Przejdź do zawartości

Świt Niemna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Świt Niemna
Nemuno Aušra
Państwo

 Litwa

Skrót

PPNA

Lider

Remigijus Žemaitaitis

Data założenia

2024

Ideologia polityczna

oficjalnie liberalizm klasyczny, de facto populizm, nacjonalizm

Poglądy gospodarcze

centrolewica

Barwy

     pomarańczowy

Strona internetowa

Świt Niemna (lit. Nemuno Aušra) – litewska partia polityczna założona w 2024 roku przez Remigijusa Žemaitaitisa.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W 2023 roku Remigijus Žemaitaitis został zawieszony w prawach członka partii Wolność i Sprawiedliwość (której wcześniej był przewodniczącym). Powodem tego były jego antysemickie wypowiedzi, m.in. oskarżanie Rosjan i Żydów o uciskanie Litwinów w czasie II wojny światowej oraz spowodowanie masakry w Pirciupiach, w rzeczywistości dokonanej przez oddziały SS[1].

Zwycięzcy wyborów w 2024 roku w poszczególnych okręgach wielomandatowych - partia uzyskała największe poparcie na Żmudzi; Świt Niemna zaznaczony kolorem brązowym

W listopadzie 2023 roku Zemaitaitis ogłosił powstanie partii Świt Niemna[2], która oficjalnie została zarejestrowana w styczniu 2024 roku[3]. W czerwcu 2024 roku partia uzyskała reprezentację w Sejmie, po tym, jak dołączył do niej jeden poseł Litewskiego Związku Rolników i Zielonych oraz dwóch posłów Partii Pracy[4]. W październikowych wyborach do litewskiego parlamentu partia zdobyła około 15% głosów, zajmując trzecie miejsce[5]. Uzyskała 20 mandatów[6]. Gintautas Paluckas, kandydat na premiera zwycięskiej w wyborach Litewskiej Partii Socjaldemokratycznej, ogłosił, że socjaldemokraci (wbrew przedwyborczym deklaracjom) osiągnęli porozumienie ze Świtem Niemna i Związek Demokratów „W imię Litwy” w sprawie stworzenia koalicji rządowej[7]. 11 listopada 2024 roku partia brała udział w podpisaniu umowy koalicyjnej - zgodnie z jej założeniami mają jej przypaść trzy teki w rządzie - funkcje ministrów: rolnictwa, środowiska i sprawiedliwości[8]. Prezydent Litwy Gitanas Nauseda zapowiedział, iż nie poprze kandydatów z partii Świt Niemna, a jedynie dopuszcza poparcie kandydatów technokratycznych z rekomendacji partii[9].

Poglądy

[edytuj | edytuj kod]

Oficjalnie partia deklaruje się jako centrolewicowa, chadecka i wspierająca klasyczny liberalizm[10][11]. Tym niemniej przez media określana jest mianem populistycznej[12] i nacjonalistycznej, prawicowej[13][14], prawicowo-nacjonalistycznej[15], centroprawicowej[16], eurosceptycznej[13] i antysystemowej[17]. W czasie kampanii wyborczej konserwatywne ugrupowania nazywały partię i jej lidera mianem „faszystów” i zwolenników obozu prorosyjskiego, choć ani wypowiedzi, ani program partii nie potwierdzają tych tendencji. Partia uznaje Rosję za agresora i deklaruje chęć pomocy Ukrainie, lecz nie kosztem Litwy[18]. Nie odrzuca pomocy dla Ukrainy, lecz deklaruje, że Litwa powinna móc handlować z Rosją, gdy robią to inne państwa Zachodu[19].

Według ocen publicystów partia przejęła najwięcej głosów od dawnych wyborców Litewskiego Związku Rolników i Zielonych, a także Litewskiej Partii Regionów oraz Partii Pracy[20][21].

Niektóre media oskarżały ją o antysemityzm, antysyjonizm, antypolonizm i prorosyjskość[22].

