22 Batalion Celny

22 Batalion Celny
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1922
	Tradycje
Rodowód	III/II i VII/II batalion etapowy
Kontynuacja	22 batalion SG
	Dowódcy
Pierwszy	kpt. Eustachy Konowaluk
	Organizacja
Dyslokacja	Borszczów; Zaleszczyki (od I 1922)
Formacja	Bataliony Celne
Podległość	MSW; 5 Brygada Celna

22 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.7300/Mob. z dnia 9 czerwca 1921 w miejsce batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 22 batalion celny powstał w granicach DOG Lwów, a zorganizowano go na bazie III/II i VII/II batalionu etapowego. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych^[2]. Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych^[3].

Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej^[4]. 29 października 1921 wojewoda tarnopolski wydał zarządzenie w którym granicę państwową na terenie województwa tarnopolskiego podzielił na cztery odcinki^[5]:

I odcinek – powiat zaleszczycki i borszczowski do mostu w miejscu, gdzie Zbrucz wpada do Dniestru. Obsadzić go miał 22 batalion celny z miejscem postoju Kołodróbka.

W listopadzie 1921 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne^[6]. 22 batalion celny znalazł się w strukturze 5 Brygady Celnej^[7].

W październiku 1922 22 batalion celny przekazał ochronę granicy jednostkom granicznym Inspektoratu SC „Zaleszczyki”^[8] w przeszedł do odwodu GK SG^[9].

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”^[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną^[10]. 22 batalion celny przemianowany został na 22 batalion Straży Granicznej.

Osobny artykuł: 22 batalion Straży Granicznej.

Służba celna

Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień^[11]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście^[12].

W kwietniu 1922 bataliony celne będące na terenie DOG Lwów otrzymały zadanie chronić w rejonie swojej odpowiedzialności wiadukty, mosty kolejowe i dworce. Zadanie taki otrzymał także 22 batalion celny w Zaleszczykach^[13].

Przejęcie ochrony granicy od Batalionów Celnych na terenie Inspektoratu SC „Zaleszczyki” nastąpiło 14 października 1922 o 12:00^[8].

Sąsiednie bataliony

11 batalion celny ⇔ 23 batalion celny – IX 1921
11 batalion celny ⇔ 39 batalion celny – XII 1921^[14]

Kadra batalionu

Dowódcy batalionu

stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
kpt.	Eustachy Konowaluk^[1]	IX 1921 – III 1922^[15]
mjr	Antoni Ferdynand Chitry^[1]	IV 1922 – 16 X 1922^[15]

Struktura organizacyjna

OdeB 22 batalionu celnego w Borszczowie na dzień 1 września 1921^[15]
kompanie	1. Zaleszczyki	2. Kudryńce	3. Skała	4. Kociubińczyki
dowódcy	kpt. Tomasz Perlak	por. Ludwik Drozdowski	por. Józef Kędzia	por. Władysław Szilimirski
placówki	Bielowce	Okopy św. Trójcy	Bereżanka	Bednarówka
	Workowce	Boryszkowce	Trójca	Szydłowce
	Olchowiec	Zawale	Puklaki	Zielona
	Hudykowce	Zielona	Podfilipie	Siekierzyńce
	Uście Biskupie	Nowosiółka	Wierzbówka	Zbrzyż
	Kołodróbka	Zalesie	Załucze	Krągła
	Sinków		Niwra
	Zazulińce
	Kościelniki
	Gródek
	Dobrowlany
	Pieczarna
OdeB 22 batalionu celnego w Zaleszczykach na dzień 30 września 1922^[15]
kompanie	1. Sinków	2. Zaleszczyki	3. Mielnica	4. Wołkowce
dowódcy	kpt. Tomasz Perlak	kpt. Antoni Palkilon	por. Filibert Kozłowski	por. Ferdynand Erbes
placówki	Dereniówka	Żeżawa	Wygnanka	Wołkowce
	Gródek	Pieczarna	Kaczorówka	Dźwinogród
	Kościelniki	Zaleszczyki	Uście Biskupie	Trubczyn
	Zazilińce	Dobrowlany	Horoszowa	Bielowce
	Sinków	Dereniówka	Chudykowce	Okopy Św. Trójcy
	Kołodróbka		Olchowiec

