Agosta (1934)

Agosta (Q178)
	; Jednostka bliźniacza „Agosta” – „Ajax”
Klasa	okręt podwodny
Typ	Redoutable
Projekt	M6
	Historia
Stocznia	Arsenal de Cherbourg, Cherbourg
Położenie stępki	2 lutego 1931
Wodowanie	30 kwietnia 1934
	Marine nationale
Wejście do służby	1 lutego 1937
Los okrętu	samozatopiony 18 czerwca 1940
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność; • na powierzchni; • w zanurzeniu	; 1570 ton; 2084 t
Długość	92,3 m
Szerokość	8,2 m
Zanurzenie	4,7 m
Zanurzenie testowe	80 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
	Napęd
	2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 8000 KM; 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM; 2 śruby
Prędkość; • na powierzchni; • w zanurzeniu	; 20 węzłów; 10 w.
Zasięg	powierzchnia: 10 000 Mm przy 10 w.; zanurzenie: 100 Mm przy 5 w.
	Uzbrojenie
	1 działo kal. 100 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm, 13 torped
Wyrzutnie torpedowe	7 × 550 mm; 2 × 550/400 mm
Załoga	61

Agosta (Q178) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z 31 jednostek typu Redoutable. Okręt został zwodowany 30 kwietnia 1934 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg w Cherbourgu, a do służby w Marine nationale wszedł 1 lutego 1937 roku. Podczas wojny jednostka pełniła służbę na Atlantyku. 18 czerwca 1940 roku „Agosta” został samozatopiony w Breście, by nie dostał się w ręce Niemców.

Projekt i budowa

„Agosta” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1930 roku^[1]^[2]. Projekt (o sygnaturze M6^[3]) był ulepszeniem pierwszych powojennych francuskich oceanicznych okrętów podwodnych – typu Requin^[1]. Poprawie uległa krytykowana w poprzednim typie zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni oraz manewrowość^[1]^[4]. Okręty typu Redoutable miały duży zasięg i silne uzbrojenie; wadą była ciasnota wnętrza, która powodowała trudności w dostępie do zapasów prowiantu i amunicji^[4]. Konstruktorem okrętów był inż. Jean-Jacques Roquebert(inne języki)^[4]. „Agosta” należał do 3. serii jednostek, które otrzymały silniki Diesla o większej mocy, dzięki czemu osiągały one na powierzchni prędkość 20 węzłów^[3]^[5].

„Agosta” zbudowany został w stoczni Arsenal de Cherbourg w Cherbourgu (numer stoczniowy Q53)^[3]^[5]. Stępkę okrętu położono 2 lutego 1931 roku^[6]^[a], a zwodowany został 30 kwietnia 1934 roku^[5]^[2]^[b].

Dane taktyczno–techniczne

„Agosta” był dużym, oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej^[1]^[4]. Długość całkowita wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra i zanurzenie 4,7 metra^[5]^[7]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 1384 tony (normalna 1570 ton), a w zanurzeniu 2084 tony^[5]^[8]^[c]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer(inne języki) o łącznej mocy 8000 KM^[5]^[9]^[d]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM^[4]^[5]^[e]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 20 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu^[3]^[5]^[f]. Zasięg wynosił 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 17 węzłów) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu^[1]^[2]. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego^[3]^[5]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, a czas zanurzenia 45-50 sekund^[1]^[4]. Autonomiczność okrętu wynosiła 30 dób^[3]^[10].

Okręt wyposażony był w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie i jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Prócz tego za kioskiem znajdował się jeden podwójny dwukalibrowy (550 lub 400 mm) aparat torpedowy^[3]^[4]. Na pokładzie było miejsce na 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm^[3]^[4]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kalibru 100 mm M1925 L/45 oraz zdwojone stanowisko wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76^[3]^[4]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony^[3].

Załoga okrętu składała się z 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy^[2]^[5]^[g].

Służba

„Agosta” został przyjęty do służby w Marine nationale 1 lutego 1937 roku^[6]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q178^[3]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Atlantyku, będąc jednostką flagową 8. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych w Breście (w skład której wchodziły ponadto siostrzane okręty „Bévéziers”, „Ouessant” i „Sidi Ferruch”)^[11]. Dowódcą okrętu był w tym okresie kmdr ppor. A.E. Beaussant^[11]. Od 14 do 22 września „Agosta” (wraz z siostrzanymi jednostkami „Poncelet”, „Persée” i „Ouessant”) patrolowały obszar wokół Azorów w poszukiwaniu niemieckich łamaczy blokady^[12]. Po patrolu „Agosta” wraz z „Ouessant” udały się na Martynikę, gdzie dotarły 29 września^[12]^[13]. W październiku jednostka nadal przebywała w rejonie Antyli, wychodząc na patrole i uczestnicząc w eskorcie konwojów^[14]. 7 stycznia 1940 roku nieopodal Saint-Martin przez sektor patrolowany przez „Agostę” przedarł się niemiecki parowiec „Consul Horn” (8384 BRT), który wyszedł z Aruby i dotarł do Hamburga 19 lutego^[15].

W czerwcu 1940 roku „Agosta” znajdował się w Breście, będąc nadal jednostką flagową 8. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych, a jego dowódcą był nadal kmdr ppor. A.E. Beaussant (okręt przechodził remont)^[16]^[17]. 18 czerwca 1940 roku znajdująca się w stoczni w Breście jednostka została samozatopiona, by uniknąć zdobycia przez zajmujących port Niemców^[18]^[19].

