Akcent ostry
| Á | á |
| Ą́ | ą́ |
| Ć | ć |
| É | é |
| Ǵ | ǵ |
| Í | í |
| Ĺ | ĺ |
| Ḿ | ḿ |
| Ń | ń |
| Ó | ó |
| Ṕ | ṕ |
| Ŕ | ŕ |
| Ś | ś |
| T́ | t́ |
| Ú | ú |
| Ẃ | ẃ |
| Ý | ý |
| Ź | ź |
| Ѓ | ѓ |
| Ќ | ќ |
Akcent ostry (akut, akcent silny) – znak diakrytyczny w postaci ukośnej kreski, o kształcie prostym lub nieznacznego klina, wznoszącej się od lewej do prawej (np. τό). Stosowany w alfabecie łacińskim, cyrylicy tylko do oznaczania akcentu i w alfabecie greckim tylko w samogłoskach.
Przyporządkowanie fonetyczne
[edytuj | edytuj kod]Samogłoski
[edytuj | edytuj kod]W przypadku samogłosek ten diakrytyk oznacza wydłużenie (á [aː]) lub przykładany do niej akcent np. hiszpańskie ánimo ['ɑ.ni.mo] (nastrój, duch), animo [ɑˈni.mo] (witam) i animó [ɑ.ni.'mo] (powitał). Inne miejsce litery Á świadczy o zmianie znaczenia wraz ze zmianą akcentu.
Ten diakryt może zmieniać stopień otwarcia samogłoski, np. è [ɛ] i é [e] oraz ò [ɔ] i ó [o] w katalońskim i włoskim. Również w języku francuskim akut (fr. accent aigu), zapożyczony z pisowni greckiej, używany nad literą e (np. l’été), oznacza zmianę barwy samogłoski.
Jako oznaczenie tonu
[edytuj | edytuj kod]W niektórych językach służy również do oznaczania sylaby akcentowanej wypowiadanej w intonacji wznoszącej. Termin pierwotnie stosowany w odniesieniu do greki klasycznej (akcent toniczny w języku greckim już w starożytności został zastąpiony akcentem dynamicznym). Akcent akutowy spotykany był także m.in. w języku prasłowiańskim.
Spółgłoski
[edytuj | edytuj kod]W języku słowackim litery L i R oznaczają spółgłoski sylabotwórcze, które zachowują się w niektórych wypadkach jak samogłoski, więc występują też ich wydłużone odpowiedniki Ĺ i Ŕ.
W języku dolnołużyckim Ŕ oznacza miękkie r, np. cołnaŕ: (dopełniacz) cołnarja – pol. czółnarz.
W języku polskim i w łacince białoruskiej litery Ć [ʨ] Ń [ɲ] Ś [ɕ] Ź [ʑ] to zmiękczone odpowiedniki T(choć pisane przez C) N S Z.
W łacince ukraińskiej litery Ć D́ Ĺ Ń Ś T́ Ź to zmiękczone odpowiedniki C D L N S T Z.
Użycie
[edytuj | edytuj kod]- język polski: Ć Ń Ó Ś Ź
- łacinka białoruska: Ć Ń Ś Ź.
- łacinka ukraińska: Ć D́ Ĺ Ń Ś T́ Ź.
- język czeski, język islandzki: Á É Í Ó Ú Ý
- język słowacki: Á É Í Ĺ Ó Ŕ Ú Ý
- język francuski: É
- język górnołużycki: Ć, Ń, Ó
- język dolnołużycki: Ć, Ń, Ŕ, Ś, Ź, Ó
- język hiszpański, kataloński, portugalski i galicyjski: Á É Í Ó Ú
- język angielski, język szwedzki, bokmål: É
- język turkmeński: Ý
W Unikodzie akcent ostry występuje w wersjach:
| Znak | Unicode | Kod HTML | Nazwa unikodowa | Nazwa polska |
|---|---|---|---|---|
| ´ | U 00B4 | ´ lub ´ lub ´ |
ACUTE ACCENT | akcent ostry |
| ˊ | U 02CA | ˊ lub ˊ |
MODIFIER LETTER ACUTE ACCENT | akcent ostry modyfikujący |
| ́ | U 0301 | ́ lub ́ |
COMBINING ACUTE ACCENT | akcent ostry dostawny |
