Muchomor twardawy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
muchomor twardawy |
| Nazwa systematyczna | |
| Amanita excelsa (Fr.) Bertill. Dict. Encyclop. Sci. Medic. 13: 499 (1866) | |
.jpg)
Muchomor twardawy (Amanita excelsa (Fr.) Bertill.) – gatunek grzybów należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Amanita, Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus excelsus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1866 r. Bertillon, przenosząc go do rodzaju Amanita[1].
Posiada ponad 50 synonimów naukowych[2].
Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1890 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako bedłka silna i bedłka twardawa[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 5–15 cm, początkowo półkulisty, potem lekko wypukły do rozpostartego. Kolor szarobrązowy lub brązowopopielaty. Kapelusz pokryty jest jaśniejszymi, białoszarymi łatkami. Czasami po deszczach zdarza się, że łatek brak[4]. Charakterystyczną cechą umożliwiającą odróżnienie go od podobnego i bardzo trującego muchomora plamistego jest brak prążkowania na brzegach kapelusza[5]
Gęsto ustawione, białe, przy trzonie nie przyrośnięte[6].
Wysokość 6–15, wyjątkowo do 20 cm, grubość 2–3 cm. Jest walcowaty, łatwy do wyłamania i ma białawy, duży i górą karbowany pierścień. U nasady posiada dużą i zaostrzoną bulwę o szerokości do 4,5 cm, bez wyodrębnionej pochwy[4]. Charakterystyczną cechą tej bulwy, różniącą ją od muchomora plamistego jest występowanie na niej kilku brodawkowatych obwódek (u muchomora plamistego bulwa jest mniejsza i ma kilka rzędów wałeczków)[5].
Biały a pod skórką kapelusza ma szary odcień. Zapach ziemisty, smak niewyraźny lub podobny do rzodkwi[7].
Biały. Zarodniki szerokoelipsoidalne i gładkie, o rozmiarach 8–10 × 5–8 μm[6].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w strefie umiarkowanej całej półkuli północnej, a także w Nowej Zelandii[8]. W Polsce jest pospolity[3].
Owocniki pojawiają się latem i jesienią, także w okresie suszy. Rośnie głównie w lasach iglastych, w lasach liściastych rzadziej. Występuje przeważnie grupowo[7].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb jadalny, ale o niewielkiej wartości. Potrawy przyrządzone ze świeżych grzybów nie mają większych wartości smakowych, suszone grzyby nadają się na przyprawę[7]. Może być pomylony z innymi silnie trującymi muchomorami i z tego powodu odradza się jego zbierania[5].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]Muchomor plamisty (Amanita pantherina), muchomor czerwieniejący (Amanita rubescens) i muchomor porfirowy (Amanita porphyria)[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d Till R.Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Albert Pilát, Otto Ušák, Mały atlas grzybów, Warszawa: PWRiL, 1977.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10].