Przejdź do zawartości

Antoni Małecki (uczony)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Antoni Małecki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

16 lipca 1821
Objezierze

Data i miejsce śmierci

7 października 1913
Lwów

Zawód, zajęcie

historyk

podpis
Odznaczenia
Odznaka Honorowa za Dzieła Sztuki i Umiejętności (Austro-Węgry)
Antoni Małecki

Antoni Małecki (ur. 16 lipca 1821 w Objezierzu, zm. 7 października 1913 we Lwowie) – polski historyk literatury, historyk-mediewista, językoznawca, filolog klasyczny, heraldyk, dramaturg, slawista, rektor Uniwersytetu Lwowskiego, profesor uniwersytetów: Jagiellońskiego, Lwowskiego, oraz w Innsbrucku, poseł na Sejm Krajowy Galicji.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W 1841, po ukończeniu Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, wstąpił na uniwersytet w Berlinie, gdzie w owym czasie licznie kształciła się młodzież polska. Studiował filologię klasyczną, germanistykę, slawistykę, filozofię (m.in. pod kierunkiem K.L. Micheleta[1]) i historię (u Leopolda Rankego)[2])[3].

Fryderyk Henryk Lewestam napisał w „Tygodniku Ilustrowanym” z 12 grudnia 1863 o studentach polskich kształcących się na uniwersytecie berlińskim:

Ruch umysłowy w tej młodzieży, jej zapał do nauki, jej przeświadczenie o ważności duchowego swojego posłannictwa, rokowały najpiękniejsze nadzieje. Podczas kiedy studenci niemieccy trwonili dnie i noce na pijackich hulankach i pojedynkach, młodzi Polacy, ze wzrokiem niewzruszenie w świątynię nauk wlepionym, uzupełniali jednostronność cudzoziemskiej wszechnicy poważnymi studiami nad własną przeszłością, nad jej dziejami, literaturą, instytucjami społecznymi. Małecki był jednym z najgorliwiej i najgoręcej zabierających się do pracy około literatury ojczystej.


W grudniu 1844 obronił doktorat z filologii na podstawie rozprawy o szkole Platona. W lutym 1845 złożył w Berlinie egzamin na nauczyciela gimnazjalnego. W tym też roku rozpoczął pracę w poznańskim Gimnazjum św. Marii Magdaleny jako wykładowca języka polskiego, łaciny, greki oraz historii.

W latach 1850–1852 był profesorem nadzwyczajnym filologii klasycznej na Uniwersytecie Krakowskim.

W grudniu 1852 został usunięty z uniwersytetu za „brak politycznej lojalności” – sprzeciwiał się wprowadzeniu języka niemieckiego jako wykładowego do szkół średnich. W czerwcu 1853 na polecenie policji musiał opuścić Kraków.

Udał się do Poznania, gdzie otrzymał pracę w miejskiej szkole realnej jako wykładowca języka polskiego. Od 1854 do 1856 był profesorem filologii klasycznej na Uniwersytecie w Innsbrucku. Od 1856 był profesorem zwyczajnym na Uniwersytecie Lwowskim w katedrze literatury i języka polskiego; prowadził także wykłady z historii. Od 1864 był członkiem austriackiej Rady Szkolnej (Unterichtsrat) w Wiedniu. Współorganizował i był członkiem galicyjskiej Rady Szkolnej Krajowej. W latach 1872–1873 był rektorem Uniwersytetu Lwowskiego. W grudniu 1874 przeszedł na emeryturę.

Związany z Ossolineum – w latach 1869–1872 i 1882–1913 pełnił funkcję zastępcy kuratora Zakładu. Od 1871 był członkiem Rady Miejskiej Lwowa. W 1872 został członkiem Akademii Umiejętności; był także członkiem korespondentem Serbskiego Towarzystwa Naukowego w Belgradzie. Długoletni poseł na sejm krajowy galicyjski (1876–1889), a w 1881 został dożywotnim członkiem austriackiej Izby Panów. Był współzałożycielem Macierzy Polskiej we Lwowie, od 1888 na czele jej Rady Wykonawczej.

W latach 1873–1893 był współwydawcą serii „Monumenta Poloniae Historica”. W 1869 otrzymał tytuł członka honorowego Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego we Lwowie[4]. Był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[5]. W 1901 został prezesem nowo założonego we Lwowie Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej[6], stanowisko to piastował prawie 12 lat, do dnia swojej śmierci[7]. W 1905 został wybrany członkiem komisji mającej zbadać gospodarkę w fabryce wagonów w Sanoku celem rozpoznania jej nierentowności[8].

Antoni Małecki zmarł 7 października 1913 we Lwowie. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim. Był żonaty z Wincentyną z domu Kierską[9].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Beletrystyka

[edytuj | edytuj kod]
  • Dramaty:
    • List żelazny, 1854,
    • Grochowy wieniec, czyli Mazury w Krakowie, 1855,

Działalność naukowa

[edytuj | edytuj kod]
  • Redakcje naukowe:
    • Biblia Królowéj Zofii żony Jagiełły z Kodexu Szaroszpatackiego, Lwów: nakładem księcia Jerzego Henryka Lubomirskiego, 1871, s. 349.

Wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Gubrynowicz 1920 ↓, s. 17–18.
  2. Gubrynowicz 1920 ↓, s. 24–25.
  3. Mariola Hoszowska, Działalność Macierzy Polskiej we Lwowie w latach 1882–1894, „Galicja. Studia i Materiały”, 1/2015, s. 134–152 [dostęp 2021-01-18].
  4. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 1069.
  5. Bolesław Erzepki, Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Poznań 1896, s. 3.
  6. Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej za rok 1901, Lwów 1902 Nakładem Towarzystwa, s. 24.
  7. Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej za rok 1913, Lwów 1913 Nakładem Towarzystwa, s. 30.
  8. Strejk kowali. „Gazeta Sanocka”, s. 2, nr 68 z 16 kwietnia 1905. 
  9. Z żałobnej karty. „Nowości Illustrowane”. Nr 37, s. 15, 13 września 1913. 
  10. Rocznik Akademii Umiejętności w Krakowie. Rok 1898/9. Kraków: 1899, s. 6.
  11. Rocznik Akademii Umiejętności w Krakowie. Rok 1910/1911. Kraków: 1911, s. 6.
  12. Andrzej Romaniak: Medale, medaliony, plakiety. Katalog zbiorów. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2005, s. 32. ISBN 83-919305-8-0.
  13. Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8. Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka. Oddział Sanok, 1938, s. 6, 7, 12.
  14. Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 334, 366. ISBN 978-83-60380-26-0.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]