Adam z Będkowa

Adam z Będkowa
Miejsce urodzenia	Będków
Data i miejsce śmierci	16 października 1451 ; Kraków
Miejsce pochówku	bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat

Adam z Będkowa (łac. de Bantkow, de Bandkow) herbu Prus II (ur. w XIV wieku, zm. 16 października 1451 w Krakowie) – duchowny krakowski, kanonik katedralny, oficjał, wikariusz in spiritualibus, wieloletni archiprezbiter kościoła Mariackiego w Krakowie^[1], notariusz publiczny^[2].

Życiorys

27 maja 1422 roku ukończył studia prawnicze w Bolonii z tytułem doktora dekretów^[3]. Od 1423 roku był wykładowcą prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim^[3].

W latach 1399–1412 był plebanem w Wolborzu^[4]. Od 1413-1450 roku piastował urząd kanonika i oficjała krakowskiego oraz proboszcza kościoła Mariackiego w Krakowie. Wzmianki o nim pojawiają się wielokrotnie w aktach Kapituły Krakowskiej a jego nazwisko widnieje na dyplomach podpisanych przez biskupa krakowskiego Wojciecha Jastrzębca, którego Adam w latach 1413–1418 był wikariuszem generalnym i oficjałem. Z racji zajmowanych stanowisk, uczestniczył w zagranicznych misjach dyplomatycznych. W 1424 roku Adam przebywał w Rzymie, o czym zaświadcza dokument z 17 stycznia 1424 roku wystawiony przez kancelarię papieską Marcina V, związany ze sprawą odwołania przez dominikanina Jana Falkenberga paszkwilu na króla Polski Jagiełłę. W 1429 roku uczestniczył w sporze prawników wiedeńskich i krakowskich dotyczącym uprawnień niekoronowanego przez papieża cesarza Zygmunt Luksemburskiego do kreowania królów^[a]. W 1450 roku zamienił stanowisko archiprezbitera kościoła Mariackiego^[b] na kanonię i prebendę kościoła w Kielcach^[6]. Ponadto Adam z Będkowa był kanonikiem gnieźnieńskim (1399–1447), krakowskim (1410), rudzkim (1410) poznańskim (1426), sandomierskim (1427) i dziekanem kieleckim w latach 1423–1427^[4]. Zmarł w Krakowie; pochowany został w katedrze krakowskiej^[7].

Działalność fundatorska

Był zamożnym człowiekiem. Wybudował dom przy ul. Kanonicznej 14 (wschodnia pierzeja)^[c] na ówczesnym placu należącym do wyposażenia altarii św. Agnieszki w katedrze^[d] oraz był fundatorem domu dla wikariuszy katedralnych tzw. „domu wspólnego” znajdującego się naprzeciw południowego wejścia do katedry (obecnie nieistniejący)^[6]. Za kwotę 87 grzywien ufundował dwutomowy Antiphonarium de Sanctis antyfonarz dla katedry^[9], znany obecnie również jako Antyfonarz Adama z Będkowa^[6].

Jego fundacją pośmiertną był ołtarz śś. Heleny i Apolonii do kaplicy śś. Kosmy i Damiana znajdującej się przy zakrystii katedralnej, poświęcony w 1453 roku. Wykonawcą jego woli był biskup krakowski Tomasz Strzempiński^[6].

Uwagi

↑ Nad opinią prawna pracował wraz z innymi doktorami prawa kanonicznego: Stanisławem ze Skarbimierza, Jakubem z Zaborowa, Tomaszem z Chrobrza i z Janem Elgotem^[5]
↑ Stanowiskami zamienił się z Jerzym Szwarcem, bratem bogatego mieszczanina Adama Szwarca fundatorem w 1439 roku kaplicy Przemienienia Pańskiego (pierwotnie Bożego Ciała) w katedrze^[6]
↑ Dom powstał w miejscu wcześniejszego należącego do biskupa Wojciecha Jastrzębca w początkach XV wieku^[8]
↑ Po śmierci Adama kamienice przejął kanonik krakowski Stanisław Roy^[6]

Przypisy

↑ Miodońska 1967 ↓, s. 98.
↑ Krzysztof Skupieński, Notariat publiczny w średniowiecznej Polsce, Lublin 1979, s. 124.
↑ ^a ^b „Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie”, Tomy 42-43, Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wyd. PAN, 1997.
↑ ^a ^b Rocznik łódzki.
↑ Inicjatywa Małopolska im Króla Władysława Łokietka.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Miodońska 1967 ↓, s. 131.
↑ Miodońska 1993 ↓, s. 49.
↑ Właściciele w Krakowie.
↑ Miodońska 1967 ↓, s. 99.

Bibliografia

Barbara Miodońska: Małopolskie malarstwo książkowe. Warszawa: PWN, 1993. ISBN 83-01-10963-7.
Barbara Miodońska: Iluminacje krakowskich rękopisów na Wawelu. Kraków: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd muzeów i ochrony zabytków, 1967.
Adam Labuda, Krystyna Secomska: Malarstwo Gotyckie w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2004. ISBN 83-7181-348-1.

[6] Nad opinią prawna pracował wraz z innymi doktorami prawa kanonicznego: Stanisławem ze Skarbimierza, Jakubem z Zaborowa, Tomaszem z Chrobrza i z Janem Elgotem^[5]

[8] Stanowiskami zamienił się z Jerzym Szwarcem, bratem bogatego mieszczanina Adama Szwarca fundatorem w 1439 roku kaplicy Przemienienia Pańskiego (pierwotnie Bożego Ciała) w katedrze^[6]

[11] Dom powstał w miejscu wcześniejszego należącego do biskupa Wojciecha Jastrzębca w początkach XV wieku^[8]

[12] Po śmierci Adama kamienice przejął kanonik krakowski Stanisław Roy^[6]

[CITEREFMiodońska196798-1] Miodońska 1967 ↓, s. 98.

[2] Krzysztof Skupieński, Notariat publiczny w średniowiecznej Polsce, Lublin 1979, s. 124.

[rbpan-3] „Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie”, Tomy 42-43, Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wyd. PAN, 1997.

[rada-4] Rocznik łódzki.

[5] Inicjatywa Małopolska im Króla Władysława Łokietka.

[CITEREFMiodońska1967131-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Miodońska 1967 ↓, s. 131.

[CITEREFMiodońska199349-9] Miodońska 1993 ↓, s. 49.

[10] Właściciele w Krakowie.

[CITEREFMiodońska196799-13] Miodońska 1967 ↓, s. 99.

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[b]

[6]

[7]

[c]

[d]

[9]

[5]

[8]