Przejdź do zawartości

Racjonalizm

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Aprioryzm)

Racjonalizm (łac. ratio „rozum”; rationalis „rozumny, rozsądny”) – ogólna nazwa różnych stanowisk, podkreślających znaczenie rozumu lub ewentualnie racjonalności. Najbardziej ogólne i istotne są racjonalizm filozoficzny i światopoglądowy.

Filozofia

[edytuj | edytuj kod]
  • racjonalizm filozoficzny (racjonalizm metodologiczny, aprioryzm) – nurt i stanowisko epistemologiczne, którego charakterystycznymi cechami jest podkreślanie rozumowań apriorycznych. Jego przeciwieństwem jest empiryzm.
    • racjonalizm kontynentalny, racjonalizm nowożytny – najbardziej znana postać racjonalizmu metodologicznego, rozwinięta w XVII i XVIII w.
  • racjonalizm genetyczny – stanowisko filozoficzne, zgodnie z którym umysł zawiera pewne treści (wiedzę, idee, uposażenie mentalne) wcześniejsze lub niezależne od doświadczenia. Często wiąże się z racjonalizmem filozoficznym.
  • krytyczny racjonalizm – stanowisko w filozofii nauki opracowane przez Karla Poppera.
  • antyirracjonalizm – stanowisko metodologiczne, według którego wartościowe jest jedynie poznanie racjonalne (tj. intersubiektywnie komunikowalne i kontrolowalne); przeciwieństwo irracjonalizmu.

Światopogląd

[edytuj | edytuj kod]