Aparatura chemiczna (technika)

Aparatura chemiczna – zespół aparatów i urządzeń (niekiedy również maszyn), stosowanych w przemyśle chemicznym i przetwórstwie (np. przetwórstwo ropy naftowej, owoców i warzyw, włókien naturalnych, sztucznych i syntetycznych) w czasie realizacji różnych procesów i operacji jednostkowych, będących elementami procesów produkcyjnych. Aparatura chemiczna jest projektowana z wykorzystaniem zasad inżynierii chemicznej i procesowej^[1]^[a]

Rodzaje aparatury chemicznej (przykłady)

Zbiorniki gazu w *Mineralölraffinerie Oberrhein* (MiRO)

Zobacz multimedia związane z tematem: Zbiorniki fermentacyjne

Zobacz multimedia związane z tematem: Techniki rozdzielania

Zobacz multimedia związane z tematem: Kompresory

Zobacz multimedia związane z tematem: Pompy

Zobacz multimedia związane z tematem: Wymienniki ciepła

Operacja	Aparatura^[1]
Magazynowanie ciał stałych, cieczy i gazów	silos, cysterna
Transport i dozowanie ciał stałych	dźwignica, podajniki ciał stałych
Transport cieczy	Pompa strumieniowa, pompa próżniowa
Sprężanie gazów	sprężarka wyporowa, sprężarka wirowa
Rozdrabnianie	kruszarka, młyn
Sortowanie, separacja, przesiewanie	klasyfikator pneumatyczny (sortownik pneumatyczny), klasyfikator hydrauliczny, (sortownik hydrauliczny), przesiewacz, sito, separatory
Mieszanie	mieszalniki cieczy, mieszalniki ciał stałych
Rozdzielanie ciekłych układów niejednorodnych	odstojniki-klarowniki (sedymentacja), filtr, wirówka, hydrocyklon
Odpylanie i odkraplanie gazów	komora pyłowa, odpylacz inercyjny, cyklon, odpylacz filtracyjny, elektrofiltr, odpylacz mokry (skruber), odkraplacz, odemglacz
Wymiana ciepła	regenerator ciepła, pompa ciepła
Odparowanie	wyparka z cyrkulacją naturalną i wymuszoną, wyparka cienkowarstwowa; bateria wyparna, wyparka płytowa wyparka mechaniczna
Krystalizacja	krystalizatory z chłodzeniem, z odparowaniem rozpuszczalnika, z reakcją chemiczną i wysalaniem, rekrystalizatory
Destylacja i rektyfikacja	aparaty destylacyjne (destylatory), aparaty rektyfikacyjne (kolumna rektyfikacyjna)
Absorpcja	absorber (aparat absorpcyjny)
Adsorpcja i wymiana jonowa	adsorber, wymiennik jonowy
Ługowanie i ekstrakcja	ekstraktory
Suszenie	suszarki: konwekcyjna, przeponowo-kontaktowa, promiennikowa (radiacyjna), dielektryczna, mikrofalowa
Granulacja	granulatory: mieszalnikowe, ciśnieniowe, termiczne, natryskowe, dyspersyjne; granulacja w cieczy
Separacja	separatory, np. separator membranowy
Piece	piec komorowy, tunelowy, szybowy, półkowy, obrotowy, pyłowy, fluidalny, rurowy, elektryczny
Reakcje chemiczne, reakcja elekrochemiczna, proces biochemiczny	reaktory elektrochemiczne (np. elektrolizery), reaktory termiczne (piece); plazmowy, fotochemiczny, radiacyjny, kriogeniczny; bioreaktory
Chłodnictwo	aparatura chłodnicza

Symbole aparatów i sprzętu według ISO 14617

Osobny artykuł: Schemat orurowania i oprzyrządowania.

