Abaj (Grecja)
,_view_from_the_East.jpg)
Abaj (gr. Ἄβαι, łac. Abae) – starożytne miasto greckie położone w północno-wschodniej części Fokidy, w pobliżu granicy Beocji, nad dopływem rzeki Kefisos[1]. Wraz z pobliskim Hyampolis usytuowane przy głównym szlaku łączącym beockie Orchomenos z lokrydzkim Opus[2].
Zgodnie z twierdzeniem Arystotelesa przytoczonym przez Strabona, miasto zostało założone przez Traków[3], którzy następnie wywędrowali na Eubeę, zasiedlając ją pod mianem Abantów[4]. Natomiast miejscowy mit głosił, że założycielami Abaj koloniści z Argos, pod wodzą Abasa, syna Linkeusa i Hypermnestry. Miasto słynęło z wyroczni Apollina z przydomkiem Abaeus, do której odwoływał się nawet król Lidii – Krezus[5]. Mimo złupienia i spalenia sanktuarium przez Persów w 480 p.n.e., wyrocznia nadal pełniła swą funkcję i korzystali z niej np. Tebańczycy przed bitwą pod Leuktrami w niemal sto lat później. Ponownie spalona przez Beotów w czasie fokijskiej wojny świętej (352 p.n.e.), w czasach rzymskich została częściowo odbudowana przez cesarza Hadriana[6] w zmniejszonej postaci. Poza nią Pauzaniasz naocznie poświadcza istnienie agory i teatru (Wędrówki po Helladzie X 35, 2–4)[2].
W 346 p.n.e. zachowujące neutralność Abaj zostało oszczędzone przez Filipa II, który mimo późniejszej napaści jego wojsk w 208 p.n.e., potwierdził tradycyjne zwolnienie apollińskiej świątyni od podatków. W okresie hellenistycznym miasto straciło na znaczeniu na rzecz Hyampolis[3].
Poza Pauzaniaszem (Wędrówki po Helladzie X 1, 1–11) było w źródłach antycznych wspomniane przez Herodota (Dzieje VIII 27, 33), Diodora Sycylijskiego (Biblioteka historyczna XVI, 58), Strabona (Geografia IX, 423), także w tragedii Sofoklesa (Król Edyp 899)[7]. Obecnie zachowały się z niego jedynie ruiny akropolu i podwójnego pasa murów obronnych na wzgórzu zwanym Kastro (Kastro Paliochori) koło wioski Eksarchos; stwierdzono też istnienie okolicznych cmentarzysk[6][2]. Najnowsze ustalenia identyfikują jednak te pozostałości jako szczątki sąsiedniego Hyampolis, podczas gdy ruiny Abaj umiejscawia się w położonym bardziej na północ Kallipodi (Kalapodi)[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 9, ISBN 83-010-3529-3.
- ↑ a b c F.E. Winter: Abae (Phokis, Greece). W: The Princeton encyclopedia of classical sites (ed. Richard Stillwell). Princeton (N.J.): Princeton University Press, 1976, ISBN 978-1-4008-8658-6.
- ↑ a b Der Kleine Pauly. Lexikon der Antike. T. 1. München: Deutscher Taschenbuchverlag, 1979, kol. 2, 12–30, ISBN 3-423-05963-X.
- ↑ William Smith: Dictionary of Greek and Roman Geography. London: Walton and Maberly/John Murray, 1854.
- ↑ Britannica – edycja polska. T. 1 (A-An). Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 1997, ISBN 83-86600-54-3.
- ↑ a b Abae. Ancient town, Greece. W: Encyclopædia Britannica online (ang.) [dostęp 2024-11-01].
- ↑ Friedrich Lübker’s Reallexikon des classischen Alterthums. Leipzig: B.G. Teubner, 1882, s. 1.
- ↑ Abai w: Pleiades. A Gazetteer of Past Places (2024) (ang.) [dostęp 2024-11-10].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Digital Atlas of the Roman Empire on line. Lund University 2019 (ang.) [dostęp 2024-11-10]