Świecznik rozgałęziony

Świecznik rozgałęziony
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	szyszkogłówkowate
Rodzaj	świecznik
Gatunek	świecznik rozgałęziony
	Nazwa systematyczna
	Artomyces pyxidatus (Pers.) Jülich; Biblthca Mycol. 85: 399 (1982)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Świecznik rozgałęziony (Artomyces pyxidatus (Pers.) Jülich) – gatunek grzybów należący do rodziny szyszkogłówkowatych (Auriscalpiaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Auriscalpiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1794 r. Christian Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Clavaria pyxidata. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1982 r. Walter Jülich, przenosząc go do rodzaju Artomyces^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

Clavaria coronata Schwein. 1832
Clavaria pyxidata Pers.1794
Clavicorona coronata (Schwein.) Doty, 1947
Clavicorona pyxidata (Pers.) Doty, 1947
Merisma pyxidatum (Pers.) Spreng. 1827

Nazwę zwyczajową podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1985 roku^[3]. W Checklist of Polish Larger Basidiomycetes, Władysław Wojewoda umieścił nazwę świecznica rozgałęziona dla nazwy systematycznej Clavicorona pyxidata. W opisie znajduje się również adnotacja: „świecznik rozgałęziony (Gumińska & Wojewoda 1985, for Artomyces pyxidatus)”^[4]. Obecnie gatunek ten zaliczany jest do rodzaju Artomyces, dlatego wg Index Fungorum, nazwą spójną z nazwą systematyczną jest świecznik rozgałęziony.

W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako goździeniec kieliszkowaty, goździeniec kubkowaty, świecznica rozgałęziona^[4] i koroniec rozgałęziony^[5].

Morfologia

Owocnik

Krzaczkowaty, o wysokości 2–4, wyjątkowo do 8 cm. Krzaczek wyrasta z jednego grubego pnia, który ku górze wielokrotnie rozgałęzia się na coraz cieńsze gałązki (jak w kandelabrze). czym Ostatnie rozgałęzienie jest miseczkowato rozszerzone, a z brzegów miseczki wyrasta kilka drobnych wyrostków. Gałązki są wzniesione do góry i dość gęste, tak że krzaczek jest zwarty. Barwa od bladocielistej przez bladożółtą do ochrowożółtej^[6]. W Ameryce Północnej owocnik osiąga rozmiary: 4–13 cm wysokości i 2–10 cm szerokości^[7].

Miąższ

Elastyczny, o barwie od białawej do jasnożółtej. Potarty lub uszkodzony brązowieje^[6]. Smak łagodny lub lekko pieprzny, zapach niewyraźny, czasami przypomina pieczone ziemniaki^[7].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki eliptyczne z maleńką kropelką i bardzo drobno brodawkowane, o rozmiarach 4–5 × 2–2,5 μm. Cystydy o rozmiarach 50 × 9 μm i różnych kształtach, czasami ledwo tylko wystające^[7].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, w Azji i w Europie^[7]. W Polsce gatunek dość rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – narażony na wyginięcie^[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Anglii, Szwecji, Niemczech^[4].

Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Rośnie w lasach, na butwiejących pniach i pniakach drzew liściastych (na brzozie omszonej, topoli osice i innych), ale także na iglastych (na sośnie zwyczajnej^[4], na świerku). Owocniki wytwarza od czerwca do października^[4].

Znaczenie

Grzyb niejadalny^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-22] (ang.).
↑ BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 196, ISBN 83-09-00714-0 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 113, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ Projektowany Turnicki Park Narodowy [online] [dostęp 2018-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-17] .
↑ ^a ^b ^c Atlas grzybów. świecznica rozgałęziona – Clavicorona pyxidata. [dostęp 2014-02-22].
↑ ^a ^b ^c ^d MushroomExpert. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-22] (ang.).

[Wojewoda-3] BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 196, ISBN 83-09-00714-0 .

[checklist-4] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 113, ISBN 83-89648-09-1 .

[5] Projektowany Turnicki Park Narodowy [online] [dostęp 2018-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-17] .

[atlas-6] Atlas grzybów. świecznica rozgałęziona – Clavicorona pyxidata. [dostęp 2014-02-22].

[mushroom-7] MushroomExpert. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).

[8] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]