**Symbole aparatów chemicznych i sprzętu^[2] (ISO 14617)**
Rurociąg	Rurociąg izolowany termicznie	Rurociąg z płaszczem	Rurociąg z płaszczem grzejnym lub chłodzącym
Autoklaw	Mieszalnik	Poziomy zbiornik ciśnieniowy	Pionowy zbiornik ciśnieniowy
Pompa	Pompa próżniowa lub kompresor	Worek	Butla gazowa
Wentylator	Wentylator osiowy	Wentylator promieniowy	Osuszacz
Kolumna z wypełnieniem	Kolumna półkowa	Piec	Chłodnia kominowa
Wymiennik ciepła	Wymiennik ciepła	Chłodnica	Płytowy wymiennik ciepła
Rurowy wymiennik ciepła	Rurowy wymiennik ciepła	U-rurowy wymiennik ciepła	Spiralny wymiennik ciepła
Zawór bezpieczeństwa	Zawór bezpieczeństwa	Filtr powietrza	Lej
Odwadniacz	Wziernik	Zawór redukcyjny	Rurociąg elastyczny
Zawór	Zawór regulacyjny	Zawór ręczny	Przepustnica
Zawór iglicowy	Zawór motylkowy	Zawór membranowy	Zawór kulowy

Stowarzyszenia specjalistów w zakresie aparatury chemicznej

Wydawnictwa dotyczące aparatury chemicznej

Artykuły dotyczące aparatury i urządzeń dla przemysłu, np. przemysłu chemicznego, energetyki, gospodarki komunalnej i ochrony środowiska, zajmują się czasopisma naukowo-techniczne, takie jak Inżynieria i Aparatura Chemiczna^[5], Hydraulika i Pneumatyka, Tribologia, Mechanik, Pomiary, Automatyka, Kontrola, Przegląd Spawalnictwa, Wiadomości SIMP, Ochrona przed korozją (czasopismo)^[6]. Przedstawiane zagadnienia badawcze i projektowo-konstrukcyjne oraz problemy praktyczne ilustrują przykłady:

Intensyfikacja procesów prowadzonych w reaktorach trójfazowych ze stałym złożem poprzez zastosowanie operacji periodycznych^[7],
Wpływ ciśnienia na konwersję paliw gazowych w strukturalnych reaktorach katalitycznych^[8],
Powiększanie skali suszenia fluidalnego w oparciu o koncepcję uogólnionej krzywej kinetycznej^[9],
Badanie profili stężeń wody w złożu adsorbentu podczas osuszania parowej mieszaniny etanol - woda^[10],
Numeryczne modelowanie pola prędkości płynu i stężenia nośnika w zawiesinie w bioreaktorze z mieszadłem^[11]
Wpływ typu górnego mieszadła na wymianę masy między gazem a cieczą w układach wielofazowych^[12],
Pomiary lokalnych wartości stężenia w reaktorze przepływowym^[13],
Mieszanie zawiesin za pomocą mieszadła turbinowego z wygiętymi łopatkami^[14],
Zastosowanie przesiewaczy dwuczęstościowych w przemyśle spożywczym^[15],
Wykorzystanie teorii ruchu falowego w badaniach nad procesami rozwarstwiania się emulsji spożywczych^[16],
Rozwój konstrukcji rozdrabniaczy biomateriałów. Część II: Opis badań^[17],
Możliwości zmniejszenia hałasu technologicznego przecinarek tarczowych do drewna^[18].

Przykładowe katalogi

Zakład Budowy Aparatury Chemicznej w Tarnowie^[19]
Orlenprojekt; Dział Aparatury Chemicznej i Maszyn Wirujących^[20]
Fabryka Aparatury Chemicznej Chemomet^[21]

Uwagi

↑ Aparaturą chemiczną są nazywane są również elementy wyposażenia laboratoriów chemicznych (zobacz: sprzęt laboratoryjny)