W momencie wyborów parlamentarnych na Litwie w 2024 roku deklarowano, że partia nie dysponowała zdolnością koalicyjną, bowiem główne litewskie partie odrzuciły możliwość tworzenia koalicji ze Świtem Niemna[22]. Przez media sytuacja partii była porównywana do sytuacji AfD w Niemczech[18]. Pomimo tego, że największe partie przed wyborami odrzuciły możliwość włączenia Świtu Niemna do koalicji rządzącej, ugrupowania podpisało umowę koalicyjną z Litewską Partią Socjaldemokratyczną i Związkiem Demokratów W imię Litwy[8].

Partia opowiada się między innymi za ulgami podatkowymi dla rodzin wielodzietnych, ogłoszeniem czteroletniego moratorium na reformy w zakresie zdrowia i edukacji, ogłoszeniem dwuletniego moratorium na zmiany podatkowe, utworzeniem banku państwowego "Pogoń", wsparciem rozwoju małych i średnich firm, zwróceniem większej uwagi na społeczną misję przedsiębiorstw państwowych, utworzeniem Krajowego Funduszu Drogowego na wzór Polski, upaństwowieniem koncernu Ignitis, regulacją cen energii elektrycznej i gazu ziemnego[19], promowaniem zielonej energii i zatrzymaniem wylesiania, powstrzymaniem Zielonego Ładu, odpolitycznieniem Centrum Badania Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy, obniżeniem liczby podpisów koniecznej do złożenia inicjatywy referendalnej, powstrzymaniem centralizacji usług publicznych, upublicznieniem listy współpracowników KGB, odpolitycznieniem Sądu Konstytucyjnego, prowadzeniem polityki zagranicznej opierającej się na bezpieczeństwie kraju i dobru obywateli, rozwojem edukacji obywatelskiej i równością obywateli Litwy niezależnie od przynależności do danej grupy mieszkańców tego kraju oraz niepodnoszeniem podatków dla najgorzej zarabiających, w tym przede wszystkim podatków konsumpcyjnych[23].

Lider partii Zeimaitaitis określa siebie jako konserwatystywnego liberała[24]. Jest zwolennikiem przywrócenia kary śmierci[25] i legalizacji jednopłciowych związków partnerskich, lecz nie jednopłciowych małżeństw[26]. Sprzeciwia się ratyfikacji konwencji stambulskiej[27]. Twierdzi, że jego komentarze nie są skierowane przeciw Żydom, lecz przeciw Izraelowi; stwierdził, że poparłby karę śmierci dla Binjamina Netanjahu za izraelskie zbrodnie popełniane w czasie wojny Izraela z Hamasem[28].

Michał Kamiński nazwał partię „siłą jawnie szowinistyczną i antysemicką”[9].

[edytuj | edytuj kod]

Barwą charakterystyczną dla partii jest kolor pomarańczowy. W logo partii znajdują się stylizowane słupy Giedymina na tle litewskiego motywu haftu; całość w barwie pomarańczowej.

Poparcie w wyborach

[edytuj | edytuj kod]
Wyniki w wyborach parlamentarnych
Wybory Poparcie (lista krajowa) Zmiana punktów procentowych Lista krajowa Zmiana Okręgi jednomandatowe Zmiana Suma
2024 14,99% – 14 – 6 – 20

