12 Brygada WOP
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1950 |
| Rozformowanie |
1958 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja |
12 Pomorska Brygada WOP |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
12 Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza – związek taktyczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]Sformowana w 1950 na bazie 8 Brygady Ochrony Pogranicza[2], na podstawie rozkazu MBP nr 043/org z 3 czerwca 1950. Nowa numeracja batalionów i brygad weszła w życie z dniem 1 stycznia 1951[3]. Sztab brygady stacjonował w Szczecinie.
W 1951 sformowano dywizjon okrętów pogranicza WOP Świnoujście[a], a w 1952 – batalion portowy WOP Świnoujście[b]
W 1954 sformowano rzeczny dywizjon okrętów pogranicza Szczecin[c], a w 1957 - 125 batalion WOP Świnoujście[d].
W 1955 sztab brygady mieścił się Szczecinie przy ul. Żołnierskiej 4[5].
Zgodnie z etatem czasu „P” nr 352/18, na dzień 1 listopada 1954 brygada liczyła 4320 żołnierzy, a etat czasu „W” nr 0352/15 przewidywał 4482 żołnierzy[6].
W 1956 rozformowano 125 batalion WOP Międzyzdroje, a 121 batalion WOP Mieszkowice przekazano 9 Brygadzie WOP w Krośnie Odrzańskim[e].
Zgodnie z etatem czasu „P” nr 352/39, na dzień 1 sierpnia 1957 brygada liczyła 3652 żołnierzy, a etat czasu „W” nr 0352/23 przewidywał 4795 żołnierzy[7].
Przeformowana w 1958. Na jej bazie powstała 12 Pomorska Brygada WOP[f].
Służba graniczna
[edytuj | edytuj kod]12 września 1953 na brzegu Odry stwierdzono ślady nielegalnego przekroczenia granicy. Patrol blokujący drogę do stacji PKP zatrzymał mężczyznę, który podając się za mieszkańca pogranicza nie znał okolicznych miejscowości. W drodze do strażnicy odrzucił kompas. W toku dochodzenia przyznał się do współpracy z obcym wywiadem. Żołnierzy patrolu odznaczono Srebrnym Medalem "Zasłużonym na Polu Chwały"[2].
6 października 1953 w nocy nad Odrą obsada zasadzki zauważyła łódź przybijającą do polskiego brzegu. Mężczyzna wezwany do zatrzymania usiłował użyć broni i odpłynąć na stronę NRD. Żołnierze zatrzymali i obezwładnili obywatela NRD, podejrzanego o przerzut ludzi przez granicę państwa. Żołnierzy odznaczono Krzyżami Walecznych[4].
Struktura organizacyjna
[edytuj | edytuj kod]
W 1950[2]:
- dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
- 121 batalion WOP – Mieszkowice
- 122 batalion WOP – Chojna
- 123 batalion WOP – Szczecin
- 124 batalion WOP – Police (Trzebież)[9]
- 125 batalion WOP – Międzyzdroje
- batalion portowy WOP Szczecin
- samodzielny batalion kutrów granicznych portu Szczecin
- Flotylla Morska WOP – Trzebież
Graniczne placówki kontrolne:
- Graniczna Placówka Kontrolna Widuchowa (rzeczna)
- Graniczna Placówka Kontrolna Bobolin (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna Rosówek (drogowa, kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna Kołbaskowo (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna Trzebież (rybacka)
- Morska Graniczna Placówka Kontrolna Szczecin (morska)
- Graniczna Placówka Kontrolna Świnoujście (morska)
Dowódcy brygady
[edytuj | edytuj kod]- ppłk Stanisław Bański – do 1.10.1952
- ppłk Edward Suchy – do 11.11.1956
- płk Tadeusz Tymicki
Przekształcenia
[edytuj | edytuj kod]3 Oddział Ochrony Pogranicza → 3 Szczeciński Oddział WOP → 8 Brygada Ochrony Pogranicza → 12 Brygada WOP → 12 Pomorska Brygada WOP → Pomorska Brygada WOP → Pomorski Oddział Straży Granicznej
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
- ↑ a b c d e Jackiewicz 1998 ↓, s. 60.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ a b c d Jackiewicz 1998 ↓, s. 61.
- ↑ Historia PBWOP ↓, s. 124-132.
- ↑ Goryński 2021 ↓, s. 169.
- ↑ Goryński 2021 ↓, s. 174.
- ↑ Historia PBWOP ↓, s. 124–132.
- ↑ Wojtaszak i Kozłowski 2001 ↓, s. 279.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Grzegorz Goryński. Plany mobilizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza okresu zimnej wojny – zadania na rzecz MON. „Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej”. 36/2021, 2021. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej. ISSN 0137-5539.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.
