Andrea Chénier

Andrea Chénier

Muzyka	Umberto Giordano
Libretto	Luigi Illica
Liczba aktów	4
Prapremiera	28 marca 1896 Teatro alla Scala, Mediolan

Andrea Chénier – opera werystyczna w 4 aktach skomponowana przez włoskiego kompozytora Umberto Giordano, do której libretto napisał Luigi Illica.

Premiera opery miała miejsce w Teatro alla Scala w Mediolanie 28 marca 1896 roku.

Osoby

• Andrea Chénier – poeta (tenor)
• Gerard – lokaj, potem rewolucjonista (baryton)
• Maddalena de Coigny – córka hrabiny (sopran)
• Bersi – pokojówka Maddaleny (mezzosopran)
• Hrabina de Coigny – matka Maddaleny (mezzosopran)
• Roucher – przyjaciel Cheniera (bas lub baryton)
• Incroyable – szpieg (tenor)

Fabuła

Akcja toczy się przed wybuchem Wielkiej Rewolucji Francuskiej (akt pierwszy) i w okresie Terroru (pozostałe akty).

Akt I: W pałacu hrabiny de Coigny trwają przygotowania do wieczornego przyjęcia. Arystokraci drzemią na krzesłach. Gerard wybucha gniewem na widok starego ojca. Przepowiada arystokracji zagładę. Gerard usługuje Maddalenie, a ta znajduje przyjemność w poniżaniu lokaja. Pojawiają się pierwsi goście. Jest wśród nich poeta Andrea Chenier. Maddalena i Chenier patrzą na siebie jak zaczarowani. Hrabina prosi poetę, by powiedział kilka swoich wierszy, ale Chenier odmawia. Dopiero szyderczy żart Maddaleny skłania go do improwizacji. Mówi w niej o sekretach miłości do ojczyzny i drugiego człowieka, zderza piękno natury z ludzką nędzą, krytykuje nieczułość możnych. Słuchacze są oburzeni. Dla zmiany nastroju Hrabina zaprasza wszystkich do gawota, który przerywa śpiew służących prowadzonych przez Gerarda. Hrabina każe ich wyrzucić, ale Gerard sam zrzuca liberię i wychodzi. Arystokraci wracają do gawota, by w zabawie zapomnienieć o tym wszystkim.

Akt II: W paryskim rewolucynym kabarecie Chenier czeka na kogoś, w pobliżu kręcą się szpicle - wśród nich Icroyable. Do poety przychodzi jego przyjaciel Roucher i nakłania go do ucieczki, ale Chenier odmawia, bo od pewnego czasu przychodzą do niego anonimowe listy. Dziś ma się spotkać z nieznajomą. Zjawia się Maddalena. Chenier rozpoznaje ją, ale szpieg Icroyable też ją poznaje i idzie zawiadomić Gerarda. Na początku poeta jest nieufny, ale w końcu miłość zwyciężyła pamięć. Nagle wbiega Gerard. Próbuje on zranić Cheniera, ale poecie udaje się przechwycić nóż i poważnie rani Gerarda. Na plac wbiegają rewolucjoniści, chcąc pomścić Gerarda, ale on zapewnia ich, że nie rozpoznał napastnika.

Akt III: W sali Trybunału Rewolucyjnego sankiulota Mathieu komentuje ostatnie wydarzenia. Do sali wchodzi stara Madelon i oddaje rewolucji swojego najmłodszego wnuka. Incroyable przynosi Gerardowi wiadomość o aresztowaniu Cheniera. Do Gerarda przychodzi Maddalena. Gerard mówi jej o aresztowaniu Cheniera. Maddalena w zamian za życie poety jest gotowa poświęcić siebie. Rozpoczyna się posiedzenie Trybunału. Sędziowie wywołują skazanych i przy wtórze krzyczącego tłumu wydają pośpiesznie wyroki. Chenier nie przyznaje się do zarzutów. Nagle w obronie Cheniera zjawia się Gerard, jednak sędziowie skazują poetę na śmierć. Maddalena rozpacza.

Akt IV: W więzieniu Chenier czeka na egzekucję. Odwiedza go Roucher, któremu poeta wręcza ostatni wiersz - o Poezji, tej najwyższej bogini... Po wyjściu przyjaciela, przychodzi Gerard z Maddaleną, która chce umrzeć z ukochanym. Maddalena zamienia się z kobietą w ciąży i dołącza do Cheniera. Po raz ostatni wyznają sobie miłość, niemal krzyczą ze szczęścia. Straż wywołuje nazwiska skazańców. Rozpoczyna się egzekucja.

Nagrania audio opery Andrea Chénier

Rok	Obsada (Andrea Chénier, Maddalena de Coigny, Carlo Gérard)	Dyrygent, opera i orkiestra	Wytwórnia płytowa
1920	Luigi Lupato, Valentina Bartolomasi, Adolfo Pacini	Carlo Sabajno, Teatro alla Scala orkiestra i chór, Mediolan	78rpm: Società Nazionale del Grammofono „La Voce del Padrone” Cat: S 5520-5552 (numery parzyste, 17 płyt)
1929	Luigi Marini, Lina Bruna Rasa, Carlo Galeffi	Lorenzo Molajoli, Teatro alla Scala orkiestra i chór, Mediolan	Audio CD: Naxos Records, Cat: 8.110066-67
1941	Beniamino Gigli, Maria Caniglia, Gino Bechi	Oliviero de Fabritiis, Teatro alla Scala orkiestra i chór, Mediolan	Audio CD: EMI Classics, Cat: 69996
1955	Mario del Monaco, Maria Callas, Aldo Protti	Antonino Votto, Teatro alla Scala orkiestra i chór, Mediolan (Nagranie live)	Audio CD: EMI Classics, Cat: 67913
1957	Mario del Monaco, Renata Tebaldi, Ettore Bastianini	Gianandrea Gavazzeni, Accademia Nazionale di Santa Cecilia, Rzym, orkiestra i chór	Decca, Cat: 425407
1960	Franco Corelli, Renata Tebaldi, Ettore Bastianini	Lovro von Matačić, Vienna Philharmonic Orchestra i Chór Vienna State Opera	Audio CD: Opera d'Oro, Cat: OPD1303
1963	Franco Corelli, Antonietta Stella, Mario Sereni	Gabriele Santini, Rome Opera House orkiestra i chór	Audio CD: EMI Classics, Cat: 58676
1976	Plácido Domingo, Renata Scotto, Sherrill Milnes	James Levine, National Philharmonic Orchestra i John Alldis Choir	Audio CD: RCA Victor, Cat: 2046
1984	Luciano Pavarotti, Montserrat Caballé, Leo Nucci	Riccardo Chailly, National Philharmonic Orchestra i Chór Welsh National Opera	Audio CD: Decca, Cat: 410117
1986	José Carreras, Éva Marton, Giorgio Zancanaro	Giuseppe Patanè, Węgierska Orkiestra Narodowa, Chór Węgierskiego RTV, Dziecięcy Chór Węgierskiego RTV	Audio CD: Sony Classical, Cat: 42369
1988	Neil Shicoff, Mara Zampieri, Thomas Allen	Giuseppe Sinopoli, Philharmonia Orchestra i Ambrosian Opera Chorus	Audio CD: Deutsche Grammophon, Cat: 413 825-2