Antoni Jeziorański

Antoni Jeziorański
	generał
Data i miejsce urodzenia	13 czerwca 1821 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	16 lutego 1882 ; Lwów
	Przebieg służby
Stanowiska	instruktor Gwardii Narodowej (1848),; Pułkownik – naczelnik wojenny województwa rawskiego(14 stycznia 1863); generał – naczelnik wojenny województwa lubelskiego (1863–1864).
Główne wojny i bitwy	Wiosna ludów 1848,; powstanie węgierskie 1848 – Bitwa pod Temeszwarem; wojna krymska (1854–1855),; Powstanie styczniowe – bitwa pod Pieskową Skałą, Bitwa pod Kobylanką, Bitwa pod Hutą Krzeszowską.
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Antoni Jeziorański, ps. „Antoni Jovanovic” (ur. 13 czerwca 1821 w Warszawie, zm. 16 lutego 1882 we Lwowie) – generał polski powstania styczniowego^[1], naczelnik wojenny powiatu rawskiego^[2], naczelnik wojenny województwa lubelskiego w kwietniu i maju 1863 roku^[3].

Życiorys

Pochodził z żydowskiej rodziny frankistów^[a]. Był synem Franciszka Ksawerego Jeziorańskiego (1783–1856) i Marianny Zagrodzkiej (1802–1867), oraz bratem stryjecznym Jana.

W maju 1848, na wieść o Wiośnie Ludów przedostał się do Galicji. W październiku został instruktorem Gwardii Narodowej w Krośnie. Zagrożony aresztowaniem przedostał się na Węgry, gdzie wstąpił do pułku jazdy Legionu Polskiego gen. J. Wysockiego^[4]. W czasie powstania węgierskiego wziął udział w kampanii na Słowacji. W czasie trwania powstania awansował na podoficera, a później na podporucznika^[5]. Po bitwie pod Temeszwarem wraz z resztkami oddziału J. Wysockiego uszedł do Turcji. Rozpoczął służbę w oddziałach polskich^[4], w wojsku tureckim. Objął stanowisko konserwatora i renowatora twierdzy w Belgradzie. Wziął udział w wojnie krymskiej 1854–1855, służąc w oddziale Władysława Zamoyskiego. W 1859(1861?)^[4], przyjechał do Warszawy, gdzie włączył się w nurt konspiracji niepodległościowej. Został przez Rosjan aresztowany. Uwolniony za poręczeniem, został ponownie zatrzymany w 1862 i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej.

Jeden z czołowych dowódców powstania styczniowego 1863. 14 stycznia 1863, w stopniu pułkownika^[4], mianowany naczelnikiem wojennym powiatu rawskiego^[6]. W lasach w okolicach Jeruzala, przeprowadził koncentrację swojego oddziału w sile 400 ludzi. 4 lutego wykonał udane uderzenie na Rawę Mazowiecką, zdobywając rosyjskie koszary, pozyskując broń i biorąc jeńców. 22 lutego otrzymał rozkaz podporządkowania się gen. Marianowi Langiewiczowi. Po drodze włączał do swojego oddziału mniejsze partie powstańcze i staczał potyczki z wojskami rosyjskimi. Mianowany przez Langiewicza generałem^[4]. Brał udział w bitwie pod Pieskową Skałą i bitwie pod Skałą. Jako przeciwnik dyktatury Langiewicza, poróżniony ze swoim dowódcą, przeszedł granicę austriacką. W marcu mianowany naczelnikiem wojennym województwa lubelskiego. W kwietniu na czele oddziału liczącego 800 osób wkroczył do Królestwa Polskiego. 1 maja pobił Rosjan w kilkudniowej bitwie pod Kobylanką^[7]. Poniósł porażkę pod Hutą Krzeszowską^[8]. Zgrupowanie jego zostało osłabione wysokimi stratami^[9]. Pomawiany o niewłaściwa postawę, oczyścił się z zarzutów. W dalszych walkach wykazał talent i opanowanie. Wobec beznadziejności dalszej walki złożył broń w 1864 w zaborze austriackim^[4], po czym udał się do Galicji, gdzie ukrywał się w domu hr. Konarskiej w Chrewcie. Aresztowany przez policję austriacką, więziony w Kufsteinie i Meranie^[4]. Zwolniony z więzienia w czerwcu 1865, wyjechał do Paryża. W 1873 (1870?)^[4], osiadł we Lwowie. Pracował w Wydziale Krajowym^[4],

Z małżeństwa z Natalią z Horbowskich zawartego w 1860 r. miał córkę Marię.

Pochowany na cmentarzu Łyczakowskim. Pozostawił „Pamiętniki”^[4].

Zmarli powstańcy 1863 roku zostali odznaczeni przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego 21 stycznia 1933 roku Krzyżem Niepodległości z Mieczami^[10].

