Aleksander Czołowski

Aleksander Czołowski
	; Aleksander Czołowski, ok. 1935 r.
Data i miejsce urodzenia	27 lutego 1865 ; Bakończyce
Data i miejsce śmierci	7 lipca 1944 ; Lwów
Zawód, zajęcie	historyk, archiwista
Narodowość	polska
Stanowisko	dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Lwowa i Muzeum Narodowego we Lwowie
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

Grób Aleksandra Czołowskiego na Cmentarzu Łyczakowskim

Aleksander Czołowski (ur. 27 lutego 1865 w Bakończycach^[1], zm. 7 lipca 1944 we Lwowie) – polski historyk, antykwariusz, archiwista, dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Lwowa i Muzeum Narodowego we Lwowie.

Życiorys

W 1884 ukończył gimnazjum w Stanisławowie, po czym podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. Przeniósł się wkrótce na Wydział Filozoficzny uniwersytetu w Wiedniu. W 1890 ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego, uzyskując stopień doktora filozofii. Był uczniem prof. Liskego. W 1891 objął stanowisko archiwariusza, a następnie dyrektora archiwum i podległych mu muzeów (w tym muzeum miejskiego) we Lwowie, piastując to stanowisko aż do czerwca 1939, gdy przeszedł na emeryturę^[2]^[3]. Był także kolekcjonerem dzieł sztuki i jednym z inicjatorów utworzenia we Lwowie galerii obrazów.

Był członkiem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”^[4]. Był członkiem przybranym wydziału historyczno-filozoficznego Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Był człowiekiem rozległej wiedzy. Dzięki jego staraniom w 1893 powstało Muzeum Historyczne miasta Lwowa a także Muzeum Narodowe im. króla Jana III. Brał aktywny udział w bieżącym życiu miasta, w organizacji wystaw i zjazdów, pracach Towarzystwa Miłośników Przeszłości Lwowa i Polskiego Towarzystwa Historycznego^[5]. Członek korespondent Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1897 roku^[6]. W kręgu jego zainteresowań były zarówno rządowe archiwa we Lwowie, jak też klasztorne i cechowe. W lipcu 1905 wraz z Józefem Białynią Chołodeckim odkrył grobowiec Gertrudy Potockiej w podziemiach kościoła w Witkowie^[7]. W 1906 został sekretarzem założonego wówczas Towarzystwa Miłośników Przeszłości Lwowa^[8].

Po wybuchu I wojny światowej w 1914 został członkiem Miejskiej Straży Obywatelskiej we Lwowie (sekcja IV w dzielnicy I)^[9]. 8 marca 1925 został wybrany wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie^[10].

Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.

Jego siostrą była Kazimiera, która została żoną Władysława Szydłowskiego^[11].

Twórczość

Lwów za ruskich czasów (1887)^[12]
Z przeszłości Jezupola i okolicy (1890)
Bitwa pod Obertynem r. 1531 (1890)
Najstarsza księga miejska 1382–1389 (1892)
Sprawa sporu granicznego przy Morskiem Oku. Wywód historyczno-prawny z pięcioma kartami (1894)
Księga przychodów i rozchodów miasta 1404–1414 (1896)
Jan III i jego pomnik we Lwowie (1898)^[13]
„Mord rytualny”. Epizod z przeszłości Lwowa (1899)
Odpowiedź rabinowi lwowskiemu dr. Jecheskielowi Caro w sprawie „mordu rytualnego” (1899)
Księga przychodów i rozchodów miasta 1414–1426 (1905)
W sprawie galerii miejskiej (1907)
Grunwald 15 lipca 1410 (1910)
Wysoki zamek (1910)
Marynarka w Polsce. Szkic historyczny (1922)^[1]
Historja Lwowa: od założenia - do roku 1600 (1925)
Przeszłość i zabytki województwa tarnopolskiego (1926)
O polskie trofea w Rosji (1926)
Memorjał pożaru miasta Lwowa (1927)
Muzea Gminy Miasta Lwowa = Musées municipaux de la ville de Lwów (1929)
Jan III i miasto Lwów: wspomnienie w trzechsetną rocznicę urodzin króla (1929)
Dawne żeglarstwo polskie (1930)
Ikonografia wojenna Jana III (1930)
Polskie morze i Gdańsk w grafice i literaturze XVI-XX w. : przewodnik po wystawie urządzonej staraniem Muzeum Narodowego im. Króla Jana III, Lwow. Komitetu Floty Narodowej i Lwow. Oddziału Ligi Morskiej i Kolonialnej (1931)
Jan III i zamek w Olesku (1935)
Urządzenie pałacu wilanowskiego za Jana III z planem i 10 ilustracjami (1937)
Lwowskie zbiory muzealne (1938)
Zapomniany fortyfikator Zamościa (1938)
Złoty szlak (1938)
Tatarzy w Karpatach w 1863 r. Epizod z najazdów tatarskich na Polskę (1939)
Najazd Tatarów na Lwów w 1695 r.
Obraz dziejowy Lwowa
Pogląd na organizację i działalność dawnych władz miejskich do 1848 r.
Pomniki dziejowe Lwowa (wraz z Franciszkiem Jaworskim)^[14]^[15]^[16]

