1935—1940.
• Loire 46 – 60 w latach 1936—1940.
• Blériot-SPAD S.510 – 60 w latach 1936—1940.
• Potez 63 – 700 w latach 1938—1942.
• Morane-Saulnier MS.406 – 1000 w latach 1938—1948.
• Bloch MB.152 – 120 w latach 1939—1940.
• Koolhoven F.K.58 – 18 w latach 1939—1940.
• Curtiss Hawk 75A-1/H75-C1 – 416 w latach 1939—1942.
• Dewoitine D.520 – 351 w latach 1940—1953 (także treningowe).
• Arsenal VG 33 – 19 w 1940.
  • Wolna Francja: Supermarine Spitfire, Jak-3, Bell P-39 Airacobra, Curtiss P-40 Warhawk, Republic P-47 Thunderbolt.
• Republic P-47 Thunderbolt – 446 P-47D od 1943.
• de Havilland Mosquito – 114 po 1944.
• Gloster Meteor – 15 T7, 41 NF11, 4 NF-12 (ośrodek CEV) w latach 1948—1967.
• de Havilland Vampire (F.1/FB.5) – 123 od 1948.
• Sud-Est SE 535 Mistral (FB.53) – 250 od 1951.
• Republic F-84 Thunderjet – 354 od 1952 (z donacji USA).
• Dassault MD 450 Ouragan – 350 w latach 1952—1961 (za donacje USA).
• Dassault MD 454 Mystère IV – 223 w latach 1953—1985 (także treningowe).
• Dassault MD 452 Mystère II – 166 w latach 1954—1963.
• Republic F-84F Thunderstreak – 250 od 1955 (z donacji USA).
• North American F-86 Sabre (Fiat F-86K) – 62 od 1956.
• Dassault Super Mystère – 144 w latach 1956—1977.
• North American F-100 Super Sabre – 85 D i 15 F w latach 1958—1978 (z donacji USA).
• Dassault Mirage III – 410 w latach 1961—1999.
• Dassault Mirage 5 – 58 w latach 1972—1994.
• SEPECAT Jaguar – 200 w latach 1973—2005.
• Dassault Mirage F1 – 246 w latach 1973—2014.

Bombowce/rozpoznawcze

• Potez 540 – 192 w latach 1934—1940.
• Amiot 143 – 138 w latach 1935—1944.
• Bloch MB.200 – 208 w latach 1935—1940.
• Bloch MB.210 – 257 w latach 1936—1945.
• Bloch MB.131 – 141 w latach 1938—1940.
• Lioré & Olivier LeO 451 – 222 w latach 1938—1957.
• Breguet Bre.693 – 211 w latach 1939—1940.
• Bloch MB.174 – 84 w latach 1940—1944.
• Martin Maryland – 215 w 1940.
• Douglas DB-7 – 64 w 1940.
  • Wolna Francja: Bristol Blenheim, Martin B-26 Marauder.
• North American P-51 Mustang – 13 F-6C, F-6D w latach 1944—1952 (z donacji USA).
• Douglas SBD Dauntless (z donacji USA).
• Douglas A-26 Invader – 219 od 1951 (z donacji USA).
• English Electric Canberra – 6 od 1954 (dla testów).
• Republic RF-84F Thunderflash – 89 od 1955 (z donacji USA).
• Sud Aviation Vautour II – 112 w latach 1958—1979.
• Douglas A-1 Skyraider – 113 od 1960 (z donacji USA).
• Dassault Mirage IV – 62 w latach 1964—2005 (bombowce w 1996).
• Douglas DC-8 – 1 DC-8-53 w latach 1976—2001, 1 DC-8-72 1999—2004 (ELINT).

Transportowe/użytkowe

• Potez 29 – 120 w latach 1933—1940.
• Potez 650 – 15 w latach 1937—1940.
• Bloch MB.220 – 16 w 1940.
• Douglas C-47 Skytrain – 145 od 1944 (z donacji USA).
• Siebel Si 204/Nord NC-702 od 1945.
• Junkers Ju 52 (Amiot AAC 1 Toucan) od 1945.
• Sud-Ouest Bretagne – około 20 po 1945.
• Dassault MD 315 Flamant – 295 w latach 1949—1981.
• Nord Noratlas/N2501 – 208 w latach 1953—1989.
• Morane-Saulnier MS.760 – 72 w latach 1959—1997 (także treningowe).
• Sud Aviation Caravelle – 9 od 1962.
• Douglas DC-7 – 2 od 1963.
• Douglas DC-8 – 6 w latach 1966—2004.
• Breguet 941 – 4 w latach 1967—1974.
• Nord N 262D Frégate – 24 w latach 1967—2004 (także treningowe).
• Douglas DC-6 – 14 od 1967.
• Dassault Falcon 20C/E/F – 18 od 1967.
• Transall C-160 – 50 C-160F, 29 C-160NG (R po modernizacji) od 1967.
• Dassault Falcon 50 – 2 Mystère 50 w latach 1979—2014.
• CASA C-212 – 9 od 1988.
• Airbus A319 CJ – 2 w latach 2002—2010.

Treningowe

• Hanriot H.230 – 35 w 1940.
• North American BT-9 – 111 w 1940.
• Lockheed T-33 Shooting Star – 222 w latach 1951—1985 (z donacji USA).
• North American T-6 Texan – 55 od 1952 (z donacji USA).
• Fouga CM.170 Magister – 397 w latach 1956—1985.
• North American T-28 Trojan – 150 od 1959 (T-28A dozbrojone jako Fennec do walki w Algierii).
• Jodel D.140 – od 1966.
• Dassault/Dornier Alpha Jet – 176 od 1979.
• Pilatus PC-7 – 5 od 1991.
• Embraer EMB 312 Tucano – 50 w latach 1993—2009.

Śmigłowce

• Aérospatiale Super Frelon
• Aérospatiale Alouette III – w latach 1972—2004.

Bibliografia

• Tadeusz Wróbel, Skrzydła V Republiki, [w:] „Polska Zbrojna” nr 12/2008, ss.50-51