Przejdź do zawartości

Afradapis

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Afradapis
Okres istnienia: późny eocen, 37 mln lat temu
37/37
37/37
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

(bez rangi) Adapiformes
Rodzina

Notharctidae

Podrodzina

Cercamoniinae/Caenopithecinae

Rodzaj

Afradapis
Seiffert et al., 2009

Gatunki
  • A. longicristatus Seiffert et al., 2009

Afradapisrodzaj ssaka naczelnego z grupy Adapiformes. Żył w późnym eocenie w północnej Afryce. Został opisany w 2009 roku przez Erika Seifferta i współpracowników na podstawie skamieniałości pochodzących z datowanych na 37 mln lat osadów formacji Birket Qarun w Fajum w północnym Egipcie. Nazwa rodzajowa pochodzi od Afryki i rodzaju Adapis, zaś epitet gatunkowy gatunku typowego, longicristatus oznacza po łacinie „długogrzebieniowy” i odnosi się do budowy zębów[1].

Budowa i biologia

[edytuj | edytuj kod]

Holotypem jest lewa część żuchwy (CGM 83690) obejmująca zęby P4–M3 oraz dół żwaczowy. Dolne siekacze są szpatułkowate, a górne – asymetryczne. Dolny kieł masywny, górny ma ostre krawędzie dystalną i przyśrodkową. Nie ma dowodów na występowanie dymorfizmu płciowego w rozmiarach kłów. Trzeci ząb przedtrzonowy jest dłuższy i wyższy od czwartego przedtrzonowca i zakorzeniony ukośnie w stosunku do niego. Oś długa jego głównych grzebieni przebiega ukośnie względem osi długiej uzębienia żuchwy. Cechy te, w połączeniu z prawdopodobnym brakiem przedtrzonowca II, były wcześniej znane jedynie u antropoidów, a najstarszy naczelny z Fajum wykazujący te cechy był o 3 mln lat młodszy od Afradapis. Trzonowce przypominają te obecne u liściożernych naczelnych, takich jak szerokonose wyjce i lemurokształtne sifaka czy indris, dlatego Seiffert i współpracownicy zasugerowali, że Afradapis także był liściożercą[1], co potwierdziły również późniejsze analizy[2]. Kość skokowa – jedyny znany element szkieletu pozaczaszkowego – jest bardzo podobna do występujących u wolno wspinających się współczesnych lorisowatych, co wskazuje, że Afradapis prawdopodobnie poruszał się podobnie[3].

Afradapis osiągał stosunkowo duże rozmiary – na podstawie wielkości zębów trzonowych jego masę oszacowano na 2,187 – 3,283 kg[1].

Filogeneza

[edytuj | edytuj kod]

Afradapis jest przedstawicielem Adapiformes – grupy naczelnych o kontrowersyjnej pozycji systematycznej. Tradycyjnie uznawane były za przedstawicieli Strepsirrhini, jednak niektórzy autorzy uważali je za członków Haplorrhini. Druga z tych hipotez została spopularyzowana zwłaszcza po opisaniu niemal kompletnego szkieletu Darwinius masillae. Według analiz filogenetycznych przeprowadzonych przez Seifferta i współpracowników cechy upodabniające Adapiformes do Haplorrhini są wynikiem konwergencji, sama grupa Adapiformes natomiast zajmuje bazalną pozycję wewnątrz Strepsirrhini[1]. Różnice pomiędzy nimi występują m.in. w budowie kości skokowej[3]. Wszystkie analizy przeprowadzone przez Seifferta i in. sugerowały, że taksonem siostrzanym dla Afradapis longicristatus jest środkowoeoceński Caenopithecus lemuroides z Europy, natomiast taksonem siostrzanym dla kladu obejmującego te dwa gatunki – Aframonius dieides z późnego eocenu Afryki[1][2][3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Erik R. Seiffert, Jonathan M. G. Perry, Elwyn L. Simons, Doug M. Boyer. Convergent evolution of anthropoid-like adaptations in Eocene adapiform primates. „Nature”. 461, s. 1118–1122, 2009. DOI: 10.1038/nature08429. (ang.). 
  2. a b Erik R. Seiffert, Elwyn L. Simons, Doug M. Boyer, Jonathan M. G. Perry, Timothy M. Ryan, Hesham M. Sallam. A fossil primate of uncertain affinities from the earliest late Eocene of Egypt. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 107 (21), s. 9712–9717, 2010. DOI: 10.1073/pnas.1001393107. (ang.). 
  3. a b c Doug M. Boyer, Erik R. Seiffert, Elwyn L. Simons. Astragalar morphology of Afradapis, a large adapiform primate from the earliest late Eocene of Egypt. „American Journal of Physical Anthropology”. 143 (3), s. 383–402, 2010. DOI: 10.1002/ajpa.21328. (ang.).