Przejdź do zawartości

Uruk Bani Ma’arid

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z ‘Uruq Bani Ma’arid)
Uruk Bani Ma’arid[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Zachód Słońca nad pustynią Ar-Rab al-Chali (2007)
Państwo

 Arabia Saudyjska

Typ

przyrodniczy

Spełniane kryterium

VII, IX

Numer ref.

1699

Region[b]

Kraje arabskie

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2023
na 45. sesji

Położenie na mapie Arabii Saudyjskiej
Mapa konturowa Arabii Saudyjskiej, na dole znajduje się punkt z opisem „Uruk Bani Ma’arid”
Ziemia19°21′50,0″N 45°35′54,0″E/19,363889 45,598333

Uruk Bani Ma’arid[1] (arab. ‏عروق بني معارض‎, ʿUrūq Banī Maʿāriḍ) – obszar chroniony znajdujący się w południowej części Arabii Saudyjskiej, na zachodnim krańcu pustyni Ar-Rab al-Chali – największej pustyni piaszczystej na świecie.

Miejsce znane z udanej reintrodukcji oryksa arabskiego (Oryx leucoryx), gazeli arabskiej (Gazella arabica) i gazeli emirackiej(inne języki) (Gazella marica). Jego zróżnicowana topografia terenu stwarza warunki do życia także innym gatunkom zwierząt, w tym licznym bezkręgowcom i gadom zasiedlającym ruchome wydmy[2].

W 2023 roku podczas odbywającej się w Rijadzie 45. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa Uruk Bani Ma’arid wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako pierwszy obiekt dziedzictwa przyrodniczego w Arabii Saudyjskiej[3][2][4]. Wpisane dobro obejmuje powierzchnię 12 765 km², a otaczająca je strefa buforowa liczy 806 km²[2].

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Uruk Bani Ma’arid znajduje się na południu Arabii Saudyjskiej, w granicach prowincji Rijad i Nadżran, na zachodnim skraju pustyni Ar-Rab al-Chali[2][5]. Obejmuje system 35 wydm podłużnych (zwanych po arabsku ʿurūq) położonych na wapiennym płaskowyżu w południowej części pasma górskiego Dżabal Tuwajk[2]. Wydmy rozciągają się na długość prawie 200 km, a ich wysokość dochodzi do 170 m[2]. Pomiędzy nimi przebiegają korytarze o żwirowym lub piaszczystym dnie, występują niewielkie równiny żwirowe oraz wadi porośnięte roślinnością pustynną[2]. Występują tu również niższe i składające się z gruboziarnistego piasku wydmy paraboliczne, nazywane zibar[2].

Obszar chroniony został ustanowiony w tym miejscu dekretem królewskim z 1996 roku. Teren w całości jest własnością państwa saudyjskiego, niedozwolone jest tu polowanie na dzikie zwierzęta ani hodowla wielbłądów. Obszar jest także wyłączony z poszukiwań oraz wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego[2].

Fauna i flora

[edytuj | edytuj kod]
Oryks arabski w Zjednoczonych Emiratach Arabskich (2014)

Ze względu na swoją zróżnicowaną topografię obszar Uruk Bani Ma’arid cechuje się stosunkowo dużą różnorodnością siedlisk oraz liczbą występujących gatunków zwierząt i roślin[2][5]. Wykazano tu obecność ponad 382 gatunków bezkręgowców, 18 gatunków gadów (w tym narażonego na wyginięcie biczogona egipskiego oraz 5 gatunków endemicznych dla Arabii Saudyjskiej – Scincus mitranus(inne języki), Trigonodactylus arabicus(inne języki), Stenodactylus slevini(inne języki), Acanthodactylus opheodurus(inne języki)Acanthodactylus schmidti(inne języki)[5]), 104 gatunków ptaków (w tym m.in. ścierwnik, sęp uszaty, hubara arabska i błotniak stepowy) oraz 23 gatunków ssaków (w tym m.in. kot nubijski, kot pustynny, ratel miodożerny czy myszoskoczka karłowata(inne języki))[5].

Teren najbardziej znany jest jako miejsce, w którym udało się reintrodukować oryksa arabskiego (po dziesięcioleciach od jego wymarcia na wolności), gazelę arabską oraz gazelę emiracką(inne języki); według stanu z 2023 roku w Uruk Bani Ma’arid zamieszkiwało odpowiednio 19%, 2% i 25% światowych populacji tych gatunków[2].

Flora Uruk Bani Ma’arid liczy 118 gatunków, co czyni ją najbardziej różnorodną w obrębie całej pustyni Ar-Rab al-Chali[2]. Występuje tu odmiana divaricata głożyny cierń Chrystusa (Ziziphus spina-christi var. divaricata), 4 endemity Półwyspu ArabskiegoLimeum arabicum(inne języki), Calligonum crinitum ssp. arabicum, Cornulaca arabica(inne języki) i Tribulus macropterus(inne języki) var. arabicus oraz 9 gatunków charakterystycznych dla tegoż półwyspu i Afryki WschodniejSenegalia hamulosa(inne języki), Morettia parviflora(inne języki), Commiphora myrrha, Indigofera spinosa(inne języki), Moringa peregrina(inne języki), Pulicaria jaubertii(inne języki), Pulicaria schimperi(inne języki), Iphiona scabra(inne języki) i Stipagrostis drarii(inne języki)[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Arabia Saudyjska. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2024-03-01].
  2. a b c d e f g h i j k l UNESCO World Heritage Centre, ‘Uruq Bani Ma’arid [online], whc.unesco.org [dostęp 2024-03-02] (ang.).
  3. Polski Komitet ds. UNESCO, Nowe wpisy na Liście światowego dziedzictwa [online], www.unesco.pl [dostęp 2023-12-23] (pol.).
  4. UNESCO adds Saudi Arabia’s Uruq Bani Ma’arid Reserve to World Heritage List [online], Arab News, 20 września 2023 [dostęp 2024-03-02] (ang.).
  5. a b c d e ‘Uruq Bani Ma’arid – Executive Summary [online], UNESCO World Heritage Centre, 2019 [dostęp 2024-03-02] (ang.).