Andrzej Trzaskowski

Andrzej Trzaskowski

Data i miejsce urodzenia	23 marca 1933 Kraków
Data i miejsce śmierci	16 września 1998 Warszawa
Instrumenty	fortepian
Gatunki	jazz
Zawód	kompozytor
Odznaczenia

Grób Andrzeja Trzaskowskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Andrzej Bronisław Trzaskowski (ur. 23 marca 1933 w Krakowie, zm. 16 września 1998 w Warszawie) – polski kompozytor, pianista, dyrygent, publicysta i krytyk muzyczny. Pionier jazzu w Polsce i jedna z najwybitniejszych postaci w historii polskiej muzyki rozrywkowej.

Życiorys

Był wnukiem Bronisława, synem Stanisława.

Studiował muzykologię na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1952–1957, oraz analizę i teorię muzyki współczesnej u Bogusława Schaeffera i Eugeniusza Rudnika w Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia w latach 1955–1957. Od 1957 był stałym publicystą i recenzentem pisma Jazz Forum, publikował również w prasie zagranicznej.

Jako pianista zadebiutował w zespole Melomani. W tym okresie zajął I miejsce w ankiecie Przekroju z roku 1956 na najlepszego pianistę. W 1958 był współzałożycielem zespołu Jazz Believers z którym wystąpił na pierwszym w Warszawie Jazz Jamboree'58. W 1959 roku założył zespół The Wreckers oraz firmowane swoim nazwiskiem trio, a nieco później kwintet i sekstet.

W czasie Jazz Jamboree'60, Trio Trzaskowskiego akompaniowało Stanowi Getzowi (artysta był wówczas na szczycie listy magazynu Down Beat), zaś 31 października 1960 roku w Filharmonii Narodowej doszło do wspólnej sesji nagraniowej. Podczas kolejnej edycji festiwalu w roku 1961, Trzaskowski wystąpił z barytonistą Ronnie Rossem.

W czerwcu 1962 roku, jako jeden z pierwszych polskich muzyków jazzowych koncertował w Stanach Zjednoczonych. Towarzyszył mu nowy skład Wreckersów. Zespół występował m.in. na festiwalach jazzowych w Waszyngtonie, Newport, w Nowym Orleanie, a także w Village Vanguard w Nowym Jorku. Pojawił się w popularnym programie telewizyjnym Who is in the World i otrzymywał pochlebne recenzje w The New York Times i innych czasopismach amerykańskich.

Trzaskowski posiadał ogromne umiejętności pianistyczne, zaś rozległa wiedza kompozytorska zaowocowała utworami także o charakterze trzecionurtowym (łączącym muzykę klasyczną i jazz). Pierwszą w Polsce kompozycję tego typu zaprezentował słuchaczom podczas Jazz Jamboree'62. Utwór zatytułowany Nihil novi, został także wykonany w Filharmonii Narodowej przez amerykańskiego trębacza Dona Ellisa, trio pianisty oraz zespół kameralny pod dyr. Andrzeja Markowskiego.

Około roku 1963 Trzaskowski zaczął odchodzić od bebopu, cool jazzu i estetyki Horace'a Silvera, kierując swe zainteresowania muzyczne w stronę free jazzu i technik kompozytorskich muzyki XX wieku. Za punkt zwrotny w jego twórczości i poglądach estetycznych można uznać trzyczęściowy utwór pt. Synopsis. Ten okres został częściowo udokumentowany na płytach: The Andrzej Trzaskowski Quintet (1965, Polish Jazz, vol. 4), Jazz Workshop (1965, NDR) i Seant (1966, Polish Jazz, vol. 11).

W 1963 i 1964 roku kwintet Trzaskowskiego koncertował w Niemczech, Włoszech, Szwajcarii, Jugosławii, i Belgii. W 1964 roku wystąpił w odcinku specjalnym niemieckiego programu telewizyjnego Jazz – gehört und gesehen (program pt. Jazz in Poland w reż. Janusza Majewskiego prezentował dokonania najważniejszych wykonawców krajowej sceny jazzowej), zaś w styczniu 1965 roku nagrał album pt. The Andrzej Trzaskowski Quintet.

W tym samym roku pianista nawiązał dwuletnią współpracę z trębaczem Tedem Cursonem (były członek zespołu Charlesa Mingusa), z którym w latach 1965 i 1966 podczas dwóch sesji w Warszawie, dokonał nagrania albumu Seant (1967). W latach 1965–1970 udzielał się, jako muzyk i kierownik artystyczny podczas „Jazz Workshops” w Hamburgu, organizowanych przez rozgłośnię Norddeutscher Rundfunk.

Od 1974 Trzaskowski prowadził Orkiestrę Polskiego Radia i Telewizji Studio S-1 w Warszawie. W latach 1972–74 pracował w Naczelnej Redakcji Muzycznej Polskiego Radia i Telewizji, zaś na przełomie lat 70. i 80. był członkiem komitetu redakcyjnego i redaktorem naukowym działu jazzowego. Ponadto był współautorem „Leksykonu kompozytorów XX wieku” (tom 1–2, 1963–1965) i współredaktorem „Encyklopedii Muzycznej PWM”.

Andrzej Trzaskowski był autorem i współautorem muzyki do wielu filmów i wykonawcą muzyki między innymi w takich filmach jak: Bardzo spokojna wieś Janusza Kidawy, Rozwodów nie będzie Jerzego Stefana Stawińskiego, Dreszcze Wojciecha Marczewskiego, Gra o wszystko Andrzeja Kotkowskiego, Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni Mieczysława Waśkowskiego, Pociąg Jerzego Kawalerowicza. Ponadto pojawił się w obsadzie aktorskiej filmów: Niewinni czarodzieje (reż. Andrzej Wajda), Zuzanna i chłopcy (reż. Stanisław Możdżeński), Był jazz (reż. Feliks Falk).

Od 1992 roku wykładał na Wydziale Jazzu w Państwowej Szkole Muzycznej II stopnia przy ul. Bednarskiej w Warszawie. W ostatnich latach życia, ze względu na zły stan zdrowia, niemal zupełnie wycofał się z życia muzycznego. Po raz ostatni wystąpił w Teatrze Buffo w 1996 roku.

Odznaczenie

W 1995 został po raz drugi odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi za zasługi w pracy artystycznej.

Życie prywatne

Był żonaty z Teresą Trzaskowską z domu Arens, po pierwszym mężu Ferster (zm. 2019), z którą miał syna Rafała (ur. 1972).

Zmarł na raka płuc. Został pochowany na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A 3 Tuje rz. 3 m. 25).

Bibliografia

• Andrzej Trzaskowski – Synopsis
• Andrzej Trzaskowski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-22] .
• Andrzej Trzaskowski (Biblioteka Polskiej Piosenki)

Linki zewnętrzne

• Andrzej Trzaskowski w Katalogu Polskich Płyt Gramofonowych
• Andrzej Trzaskowski w bazie Discogs.com (ang.)
• Andrzej Trzaskowski w bazie Rate Your Music (ang.)
• Andrzej Trzaskowski w bazie filmpolski.pl