Albatros D.III (Oef)

Albatros D.III (Oef) (seria 253)
	; Albatros D.III (Oef) seria 253
	Dane podstawowe
Państwo	Austro-Węgry
Producent	Oeffag
Typ	samolot myśliwski
Załoga	1 osoba
	Historia
Lata produkcji	1917–1919
	Dane techniczne
Napęd	1 x Austro-Daimler
Moc	136 kW (185 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	9 m
Długość	7,35 m
Wysokość	2,81 m
Powierzchnia nośna	20,56 m²
	Masa
Własna	716 kg
Startowa	1005 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	198 km/h
Prędkość wznoszenia	3,3 m/s
Pułap	5000 m
Zasięg	300 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	2 x km kal. 8 mm Schwarzlose M7/12
	Użytkownicy
	Austro-Węgry, Polska
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Albatros D.III (Oef) – austro-węgierski samolot myśliwski z okresu I wojny światowej, licencyjna udoskonalona wersja niemieckiego myśliwca Albatros D.III produkowana przez firmę Oeffag. Był jednym z podstawowych typów myśliwców używanych po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, która była ich drugim co do liczebności użytkownikiem. W Austro-Węgrzech nazywany też Oeffag Albatros D.III, natomiast w Polsce oznaczony był jako Oeffag D.III^[1].

Historia

W 1916 roku austriacka wytwórnia lotnicza Österrichische Flugzeugfabrik AG (Oeffag) w Wiener Neustadt zakupiła licencję na samolot myśliwski Albatros D.II konstrukcji niemieckiej wytwórni Albatros Flugzeugwerke GmbH. Po zbudowaniu w wytwórni Oeffag 16 sztuk, wdrożono do produkcji nową wersję rozwojową tego samolotu – Albatros D.III, różniąca się głównie skrzydłami. Prototyp licencyjnego Albatrosa D.III (Oef) – skrót w nawiasie oznaczał wytwórnie – ukończono w lutym 1917 (nr. fabr. 53.20), po czym rozpoczęto produkcję tego samolotu. Pierwszą serię zbudowano w oparciu o kadłuby i silniki wersji D.II (Oef).

Samolot austriacki różnił się od pierwowzoru, gdyż do jego napędu użyto silnika o większej mocy, umieszczonego pod oprofilowaną osłoną, a ponadto poprawiono wytrzymałość dolnego płata i komory płatów. Zmieniono także inne elementy konstrukcji, jak chłodnicę silnika i rury wydechowe. Uzbrojenie w postaci dwóch karabinów maszynowych umieszczono w kadłubie – w górnej części jego nosa (w niemieckim Albatrosie – na kadłubie). Na skutek mocniejszego silnika i większej wytrzymałości konstrukcji, Albatrosy produkcji Oeffag były bardziej udane od niemieckich pierwowzorów i legitymowały się nieco lepszymi osiągami. Samolot ten był następnie rozwijany, z zastosowaniem mocniejszych silników i innych ulepszeń.

W wytwórni Oeffag produkowano samoloty w następujących seriach różniących się zastosowanym silnikiem:

seria 53.2 – silnik Austro-Daimler o mocy 185 KM (136 kW), wyprodukowano 45 samolotów
seria 153 – silnik Austro-Daimler o mocy 200 KM (147 kW), wyprodukowano 281 samolotów
seria 253 – silnik Austro-Daimler o mocy 230 KM (169 kW), wyprodukowano ponad 250 samolotów

W serii 153 część samolotów (od numeru 153.112) nie miała dużego kołpaka śmigła i miała zaokrągloną blachę osłony silnika, zachowano to w serii 253.

Łącznie w wyprodukowano ponad 580 samolotów Oeffag D.III.

Samoloty myśliwskie Albatros D.III (Oef) od lipca 1917 roku sukcesywnie wprowadzano do lotnictwa austro-węgierskiego na frontach południowym i wschodnim. Piloci austriaccy odnieśli na nich do końca I wojny światowej wiele zwycięstw w walkach powietrznych. Od maja 1918 na froncie pojawiła się najlepsza seria 253, której do listopada 1918 lotnictwu austro-węgierskiemu przekazano 208 egzemplarzy.