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Lithuanian MP Žemaitaitis stripped of immunity over anti-Semitic posts [online], lrt.lt, 14 lutego 2024 [dostęp 2024-10-14] (ang.).
  2. ↑ Žemaitaitis skelbia įkūręs naują partiją „Nemuno aušra“ [online], lrt.lt, 11 listopada 2023 [dostęp 2024-10-14] (lit.).
  3. ↑ Rekvizitai.lt, Nemuno Aušra [online], Rekvizitai.lt [dostęp 2024-10-14] (lit.).
  4. ↑ A. Širinskienė nusprendė stoti į R. Žemaitaičio partiją: prie „Nemuno aušros“ jungiasi dar du Seimo nariai [online], Kad ir kur bebūtum – naujienos visada su Tavimi!, 19 czerwca 2024 [dostęp 2024-10-14] (lit.).
  5. ↑ Telewizja Polska S.A, Wybory do Sejmu 2024: LSDP triumfuje, TS-LKD na drugim miejscu, „Świt Niemna” na trzecim [online], wilno.tvp.pl [dostęp 2024-10-14] (pol.).
  6. ↑ Wyborcze wahadło na Litwie - przejęcie władzy przez centrolewicę [online], pism.pl [dostęp 2024-11-16].
  7. ↑ Nowa koalicja rządząca - siły połączą socjaldemokraci, Świt Niemna i demokraci [online], lrt.lt, 8 listopada 2024 [dostęp 2024-11-16] (pol.).
  8. ↑ a b Telewizja Polska S.A, Socjaldemokraci podpisali umowę koalicyjną z demokratami i „Świtem nad Niemnem” [online], wilno.tvp.pl [dostęp 2024-11-16] (pol.).
  9. ↑ a b Telewizja Polska S.A, Prezydent Litwy nie zaakceptuje ministrów z partii oskarżanej o antysemityzm [online], pl.belsat.eu [dostęp 2024-11-16] (pol.).
  10. ↑ Partijos „Nemuno Aušra“ Valdyba apibrėžė rinkimų programos kryptis ir diskutavo dėl Koalicijos [online], Nemuno Aušra [dostęp 2024-10-14] (ang.).
  11. ↑ Remigijus Žemaitaitis pareiškė, kas pasikeistų jį išrinkus: „Šimonytė Vyriausybėje nebedirbtų“ [online], tv3.lt [dostęp 2024-10-14] (lit.).
  12. ↑ General Elections 2024 Lithuania [online], www.robert-schuman.eu [dostęp 2024-10-14] (fr.).
  13. ↑ a b Lithuania [online], Europe Elects [dostęp 2024-10-14] (ang.).
  14. ↑ Telewizja Polska S.A, Lithuanian Social Democratic Party wins first round of election [online], tvpworld.com [dostęp 2024-10-14] (pol.).
  15. ↑ Lithuanian President Nauseda: A socialist and moralist – DW – 05/26/2024 [online], dw.com [dostęp 2024-10-14] (ang.).
  16. ↑ Žemaitaitis pateikė dokumentus partijos „Nemuno aušra“ steigimui [online], Delfi [dostęp 2024-10-14] (lit.).
  17. ↑ Dziś wybory parlamentarne na Litwie. Socjaldemokraci dojdą do władzy?, [w:] Euractiv [online].
  18. ↑ a b Litwa: Jak stworzyć rząd bez „faszystów” i odwiecznych przeciwników [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-10-14] (pol.).
  19. ↑ a b Kreml-Propaganda bei den Wahlen in Litauen? – DW – 12.10.2024 [online], dw.com [dostęp 2024-11-16] (niem.).
  20. ↑ Bernadrdinai.lt [online].
  21. ↑ Duchniewicz: wyniki partii bardzo cieszą, ale w Niemenczynie należało włożyć więcej pracy [online], lrt.lt, 14 października 2024 [dostęp 2024-10-14] (pol.).
  22. ↑ a b Jak bardzo zmieni się władza na Litwie? Nikt nie chce rządzić ze Świtem Niemna [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-10-14] (pol.).
  23. ↑ Programa [online], Nemuno Aušra [dostęp 2024-10-14] (ang.).
  24. ↑ Trys „konservatyvūs liberalai“: sutaria dėl homoseksualų partnerystės, bet ne dėl mirties bausmės [online], 15min.lt [dostęp 2024-10-14] (lit.).
  25. ↑ Seimo nario R. Žemaitaičio pranešimas: „Parlamentaras kreipėsi į Europos Komisijos Pirmininką ir į Europos Vadovų Tarybos Pirmininką dėl mirties bausmės atitikties ES teisei“ - Pranešimai žiniasklaidai [online], www.lrs.lt [dostęp 2024-10-14] (lit.).
  26. ↑ Remigijus Žemaitaitis - LRT [online], Lietuvos Radijas ir Televizija [dostęp 2024-10-14] (lit.).
  27. ↑ Remigijus Žemaitaitis - Mano Balsas [online], www.manobalsas.lt [dostęp 2024-10-14].
  28. ↑ Dėl neapykantos kurstymo prieš žydus teisiamas Žemaitaitis: laukiu, kada Benjaminas Netanyahu bus nuteistas mirties bausme [online], Delfi [dostęp 2024-10-14] (lit.).
Partie polityczne Litwy

Flaga Litwy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Świt_Niemna&oldid=75264922”