Uwagi

↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76 i Gogin 2015 ↓ podają, że stępkę okrętu położono w 1930 roku.
↑ Identycznie podaje też Gogin 2015 ↓. Fontenoy 2007 ↓, s. 186 podaje, że okręt zwodowano 20 kwietnia 1934 roku, zaś Helgason 2020 ↓, że odbyło się 30 marca 1934 roku.
↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206 podaje wyporność 1379/2060 ton, zaś Lipiński 1999 ↓, s. 539 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 – 1384/2080 ton.
↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 187 podaje, że okręt posiadał cztery silniki Diesla, zaś według McMurtrie 1937 ↓, s. 206 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 okręt posiadał dodatkowo pomocniczy silnik Diesla o mocy 750 KM.
↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.
↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 18 węzłów, zaś według Lipiński 1999 ↓, s. 539 okręt osiągał na powierzchni 19,5 węzła.
↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 podają, że załoga okrętu liczyła 67 osób.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.
↑ ^a ^b ^c ^d Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Gogin 2015 ↓.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Fontenoy 2007 ↓, s. 187.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273.
↑ ^a ^b Helgason 2020 ↓.
↑ Lipiński 1999 ↓, s. 539.
↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 186.
↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75.
↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 206.
↑ ^a ^b Kindell 1939a ↓.
↑ ^a ^b Kindell 1939b ↓.
↑ Kindell 1939c ↓.
↑ Kindell 1939d ↓.
↑ Kindell 1940a ↓.
↑ Kindell 1940b ↓.
↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 271.
↑ Kindell 1940c ↓.
↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273-274.

Bibliografia

Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
Ivan Gogin: REDOUTABLE submarines (1931-1939). Navypedia. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Guðmundur Helgason: FR Agosta. Allied Warships. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, SEPTEMBER 1939 (Part 1 of 2) Friday 1st - Thursday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS SEPTEMBER 1939 (Part 2 of 2) Friday 15th - Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, OCTOBER 1939 (Part 1 of 2) Sunday 1st - Saturday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, JANUARY 1940 (Part 1 of 2) Monday 1st - Sunday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 3 of 4) Saturday 15th - Friday 21st. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1937. London: Sampson Low, Marston & Co., 1937. (ang.).
Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.

[7] Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76 i Gogin 2015 ↓ podają, że stępkę okrętu położono w 1930 roku.

[8] Identycznie podaje też Gogin 2015 ↓. Fontenoy 2007 ↓, s. 186 podaje, że okręt zwodowano 20 kwietnia 1934 roku, zaś Helgason 2020 ↓, że odbyło się 30 marca 1934 roku.

[11] McMurtrie 1937 ↓, s. 206 podaje wyporność 1379/2060 ton, zaś Lipiński 1999 ↓, s. 539 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 – 1384/2080 ton.

[13] Fontenoy 2007 ↓, s. 187 podaje, że okręt posiadał cztery silniki Diesla, zaś według McMurtrie 1937 ↓, s. 206 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 okręt posiadał dodatkowo pomocniczy silnik Diesla o mocy 750 KM.

[14] Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.

[15] McMurtrie 1937 ↓, s. 206 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 18 węzłów, zaś według Lipiński 1999 ↓, s. 539 okręt osiągał na powierzchni 19,5 węzła.

[17] McMurtrie 1937 ↓, s. 206 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 podają, że załoga okrętu liczyła 67 osób.

[CITEREFGardinerChesneau1980274-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.

[CITEREFLabayle-Couhat197176-2] Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76.

[CITEREFGogin2015-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Gogin 2015 ↓.

[CITEREFFontenoy2007187-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Fontenoy 2007 ↓, s. 187.

[CITEREFGardinerChesneau1980273-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273.

[CITEREFHelgason2020-6] Helgason 2020 ↓.

[CITEREFLipiński1999539-9] Lipiński 1999 ↓, s. 539.

[CITEREFFontenoy2007186-10] Fontenoy 2007 ↓, s. 186.

[CITEREFLabayle-Couhat197175-12] Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75.

[CITEREFMcMurtrie1937206-16] McMurtrie 1937 ↓, s. 206.

[CITEREFKindell1939a-18] Kindell 1939a ↓.

[CITEREFKindell1939b-19] Kindell 1939b ↓.

[CITEREFKindell1939c-20] Kindell 1939c ↓.

[CITEREFKindell1939d-21] Kindell 1939d ↓.

[CITEREFKindell1940a-22] Kindell 1940a ↓.

[CITEREFKindell1940b-23] Kindell 1940b ↓.

[CITEREFPerepeczko2014271-24] Perepeczko 2014 ↓, s. 271.

[CITEREFKindell1940c-25] Kindell 1940c ↓.

[CITEREFGardinerChesneau1980273-274-26] Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273-274.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[b]

[7]

[8]

[c]

[9]

[d]

[e]

[f]

[10]

[g]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Seria 1	„Redoutable” „Vengeur” „Pascal” „Pasteur” „Henri Poincaré” „Poncelet” „Archimède” „Fresnel” „Monge” „Achille” „Ajax” „Actéon” „Achéron” „Argo” „Prométhée” „Persée” „Protée” „Pégase” „Phénix”
Seria 2	„L’Espoir” „Le Glorieux” „Le Centaure” „Le Héros” „Le Conquérant” „Le Tonnant”
Seria 3	„Agosta” „Bévéziers” „Ouessant” „Sidi Ferruch” „Sfax” „Casabianca”