Przypisy

↑ ^a ^b Jerzy Warych: Aparatura chemiczna i procesowa (wyd. 1 online, wyd. 2, wyd. 3). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej (Wydz. Inżynierii Chemicznej i Procesowej), 2004. ISBN 83-7207-445-3.
↑ Józef Kępiński: Technologia chemiczna nieorganiczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN, 1964, s. 18-19.
↑ Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. [w:] Strona główna [on-line]. www.sitpchem.org.pl. [dostęp 2011-09-08]. (pol.).
↑ Stowarzyszenie Inżynierów Mechaników Polskich. [w:] Strona główna [on-line]. www.simp.pl. [dostęp 2011-09-08]. (pol.).
↑ Inżynieria i Aparatura Chemiczna (dwumiesięcznik). [w:] Strona główna [on-line]. BazTech baztech.icm.edu.pl/. [dostęp 2011-09-08]. (pol.).
↑ Ochrona przed korozją. [w:] Strona główna [on-line]. SIGMA-NOT. [dostęp 2011-09-08]. (pol.).
↑ G. Bartelmus, A. Gancarczyk, T. Krótki. Intensyfikacja procesów prowadzonych w reaktorach trójfazowych ze stałym złożem poprzez zastosowanie operacji periodycznych. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 15–16, 2010. SIMP. (pol.).
↑ W. M. Budzianowski. Wpływ ciśnienia na konwersję paliw gazowych w strukturalnych reaktorach katalitycznych. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 21–22, 2010. SIMP. (pol.).
↑ W. Ciesielczyk, J. Iwanowski, A. Kamińska. Powiększanie skali suszenia fluidalnego w oparciu o koncepcję uogólnionej krzywej kinetycznej. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 27–38, 2010. SIMP. (pol.).
↑ M. Gwadera,A. Kubala, K. Kupiec. Badanie profili stężeń wody w złożu adsorbentu podczas osuszania parowej mieszaniny etanol - woda. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 49–50, 2010. SIMP. (pol.).
↑ J. Karcz, A. Raducka. Numeryczne modelowanie pola prędkości płynu i stężenia nośnika w zawiesinie w bioreaktorze z mieszadłem. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 59–60, 2010. SIMP. (pol.).
↑ A. Kiełbus-Rąpała, J. Karcz. Wpływ typu górnego mieszadła na wymianę masy między gazem a cieczą w układach wielofazowych. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 61–62, 2010. SIMP. (pol.).
↑ Ł. Makowski, W. Orciuch. Pomiary lokalnych wartości stężenia w reaktorze przepływowym. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 69–70, 2010. SIMP. (pol.).
↑ D. Ceres, T. Jirout, F. Rieger. Mieszanie zawiesin za pomocą mieszadła turbinowego z wygiętymi łopatkami. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 7–8, 2011. SIMP. (pol.).
↑ R. Modrzewski, P. Wodziński. Zastosowanie przesiewaczy dwuczęstościowych w przemyśle spożywczym. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 27–38, 2011. SIMP. (pol.).
↑ J. Sęk, D. Głąbała. Wykorzystanie teorii ruchu falowego w badaniach nad procesami rozwarstwiania się emulsji spożywczych. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 39–40, 2011. SIMP. (pol.).
↑ A. Tomporowski. Rozwój konstrukcji rozdrabniaczy biomateriałów. Część II: Opis badań. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 77–78, 2011. SIMP. (pol.).
↑ J. Sadowski. Możliwości zmniejszenia hałasu technologicznego przecinarek tarczowych do drewna. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 71–72, 2011. SIMP. (pol.).
↑ Zakład Budowy Aparatury Chemicznej w Tarnowie. www.zbach.tarnow.pl. [dostęp 2011-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-07)]. (pol.).
↑ Dział Aparatury Chemicznej i Maszyn Wirujących. www.orlenprojekt.pl. [dostęp 2011-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-20)]. (pol.).
↑ Fabryka Aparatury Chemicznej Chemomet. katalog.pf.pl. [dostęp 2011-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-11)]. (pol.).

[2] Aparaturą chemiczną są nazywane są również elementy wyposażenia laboratoriów chemicznych (zobacz: sprzęt laboratoryjny)

[Warych-1] Jerzy Warych: Aparatura chemiczna i procesowa (wyd. 1 online, wyd. 2, wyd. 3). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej (Wydz. Inżynierii Chemicznej i Procesowej), 2004. ISBN 83-7207-445-3.

[Kępiński-3] Józef Kępiński: Technologia chemiczna nieorganiczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN, 1964, s. 18-19.

[SITPChem-4] Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. [w:] Strona główna [on-line]. www.sitpchem.org.pl. [dostęp 2011-09-08]. (pol.).

[SIMP-5] Stowarzyszenie Inżynierów Mechaników Polskich. [w:] Strona główna [on-line]. www.simp.pl. [dostęp 2011-09-08]. (pol.).

