Czarnostopka korzonkowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
żagiew korzonkowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Picipes rhizophilus (Pat.) J.L. Zhou & B.K. Cui PLoS ONE 11(8): e0186395, 16 (2016) | |
Czarnostopka korzonkowa, żagiew korzonkowa (Picipes rhizophilus (Pat.) J.L. Zhou & B.K. Cui) – gatunek grzybów należący do rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Picipes, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1894 r. Narcisse Théophile Patouillard jako Polyporus rhizophilus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadali mu J.L. Zhou i B.K. Cui w 2016 roku[1].
- Cerioporus rhizophilus (Pat.) Zmitr. & Kovalenko 2016
- Polyporus cryptopus Ellis & Barthol. 1896
- Polyporus rhizophilus Pat. 1894
- Scutiger cryptopus (Ellis & Barthol.) Murrill 1903[2].
W 1967 r. Stanisław Domański nadał mu polską nazwę żagiew korzonkowa[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Picipes stała się niespójna z nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym zarekomendowała nazwę czarnosopka korzonkowa[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 0,5–2,2 cm, kształt wypukły. Powierzchnia pomarszczona, szaropomarańczowa do szarobrązowej. Brzeg ostry, cały[5].
Grzyb poliporoidalny. Pory o takiej samej barwie jak trzon, kanciaste, w liczbie 1–3 na mm, rurki tej samej barwy[5].
Centralny, cylindryczny o długości do 1,5 cm i średnicy do 4 mm, pomarszczony, szaropomarańczowy do jasnopomarańczowego, rzadko z błonką przy podstawie[5].
Miękki korkowaty, kruchy, biały do jasnopomarańczowego[5].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy dimityczny ze strzępkami generatywnymi i strzępkami łącznikowymi w tramie, monomityczny do dimitycznego w kontekście. Strzępki generatywne w kontekście o średnicy 2,5–6 µm, cienkościenne, szkliste, ze sprzążkami. Strzępki łącznikowe w kontekście przeważnie lite, rozgałęzione, splecione, szkliste, o średnicy 2–5 µm, często nieliczne, pozbawione obszarów brzeżnych. Strzępki generatywne w tramie o średnicy 2–4 µm, cienkościenne, szkliste, ze sprzążkami. Strzępki łącznikowe w tramie grubościenne do litych, często rozgałęzione, splątane, szkliste, o szerokości 1-3 µm, dekstrynoidalne lub niedekstrynoidalne. Skórka na trzonie złożona ze strzępek z maczugowatymi końcówkami. Strzępki te nie są zlepione i są łatwe do rozluźnienia. Podstawki maczugowate, 25–32,5 × 5–7 µm, z bazalną sprzążką, 4-sterygmowe. Bazydiospory cylindryczne do wrzecionowatych, szkliste, niedekstrynoidoalne, 7–11 × 2,5–4 μm, L = 9,14 μm[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Znane jest występowanie czarnostopki korzonkowej w Ameryce Północnej i Europie[6]. Wszędzie jest gatunkiem rzadkim[7]. W Polsce podano 3 jego stanowiska[8]. W Czerwona lista roślin i grzybów Polski ma kategorię zagrożenia E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[9]. W latach 1995–2004 był objęty ochroną częściową, a od roku 2014 – ochroną ścisłą bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[8]. Gatunek znajduje się na czerwonych listach w Austrii, Bułgarii, Czechach, Francji, Niemczech, Polsce, Rosji, Słowacji i Szwajcarii. Jest zagrożony utratą i zmianą siedlisk. Liczbę osobników dojrzałych szacuje się na 2500-5000, a subpopulacje są bardzo małe[7].
Stwierdzono występowanie na następujących roślinach: Andropogon, Bothriochloa, Bromus riparius, Chrysopogon, cynodon, Elytrigia, kostrzewa, Lasiagrostis, ostnica, palusznik, perz, strzępnica, trzcinnik i wiechlina. Jego sposób odżywiania jest niejasny, zakłada się pasożytnictwo lub rodzaj mykoryzy, ale może też żyć wyłącznie jako saprotrof. Owocniki rosną w połączeniu z pochewkami martwych liści traw., jednak luźne siatki strzępkowe otaczają żywe korzenie traw. Zawsze zamieszkuje gleby wyraźnie suche i przeważnie piaszczyste[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-03-03].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-03-03].
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 546, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021.
- ↑ a b c d e Picipes rhizophilus [online], Mycobank [dostęp 2022-03-03].
- ↑ Mapa występowania żagwi korzonkowej na świecie [online] [dostęp 2022-03-03].
- ↑ a b c Picipes rhizophilus [online] [dostęp 2022-03-03].
- ↑ a b Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 68, ISBN 83-89648-38-5.