Odznaczenie

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1933)^[17]

Przypisy

↑ ^a ^b StanisławS. Zieliński StanisławS., Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 74 .
↑ Dyr. Al. Czołowski przeszedł na emeryturę. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 123 z 3 czerwca 1939.
↑ Ustąpił z posterunku w zacisze domowe-człowiek wielkiej miary. Dyrektor dr Aleksander Czołowski. „Wschód”. Nr 135, s. 4, 18 czerwca 1939.
↑ Pamiętnik IV zlotu sokolstwa polskiego we Lwowie w dniach 27-29 czerwca 1903. Lwów: Związek Polskich Gimnastycznych Towarzystw, 1904, s. 24.
↑ Fryderyk Papée, Towarzystwo historyczne 1886–1900, [w:] Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, z. 1–2, Lwów 1937, s. 6.
↑ Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswylu za Rok ...., 1899, s. 8.
↑ Literatura i sztuka. Józef Białynia Chołodecki. Gertruda z Komorowskich Szczęsnowa Potocka i odkrycie jej grobowca. „Słowo Polskie”, s. 5, Nr 498 z 2 listopada 1906.
↑ Miłośnicy przeszłości Lwowa. „Nowości Illustrowane”. Nr 44, s. 18, 3 listopada 1906.
↑ Miejska Straż Obywatelska. „Słowo Polskie”. Nr 420, s. 3, 20 września 1914.
↑ Leszek Pudłowski. Polskie Towarzystwo Heraldyczne. Zarys dziejów 1906–1939. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”. I (XII), s. 161, 1993.
↑ Kronika. Śluby. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 34 z 12 lutego 1899.
↑ Lwów za ruskich czasów [online], Rękopis, polona.pl [dostęp 2019-05-16] .
↑ Jan III i jego pomnik we Lwowie [online], Rękopis, polona.pl [dostęp 2019-05-18] .
↑ Najstarsza księga miejska 1382–1389 [online], polona.pl [dostęp 2019-05-18] .
↑ Księga przychodów i rozchodów miasta 1404–1414 [online], polona.pl [dostęp 2019-05-18] .
↑ Księga przychodów i rozchodów miasta 1414–1426 [online], polona.pl [dostęp 2019-05-18] .
↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277 „za długoletnią i owocną pracę społeczną oraz na polu krzewienia kultury i sztuki”.

Bibliografia

Łucja Charewiczowa, Historiografia i miłośnictwo Lwowa (Lwów, 1938).
Józef Zieliński – Aleksander Czołowski, w czterdziestolecie pracy archiwalnej, konserwatorskiej i naukowej, 1891–1931 (Lwów, 1932).
Iwona Zima, Aleksander Czołowski 1865–1944: luminarz lwowskiej kultury, Gdynia 2011.

Linki zewnętrzne

[slownik74-1] StanisławS. Zieliński StanisławS., Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 74 .

[2] Dyr. Al. Czołowski przeszedł na emeryturę. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 123 z 3 czerwca 1939.

[3] Ustąpił z posterunku w zacisze domowe-człowiek wielkiej miary. Dyrektor dr Aleksander Czołowski. „Wschód”. Nr 135, s. 4, 18 czerwca 1939.

[4] Pamiętnik IV zlotu sokolstwa polskiego we Lwowie w dniach 27-29 czerwca 1903. Lwów: Związek Polskich Gimnastycznych Towarzystw, 1904, s. 24.

[5] Fryderyk Papée, Towarzystwo historyczne 1886–1900, [w:] Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, z. 1–2, Lwów 1937, s. 6.

[6] Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswylu za Rok ...., 1899, s. 8.

[7] Literatura i sztuka. Józef Białynia Chołodecki. Gertruda z Komorowskich Szczęsnowa Potocka i odkrycie jej grobowca. „Słowo Polskie”, s. 5, Nr 498 z 2 listopada 1906.

[8] Miłośnicy przeszłości Lwowa. „Nowości Illustrowane”. Nr 44, s. 18, 3 listopada 1906.

[9] Miejska Straż Obywatelska. „Słowo Polskie”. Nr 420, s. 3, 20 września 1914.

[10] Leszek Pudłowski. Polskie Towarzystwo Heraldyczne. Zarys dziejów 1906–1939. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”. I (XII), s. 161, 1993.

[11] Kronika. Śluby. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 34 z 12 lutego 1899.

[12] Lwów za ruskich czasów [online], Rękopis, polona.pl [dostęp 2019-05-16] .

[13] Jan III i jego pomnik we Lwowie [online], Rękopis, polona.pl [dostęp 2019-05-18] .

[14] Najstarsza księga miejska 1382–1389 [online], polona.pl [dostęp 2019-05-18] .

[15] Księga przychodów i rozchodów miasta 1404–1414 [online], polona.pl [dostęp 2019-05-18] .

[16] Księga przychodów i rozchodów miasta 1414–1426 [online], polona.pl [dostęp 2019-05-18] .

[17] M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277 „za długoletnią i owocną pracę społeczną oraz na polu krzewienia kultury i sztuki”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]