Naziemek ceglasty
 Albatrellus confluens 1a | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
naziemek ceglasty |
| Nazwa systematyczna | |
| Albatrellus confluens (Alb. & Schwein.) Kotl. & Pouzar Česká Mycol. 11(3): 154 (1957) | |
Naziemek ceglasty (Albatrellus confluens (Alb. & Schwein.) Kotl. & Pouzar) – gatunek grzybów z rodziny naziemkowatych (Albatrellaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Albatrellus, Albatrellaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1]
Po raz pierwszy takson ten opisał Johann Friedrich Gmelin w 1772 r. pod nazwą Boletus nitens, jednakże w roku 1805, Johannes Baptista von Albertini oraz Lewis David von Schweinitz przemianowali nazwę gatunku na Boletus confluens. Obecną uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali František Kotlaba i Zdeněk Pouzar w 1954 roku[1].
Posiada 28 synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Boletus confluens Alb. & Schwein 1805
- Polyporus confluens (Alb. & Schwein.) Fr. 1821
- Merisma confluens (Alb. & Schwein.) Gillet 1878
- Polypilus confluens (Alb. & Schwein.) P. Karst. 1881
- Cladomeris confluens (Alb. & Schwein.) Quél. 1886
- Albatrellopsis confluens (Alb. & Schwein.) Teixeira 1993
- Boletus aurantius Schaeff. 1774
- Polyporus pachypus Pers. 1825
- Boletus artemidorus Lentz 1830
- Polyporus politus Fr. 1836
- Scutiger laeticolor Murrill 1903
- Scutiger confluens (Alb. & Schwein.) Bondartsev & Singer 1941
Pierwszą polską nazwę – bułczak, podał Feliks Berdau w 1876 r. Stanisław Domański używał nazwy bielaczek. Obecną nazwę podał w 1999 r. prof. Władysław Wojewoda. Wcześniej gatunek ten był opisywany pod nazwami: huba połyskująca, żagiew zlewająca się, bielaczek pozrastany[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnicy 3–15 cm, półkulisty lub nieregularnie kolisty. Powierzchnia kremowa, morelowa, niekiedy z odcieniem pomarańczowym, czasem także czerwonobrązowa lub ochrowa. Przy brzegach płatkowaty. Skórka w okresie suchym popękana. Zwykle występują w skupieniach pozrastanych owocników, średnicy nawet do 50 cm[4][5].
Rurki o długości do 3 mm, zbiegające na trzon, barwy białej. Pory bardzo małe, koliste[5].
Wysokość 30 do 60 mm, średnica 20 do 25 mm, krótki i mało wyraźny. Centralny, ekscentryczny lub boczny. Biały, czasami z morelowym, rdzawym odcieniem i plamkami[6].
Mięsisty, w kolorze kremowym. Zapach słaby, przyjemny. Smak gorzkawy[4][5].
Biały. Zarodniki 4,5-5 × 3–3,5 μm, szeroko jajowate do prawie kulistych, bezbarwne, gładkie[6].
- Gatunki podobne
- Naziemek żółtopomarańczowy (Albatrellus subrubescens) – ma owocnik kapeluszowaty, z wyraźniejszym trzonem; kapelusz brązowo-fioletowy, białawożółtawy lub ochrowobrązowy, trzon białawy z pomarańczowofioletowymi lub brązowopomarańczowymi plamami, później cały ceglastobrązowawy i rośnie w borach sosnowych.
- Naziemek białawy(Albatrellus ovinus) ma bardzo jasny kapelusz, pory cytrynowożółte, miąższ zasychając żółknie i nie rośnie w pozrastanych kępach.
- Naziemek zielonawy (Albatrellus cristatus) ma kapelusz w barwie żółtozielonej, do brązowej i rośnie w lasach liściastych, głównie w buczynach, choć spotkać go można również w górskich lasach iglastych.
- Kolczak rudawy (Hydnum rufescens) oraz kolczak obłączasty (Hydnum repandum) mają wyraźnie kolczasty hymenofor.
Zasięg występowania i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Gatunek rozpowszechniony w Europie i w Ameryce Północnej. Notowany również w Japonii oraz na półwyspie Jork w Australii[7]. W Polsce gatunek ten jest dość rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – wymierające – krytycznie zagrożone – gatunek zagrożony wymarciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[8].
Grzyb naziemny saprotrof. Występuje sporadycznie w borach iglastych i mieszanych. Najczęściej spotkać go można w górskich lasach świerkowych. Rośnie na ziemi, pojedynczo lub w stłoczonych kępach, szerokich do 30–50 cm i dlatego kapelusze bywają zdeformowane a trzony pozrastane. Owocniki wytwarza od lipca do października[4][5][9].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb jadalny, lecz jadalne są młode owocniki, stare są niesmaczne, gorzkawe. Ze względu na nikłe walory smakowe oraz rzadkość występowania, nie powinien być zbierany[5][6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum – Names Record [online], Index Fungorum [dostęp 2018-11-08].
- ↑ Species Fungorum [online], Species Fungorum [dostęp 2018-11-08].
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 41, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Wyd. 3, Warszawa: Państwowe Wyd. Rolnicze i Leśne, 1985, s. 257, ISBN 978-83-09-00714-2, OCLC 16167731.
- ↑ a b c d e Ewald Gerhardt, Aldona Zaniewska, Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Świat Ksia̜żki, 2007, ISBN 978-83-247-0786-7, OCLC 271643506.
- ↑ a b c Atlas Grzybów [online], atlas.grzybiarze.eu [dostęp 2018-11-12].
- ↑ Albatrellus confluens (Alb. & Schwein.) Kotl. & Pouzar [online], www.gbif.org [dostęp 2018-11-12] (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 61, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Joanna, grzybland – Naziemek ceglasty [online], www.grzybland.pl [dostęp 2018-11-12].