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 13.
↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
↑ ^a ^b Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
↑ Materiały dyslokacyjne 39 bc ↓, s. 1,2.
↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 74.
↑ ^a ^b Materiały dyslokacyjne SG ↓, s. 95.
↑ Materiały dyslokacyjne SG ↓, s. 99.
↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
↑ Ochrona granicy 10 bc ↓, s. 7.
↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000
↑ ^a ^b ^c ^d OdeB batalionów celnych ↓, s. 22bc.

Bibliografia

Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
TeresaT. Prengel-Boczkowska TeresaT., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009 .
Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.110/350 i 110/351)
Materiały dotyczące ochrony granicy na odcinku 10 batalionu celnego → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Materiały dotyczące dyslokacji, wykazy placówek, rozkład pododdziałów, korespondencja 39 batalionu celnego, 1921 – 1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych:przeniesienia siedzib komend, baonów, obszary odcinków granicznych, 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.

[CITEREFPrengel-Boczkowska200913-1] Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 13.

[CITEREFBerezaSzczepański201424-2] Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.

[CITEREFBerezaSzczepański201425-3] Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.

[CITEREFDominiczak199275-4] Dominiczak 1992 ↓, s. 75.

[CITEREFMateriały_dyslokacyjne_39_bc1,2-5] Materiały dyslokacyjne 39 bc ↓, s. 1,2.

[CITEREFBerezaSzczepański201426-6] Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.

[CITEREFDominiczak199274-7] Dominiczak 1992 ↓, s. 74.

[CITEREFMateriały_dyslokacyjne_SG95-8] Materiały dyslokacyjne SG ↓, s. 95.

[CITEREFMateriały_dyslokacyjne_SG99-9] Materiały dyslokacyjne SG ↓, s. 99.

[CITEREFPrengel-Boczkowska20095-10] Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.

[CITEREFDominiczak199272-11] Dominiczak 1992 ↓, s. 72.

[CITEREFDominiczak199273-12] Dominiczak 1992 ↓, s. 73.

[CITEREFOchrona_granicy_10_bc7-13] Ochrona granicy 10 bc ↓, s. 7.

[14] WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000

[CITEREFOdeB_batalionów_celnych22bc-15] OdeB batalionów celnych ↓, s. 22bc.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Straż Graniczna (1918–1919)	1 p SG 2 p SG 1 d SG 2 d SG 3 d SG 4 d SG
Wojskowa Straż Graniczna	Inspektorat WSG 1 p WSG 2 p WSG 3 p WSG 4 p WSG 5 p WSG 6 p WSG 1 d WSG 2 d WSG 3 d WSG
Strzelcy Graniczni	Dowództwo Strzelców Granicznych 1 p StG 2 p StG 3 p StG 4 p StG 5 p StG 6 p StG 9 p StG 10 p StG 11 p StG 1 sd StG
Bataliony Wartownicze	3/I 6/I 1/II 1/III 4/III 1/V 2/V 3/V 4/V 8/VI 1/VII 2/VII 3/VII 4/VII 5/VII 1/VIII 2/VIII 4/VIII
Bataliony Etapowe	I Wbe II Wbe III Wbe IV Wbe V Wbe VII Wbe I Kbe II Kbe III Kbe IV Kbe I Krbe II Krbe III Krbe IV Krbe V Krbe I Lbe II Lbe III Lbe IV Lbe V Lbe VI Lbe VII Lbe I Lwbe II Lwbe III Lwbe IV Lwbe V Lwbe VI Lwbe II Łbe III Łbe IV Łbe V Łbe VI Łbe I Pbe II Pbe III Pbe IVPbe V Pbe I LBbe II LBbe III LBbe IV LBbe