Zobacz też

Uwagi

↑ Istnienie wielu rodzin neofickich Jeziorańskich z Jezierzan, Buska i Kamieńca Podolskiego, oraz ich nieuporządkowana genealogia bywa często przyczyną nieporozumień. Antoni był wnukiem Dominika i prawnukiem Józefa Jeziorańskiego, którzy ochrzcili się w 1759 we Lwowie.

Przypisy

↑ Jeziorański Antoni, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-08-09] .
↑ Organizacja władz powstańczych w roku 1863 [Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich. AGAD, nr zespołu 245, s. 2.
↑ Organizacja władz powstańczych w roku 1863 [Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich. AGAD, nr zespołu 245, s. 5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Henryk P. Kosk, Generalicja polska, 1998, s. 207.
↑ AntoniA. Jeziorański AntoniA., Pamiętniki jenerała Antoniego Jeziorańskiego. Od roku 1848 do roku 1863, Lwów 1880, s. 48 .
↑ Jeziorański Antoni. [w:] Muzeum Niepodłegłości w Warszawie = [on-line]. [dostęp 2017-04-15].
↑ Emil Noiński. Dwie bitwy pod Kobylanką. „Mówią Wieki”. 1/13 (636). s. 51–53. ISSN 1230-4018
↑ Henryk P. Kosk, Generalicja polska, 1998, s. 256.
↑ EmilE. Noiński EmilE., Wyprawa powstańcza gen. Antoniego Jeziorańskiego (Bitwy pod Kobylanką i Hutą Krzeszowską w 1863 roku), „Rocznik Przemyski”, 50 (1: Historia Wojskowości), 2014, s. 29–48, ISSN 0137-4168 [dostęp 2023-03-06] (pol.).
↑ Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami poległym i zmarłym Powstańcom 1863 r. (M.P. z 1933 r. nr 24, poz. 32).

Bibliografia

Mieses Mateusz, Z rodu żydowskiego. Zasłużone rodziny polskie krwi niegdyś żydowskiej, Warszawa 1991, s. 115 i 116
Noiński Emil. Dwie bitwy pod Kobylanką. „Mówią Wieki”. 1/13 (636).
Noiński Emil, Wyprawa powstańcza gen. Antoniego Jeziorańskiego. (Bitwy pod Kobylanką i Hutą Krzeszowską w 1863 roku), „Rocznik Przemyski”, 50 (1: Historia Wojskowości), 2014, s. 29–48, ISSN 0137-4168 [dostęp 2023-03-06] (pol.).
Jeske-Choiński Teodor, Neofici polscy. Materyały historyczne, Warszawa 1904, s. 80–81
Metryka chrztu nr 242/1828 z parafii Św. Aleksandra w Warszawie
Henryk P. Kosk, Generalicja polska, t. 1, Oficyna Wydawnicza Ajaks, Pruszków 1998.

Linki zewnętrzne

Pamiętniki Antoniego Jeziorańskiego w bibliotece Polona

[4] Istnienie wielu rodzin neofickich Jeziorańskich z Jezierzan, Buska i Kamieńca Podolskiego, oraz ich nieuporządkowana genealogia bywa często przyczyną nieporozumień. Antoni był wnukiem Dominika i prawnukiem Józefa Jeziorańskiego, którzy ochrzcili się w 1759 we Lwowie.

[1] Jeziorański Antoni, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-08-09] .

[2] Organizacja władz powstańczych w roku 1863 [Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich. AGAD, nr zespołu 245, s. 2.

[3] Organizacja władz powstańczych w roku 1863 [Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich. AGAD, nr zespołu 245, s. 5.

[Kosk207-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Henryk P. Kosk, Generalicja polska, 1998, s. 207.

[6] AntoniA. Jeziorański AntoniA., Pamiętniki jenerała Antoniego Jeziorańskiego. Od roku 1848 do roku 1863, Lwów 1880, s. 48 .

[7] Jeziorański Antoni. [w:] Muzeum Niepodłegłości w Warszawie = [on-line]. [dostęp 2017-04-15].

[8] Emil Noiński. Dwie bitwy pod Kobylanką. „Mówią Wieki”. 1/13 (636). s. 51–53. ISSN 1230-4018

[9] Henryk P. Kosk, Generalicja polska, 1998, s. 256.

[10] EmilE. Noiński EmilE., Wyprawa powstańcza gen. Antoniego Jeziorańskiego (Bitwy pod Kobylanką i Hutą Krzeszowską w 1863 roku), „Rocznik Przemyski”, 50 (1: Historia Wojskowości), 2014, s. 29–48, ISSN 0137-4168 [dostęp 2023-03-06] (pol.).

[11] Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami poległym i zmarłym Powstańcom 1863 r. (M.P. z 1933 r. nr 24, poz. 32).

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]