[InżApChem-6] Inżynieria i Aparatura Chemiczna (dwumiesięcznik). [w:] Strona główna [on-line]. BazTech baztech.icm.edu.pl/. [dostęp 2011-09-08]. (pol.).

[Ochr_przed_kor-7] Ochrona przed korozją. [w:] Strona główna [on-line]. SIGMA-NOT. [dostęp 2011-09-08]. (pol.).

[Bartelmus-8] G. Bartelmus, A. Gancarczyk, T. Krótki. Intensyfikacja procesów prowadzonych w reaktorach trójfazowych ze stałym złożem poprzez zastosowanie operacji periodycznych. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 15–16, 2010. SIMP. (pol.).

[Budzianowski-9] W. M. Budzianowski. Wpływ ciśnienia na konwersję paliw gazowych w strukturalnych reaktorach katalitycznych. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 21–22, 2010. SIMP. (pol.).

[Ciesielczyk-10] W. Ciesielczyk, J. Iwanowski, A. Kamińska. Powiększanie skali suszenia fluidalnego w oparciu o koncepcję uogólnionej krzywej kinetycznej. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 27–38, 2010. SIMP. (pol.).

[Gwadera-11] M. Gwadera,A. Kubala, K. Kupiec. Badanie profili stężeń wody w złożu adsorbentu podczas osuszania parowej mieszaniny etanol - woda. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 49–50, 2010. SIMP. (pol.).

[Karcz_Raducka-12] J. Karcz, A. Raducka. Numeryczne modelowanie pola prędkości płynu i stężenia nośnika w zawiesinie w bioreaktorze z mieszadłem. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 59–60, 2010. SIMP. (pol.).

[Kiełbus-Rąpała-13] A. Kiełbus-Rąpała, J. Karcz. Wpływ typu górnego mieszadła na wymianę masy między gazem a cieczą w układach wielofazowych. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 61–62, 2010. SIMP. (pol.).

[Makowski-14] Ł. Makowski, W. Orciuch. Pomiary lokalnych wartości stężenia w reaktorze przepływowym. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 69–70, 2010. SIMP. (pol.).

[Ceres-15] D. Ceres, T. Jirout, F. Rieger. Mieszanie zawiesin za pomocą mieszadła turbinowego z wygiętymi łopatkami. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 7–8, 2011. SIMP. (pol.).

[Modrzewski-16] R. Modrzewski, P. Wodziński. Zastosowanie przesiewaczy dwuczęstościowych w przemyśle spożywczym. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 27–38, 2011. SIMP. (pol.).

[Sęk-17] J. Sęk, D. Głąbała. Wykorzystanie teorii ruchu falowego w badaniach nad procesami rozwarstwiania się emulsji spożywczych. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 39–40, 2011. SIMP. (pol.).

[Tomporowski-18] A. Tomporowski. Rozwój konstrukcji rozdrabniaczy biomateriałów. Część II: Opis badań. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 77–78, 2011. SIMP. (pol.).

[Sadowski-19] J. Sadowski. Możliwości zmniejszenia hałasu technologicznego przecinarek tarczowych do drewna. „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, s. 71–72, 2011. SIMP. (pol.).

[zbach-20] Zakład Budowy Aparatury Chemicznej w Tarnowie. www.zbach.tarnow.pl. [dostęp 2011-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-07)]. (pol.).

[orlenpr-21] Dział Aparatury Chemicznej i Maszyn Wirujących. www.orlenprojekt.pl. [dostęp 2011-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-20)]. (pol.).

[Chemomet-22] Fabryka Aparatury Chemicznej Chemomet. katalog.pf.pl. [dostęp 2011-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-11)]. (pol.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

