Albert Apponyi
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Albert György Gyula Mária Apponyi |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
29 maja 1846 |
| Data i miejsce śmierci |
7 lutego 1933 |
| Minister religii i oświecenia Węgier | |
| Okres |
od 8 kwietnia 1906 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister religii i oświecenia Węgier | |
| Okres |
od 15 czerwca 1917 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Albert György Gyula Mária Apponyi (ur. 29 maja 1846 w Wiedniu, zm. 7 lutego 1933 w Genewie[1]) – hrabia, węgierski polityk i mąż stanu. Syn Györgya.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Od 1872 poseł, wybił się wkrótce jako pierwszorzędny mówca. Początkowo konserwatysta, przeszedł później do stronnictwa narodowego, zaś od 1904 należał do partii niezawisłości. W latach 1901–1904 był przewodniczącym Izby Poselskiej, a w latach 1906–1910 pełnił funkcję ministra oświecenia. Wprowadził bezpłatne nauczanie powszechne, narzucał w nich jednak bezwzględną madziaryzację mniejszości narodowych. Z jego inicjatywy 2 czerwca 1907 sejm węgierski uchwalił tzw. Lex Apponyi, w myśl którego język węgierski stał się wykładowym we wszystkich szkołach powszechnych[2]. Fakt ten wywołał niezadowolenie zamieszkujących ówczesne Węgry mniejszości rumuńskiej, serbskiej, słowackiej i rusińskiej.
Wobec gabinetu Tiszy prowadził bezwzględną działalność opozycyjną, po jego ustąpieniu w 1917 piastował znów przez krótki czas tekę oświecenia (do 1918).
Albert Apponyi należy do najbardziej znanych w Europie i Ameryce węgierskich mężów stanu. Przed wojną występował na licznych kongresach i wygłaszał odczyty o Węgrzech, zwłaszcza w krajach anglosaskich. Z tego powodu rząd węgierski postawił go na czele delegacji, która w 1920 zawrzeć miała pokój z koalicją (Trianon)[3]. Apponyi wygłosił przed Radą Najwyższą wspaniałą mowę w językach francuskim, angielskim i włoskim, w której przedstawił niemożność przyjęcia przez Węgry postawionych im twardych warunków. Mimo silnego wrażenia nie udało mu się złagodzić postanowień traktatu, dlatego ustąpił z przewodnictwa delegacji przed jego podpisaniem.
Od 1924 był stałym reprezentantem Węgier w Lidze Narodów[1]. W polityce wewnętrznej zwalczał kierunek reakcyjny. W uznaniu jego zasług dla ojczyzny parlament wyznaczył mu dożywotnią pensję premiera. W 1922 ukazał się I tom jego pamiętników.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b „Dziennik Bydgoski” Nr 34, Rok XXVII, 11 lutego 1933 Zgon hr. Apponyi, s. 10.
- ↑ Andrzej Chojnowski, Jan J. Bruski: „Ukraina”, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2006.
- ↑ Apponyi Albert, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-01-31].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wielka Encyklopedia Powszechna PWN (1962-1969)
- Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1928-1934)
- Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego