Abhinawagupta
| Data urodzenia |
ok.950 |
|---|---|
| Data śmierci |
ok.1020 |
| Zawód, zajęcie |
filozof |
| Wyznanie |
Abhinawagupta, Abhinawaguptapada (अभिनवगुप्त Abhinavagupta; ur. ok. 950, zm. ok. 1020) – hinduski uczony, filozof i mistyk pochodzący z Kaszmiru.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodzony w rodzinie bramińskiej. Jego pisma obejmują około 50 rozpraw, komentarzy i hymnów mistyczno-filozoficznych. Według tradycji był wcieleniem Śeszy.
Myśl Abhinawagupty przeszła trzy etapy rozwoju: tantryczny, estetyczny i filozoficzny. Filozofią i rytuałem, a przede wszystkim systematycznym wykładem mistyki i myśli tantrycznej szkoły kula, zajął się w swoim największym dziele, Tantraloce (Światło tantry). Myśli zawarte w Tantraloce skondensował następnie w dziele o znacznie mniejszych rozmiarach Tantrasara.
Okres estetyczny rozwoju myśli Abhinawagupty reprezentuje szereg komentarzy traktujących o mistyce, teatrze i poezji. Stanowią je komentarz Loćana (Pogląd) do Dhwanjaloka|Dhwanjaloki (Światła „dźwięku”) i Abhinawabharati (Najnowszy [komentarz] do Bharaty) do Natjaśastry, traktatu Bharaty o teatrze.
Najważniejsze teksty filozoficzne Abhinawagupty to Iśwarapratjabhidźńa i Iśwarapratjabhidźńawiwrytiwimarsini (Rozprawa o interpretacji pojęcia rozpoznania Iśwary). Pierwszy tekst stanowi komentarz do zaginionego dzieła Utpalaćarji Iśwarapratjabhidźńawimarśini (Rozprawa o rozpoznaniu Boga), drugi stanowi wykład teorii o rozpoznaniu (pratjabhidźńa) tego, co transcendentne w tym, co poznawalne zmysłowo.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krzysztof Byrski, Abhinawaguptapada, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, Lublin 1989.
- Abihnawagupta, Tantrasara (z tłumaczeniem hindi), Varanaseya Sanskrit Sansthan, Varanasi 1986
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Dzieła Abhinawaguptapady w kilku kolekcjach. muktalib5.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-25)].
- David Peter Lawrence, Aspects of Abhinavagupta’s Theory of Scripture
- Artykuły o Abhinawaguptapadzie