Adolf z Alteny
| Data urodzenia |
ok. 1157 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 kwietnia ok. 1220 |
| Arcybiskup Kolonii | |
| Okres sprawowania |
1193–1205, 1212–1216 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Sakra biskupia |
27 marca 1194 |
Adolf z Alteny (ur. ok. 1157, zm. 15 kwietnia ok. 1220) – arcybiskup Kolonii i książę-elektor Rzeszy w latach 1193–1205 i 1212–1216 pochodzący z rodu hrabiów Bergu.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Adolf był trzecim synem hrabiego Bergu-Alteny Eberharda I i Adelajdy z Arnsbergu[1][2][3]. Pochodził z rodziny hrabiów Bergu, której trzech przedstawicieli w XII w. pełniło funkcję arcybiskupów Kolonii (w tym dwóch stryjów Adolfa)[1][3]. W 1177 został kanonikiem kapituły katedralnej w Kolonii, w 1183 dziekanem katedralnym, a w 1191 zastąpił swego wybranego na arcybiskupa stryja Brunona jako prepozyt kapituły katedralnej[1][2]. W latach 80. i 90. XII w. pełnił rolę pośrednika w sporach między arcybiskupami (Filipem z Heinsbergu, a następnie Brunonem) w ich sporach z władcami Niemiec[1]. Gdy w 1193 Bruno zrezygnował z funkcji arcybiskupa, Adolf został wybrany na jego następcę[1][2][3]. 26 marca 1194 otrzymał święcenia kapłańskie, a dzień później został wyświęcony na biskupa[2].
Po objęciu urzędu podjął starania o uwolnienie więzionego przez cesarza Henryka VI króla Anglii Ryszarda Lwie Serce, a gdy ten został uwolniony, podjął go uroczyście w Kolonii i obiecał mu wsparcie przeciwko Francji. W zamian otrzymał m.in. przywileje dla kupców kolońskich w Anglii[1][2]. W kolejnych latach odmówił wyboru rocznego wówczas Fryderyka II, syna Henryka VI na króla rzymskiego[2], a potem, z powodu jego odmowy zrzeczenia się praw do elekcji króla rzymskiego, nie powiódł się plan Henryka VI wprowadzenia dziedziczności tronu niemieckiego[1][2][3]. Dopiero w 1197 Adolf uznał wcześniejszy wybór Fryderyka na króla i złożył mu przysięgę wierności, jednak po śmierci Henryka VI, która nastąpiła kilka tygodni później, ogłosił, że wybór Fryderyka był nieważny[1][2][3].
Po tym, gdy część elektorów bez udziału Adolfa wybrała na króla brata Henryka VI, Filipa Szwabskiego, Adolf, który dysponował także drugim głosem elektorskim odkupionym od arcybiskupa Trewiru[2], ogłosił wybór Ottona IV z Brunszwiku z konkurencyjnego wobec Hohenstaufów rodu Welfów[1][2][3]. Wybór ten był po myśli mieszczan kolońskich z uwagi na bliskie związki Ottona z Anglią, z którą także Kolonia utrzymywała ważne kontakty handlowe[2][3]. Adolf ubiegł Hohenstaufów, koronując w lipcu 1198 Ottona w tradycyjnym miejscu koronacji królów rzymskich, Akwizgranie (koronacja Filipa odbyła się w Moguncji)[1][2].
Mimo wezwań papieża Innocentego III do pokoju trwała wojna, w wyniku której obie strony pustoszyły dobra arcybiskupa. W 1201 papież opowiedział się po stronie Ottona. Mimo papieskich nacisków, aby Adolf także wspierał Ottona[2] w 1204 Adolf przeszedł na stronę przeważających wówczas Hohenstaufów. Ogłosił ponowny wybór Filipa na króla i w styczniu 1205 koronował go w Akwizgranie. Czyn ten oznaczał zerwanie z papieżem i w maju 1205 Adolf został ekskomunikowany i pozbawiony urzędu[1][2][3]. Wrogie wobec arcybiskupa było także sprzyjające Ottonowi mieszczaństwo Kolonii[1]. Nowym arcybiskupem został mianowany Bruno z Sayn i Adolf rozpoczął kilkuletnią wojnę przeciwko niemu. Sytuację Adolfa pogorszyła śmierć Filipa w 1208[1][2][3], wskutek czego ostatecznie ustąpił[1][3].
Gdy jednak doszło do konfliktu między Ottonem a papieżem, Innocenty III złożył z urzędu następcę zmarłego w międzyczasie Brunona, Dytryka z Hengebach i przywrócił na stanowisko arcybiskupa Adolfa[2][3]. Jego pozycja była jednak bardzo słaba. Podczas koronacji królewskich Fryderyka II Hohenstaufa w 1212 i 1215 musiał ustąpić przysługującego mu prawa koronacji na rzecz arcybiskupa Moguncji[2]. W 1216 ustąpił z urzędu[2][3]. Jego następcą został jego kuzyn Engelbert z Bergu[1][2][3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Herbert Grundmann: Adolf I.. W: Neue Deutsche Biographie. T. 1. Berlin: Duncker & Humblot, 1953, s. 82–83.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Sven Holger Brunsch: Adolf I. von Altena. [w:] Rheinische Geschichte [on-line]. 2014-01-29. [dostęp 2017-09-20].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Eduard Winkelmann: Adolf I.. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 1. Leipzig: Verlag von Dunckler & Humblot, 1875, s. 115–117.