Użycie samolotów w Wojsku Polskim

Już 31 grudnia 1918 wytwórnia Oeffag zaoferowała rządowi polskiemu sprzedaż samolotów 253. serii (była to pierwsza oferta dostawy samolotów do Polski)^[1]. 13 stycznia 1919 Polska podpisała umowę na zakup w wytwórni w Austrii pierwszej partii 12 samolotów, a następnie jeszcze 14 i 12 – łącznie 38^[1]. Samoloty te przywieziono do Polski złożone, transportem kolejowym do końca 1919 roku. W Krakowie samoloty te zostały zmontowane, pierwsze egzemplarze w lipcu 1919 roku, ostatnie w 1921. Ponadto pod koniec 1918 roku zdobyto na terenie Małopolski 7 lub 10^[2] samolotów tego typu. Dla odróżnienia od oryginalnych samolotów niemieckich, w Polsce oficjalnie wprowadzono nazwę Oeffag D.III^[1]. Łącznie więc polskie lotnictwo wojskowe dysponowało 45 lub 48 samolotami myśliwskimi Oeffag D.III.

Samoloty te przydzielono do eskadr myśliwskich: 7 eskadra myśliwska (12 samolotów, od sierpnia 1919) i 13 eskadra myśliwska (11 samolotów, od kwietnia 1920^[2]. – dawna 2. eskadra wielkopolska), pozostałe samoloty skierowano do szkół lotniczych.

Na samolotach Oeffag D.III piloci polscy walczyli w 1920 roku w wojnie polsko-bolszewickiej. Wobec niewielkiej aktywności lotnictwa radzieckiego, nie dochodziło na ogół do walk w powietrzu, natomiast polskie myśliwce były wykorzystywane przede wszystkim do rozpoznania oraz ataków szturmowych na wojska naziemne z użyciem karabinów maszynowych oraz lekkich bomb zrzucanych ręcznie lub z prowizorycznych wyrzutników^[2].

Po zakończeniu działań wojennych kilka tych samolotów używano w 15 eskadrze myśliwskiej (później zmieniono je numer na 112) do 1926 roku. Pojedyncze egzemplarze znajdowały się również w eskadrach treningowych 2 i 3 pułku lotniczego, ostatecznie wycofano je z użycia pod koniec lat dwudziestych.

Według innych źródeł, wycofano je z eskadr do końca 1923 roku^[3].

Opis techniczny

Samolot Oeffag D.III był jednomiejscowym samolotem myśliwskim, półtorapłatem o konstrukcji mieszanej, kadłub kryty sklejką i blachą metalową, płaty płótnem. Usterzenie klasyczne o kształcie eliptycznym. Napęd silnik rzędowy, chłodzony cieczą. Podwozie stałe – klasyczne. Śmigło drewniane.

Płaty o konstrukcji drewnianej (górny – dwudźwigarowy, dolny – jednodźwigarowy) kryte były płótnem. Lotki umieszczono tylko w górnym płacie. Kadłub o konstrukcji półskorupowej, o przekroju stożkowym, kryty sklejką, mieścił w przedniej części silnik rzędowy chłodzony cieczą, osłonięty blachą aluminiową. Za silnikiem w kadłubie znajdowała się odkryta kabina pilota z zamocowanym z przodu małym wiatrochronem. Na końcu kadłuba zamontowano usterzenie klasyczne o dużej powierzchni, kształtu eliptycznego, konstrukcji drewnianej, kryte płótnem. Śmigło zaopatrzono w kołpak.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d A. Morgała, Samoloty..., s.155
↑ ^a ^b ^c A. Morgała, Samoloty..., s.156
↑ A. Morgała, Samoloty..., s.157

Bibliografia

TomaszT. Goworek TomaszT., Pierwsze samoloty myśliwskie lotnictwa polskiego, Warszawa: SIGMA-NOT, 1991, ISBN 83-85001-46-8, OCLC 751325702 .
Andrzej Morgała, Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924. Warszawa: Lampart, 1997. ISBN 83-86776-34-X

[morg155-1] A. Morgała, Samoloty..., s.155

[morg156-2] A. Morgała, Samoloty..., s.156

[morg157-3] A. Morgała, Samoloty..., s.157

[:1-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[3]

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43

Samoloty myśliwskie	Albatros D.III (Oef) Aviatik (Berg) D.I Hansa-Brandenburg D.I Phönix D.I
Samoloty bombowe	Aviatik G.I
Samoloty rozpoznawcze i szkolne	Aviatik (Berg) C.I Hansa-Brandenburg B.I Hansa-Brandenburg C.I Lloyd C.II Lloyd C.IV Lloyd C.V Lohner B.I Lohner C.I Oeffag C.I Oeffag C.II Phönix C.I UFAG C.I
Wodnosamoloty i łodzie latające	Lohner T