Rys historyczny	Metoda Habera i Boscha Friedrich Bergius Carl Bosch George E. Davis Fritz Haber John William Hinchley Arthur D. Little Lewis Norton Stanisław Bretsznajder Janusz Ciborowski Tadeusz Hobler Ernest Pischinger Józef Szarawara Józef Zawadzki
Fundamentalne nauki podstawowe	Nauki podstawowe: biochemia chemia analityczna chemia fizyczna (termodynamika chemiczna, kinetyka chemiczna, kataliza) chemia nieorganiczna chemia organiczna elektrochemia
Powiązane nauki stosowane	Nauki stosowane (wykaz dyscyplin nauk technicznych): automatyka badania materiałowe ekonomia inżynieria produkcji inżynieria środowiska ochrona środowiska
Podstawowe pojęcia	operacja jednostkowa proces jednostkowy proces produkcyjny proces technologiczny przemiana fazowa reakcja chemiczna
Operacje jednostkowe	absorpcja absorpcja membranowa adsorpcja desorpcja destylacja destylacja prosta destylacja równowagowa destylacja wielostopniowa destylacja azeotropowa destylacja cząsteczkowa destylacja ekstrakcyjna destylacja membranowa destylacja zeotropowa destylacja pod zmniejszonym ciśnieniem destylacja z parą wodną dializa ekstrakcja ekstrakcja membranowa filtrowanie fluidyzacja krystalizacja ługowanie mieszanie mikrofiltracja nanofiltracja odpylanie odwrócona osmoza operacje mechaniczne perwaporacja przesiewanie rektyfikacja rozdrabnianie sedymentacja separacja cieczy separacja gazów separacja ciał stałych skraplanie suszenie transport masy ultrafiltracja wymiana cieplna wymrażanie
Procesy jednostkowe	procesy spalania procesy zgazowania procesy z reakcjami gazowymi procesy kontaktowe acylowanie alkilowanie alkoholiza diazowanie elektroliza estryfikacja fermentacja halogenowanie hydroliza kondensacja nitrowanie poliaddycja polikondensacja polimeryzacja redukcja sulfonowanie utlenianie
Technologia chemiczna	metoda Solvaya metoda Habera i Boscha biotechnologia nanotechnologia technologia drewna technologia olejków eterycznych technologia polimerów technologia włókien sztucznych
Inżynieria chemiczna i procesowa	procesy dynamiczne procesy cieplne procesy dyfuzyjne projektowanie absorberów projektowanie adsorberów projektowanie ekstraktorów projektowanie kolumn rektyfikacyjnych projektowanie mieszalników projektowanie reaktorów projektowanie rurociągów projektowanie separatorów projektowanie systemów produkcyjnych projektowanie wymienników ciepła
Aparatura chemiczna (technika)	aerofiltr adsorber autoklaw biofiltr bioreaktor bioskruber chłodnia chłodnictwo chłodziarka cyklon (separator) cyklon mokry ekstraktor elektrofiltr fermentor filtr (mechanika) filtr powietrza (technika) flotator kocioł płomienicowo-płomieniówkowy kocioł płomienicowo-płomieniówkowy kolumna rektyfikacyjna kolumna rektyfikacyjna (technika) komin łańcuch chłodniczy materiały konstrukcyjne mieszadło mechaniczne mieszadło mechaniczne (technika) mieszalnik mieszalnik cyrkulacyjny mieszalnik pneumatyczny mieszalnik stacjonarny ochrona metali przed korozją odpylacz odstojnik osadnik Imhoffa parownik piec muflowy pompa ciepła przegrzewacz reaktor chemiczny reaktor fluidalny reaktor kontaktowy reaktor okresowy reaktor półprzepływowy reaktor próżniowy reaktor przepływowy reaktor rurowy reaktor zbiornikowy rekuperator separator (kanalizacja) sito tankofermentor układ gazowo-parowy walczak wymiennik ciepła wytwornica pary
Stowarzyszenia naukowo-techniczne	Naczelna Organizacja Techniczna Polskie Towarzystwo Chemiczne Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego Amerykańskie Towarzystwo Chemiczne American Institute of Chemical Engineers Canadian Society for Chemical Engineers European Federation of Chemical Engineering
Wydawnictwa naukowo-techniczne	polskie: Chemical and Process Engineering (Inżynieria chemiczna i procesowa) Chemik Inżynieria i Aparatura Chemiczna Ochrona przed korozją Polish Journal of Chemical Technology Przemysł Chemiczny Wiadomości SIMP inne: The Chemical Engineer Chemical Engineering Research and Design Education for Chemical Engineers Food and Bioproducts Processing Loss Prevention Bulletin Process Safety and Environmental Protection